Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы

Түзүлгөн күнү: 2024-05-31

Долбоор

Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын

айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө

Кыргыз Республикасынын «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө» конституциялык Мыйзамынын 5, 9 жана 64-беренелерине ылайык, Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасы токтом кылат:

1. Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын төмөнкү токтомдоруна өзгөртүүлөр киргизилсин (кошо тиркелет):

- 2019-жылдын 30-сентябрындагы № 2019-П-14/50-2-(ПС) «Төлөм уюмдарынын жана төлөм системаларынын операторлорунун ишин жөнгө салуу жөнүндө» жобону бекитүү тууралуу;

- 2022-жылдын 20-апрелиндеги № 2022-П-14/25-3-(ПС) «Кыргыз Республикасында электрондук акча жөнүндө» жобону бекитүү тууралуу.

2. Токтом расмий жарыялангандан 15 (он беш) күн өткөндөн кийин күчүнө кирет.

3. Юридика башкармалыгы:

- тиешелүү документтерди алган күндөн тартып 3 (үч) жумуш күнү ичинде токтомду Улуттук банктын расмий интернет-сайтына жарыяласын;

- расмий жарыялангандан кийин токтомду Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актыларынын мамлекеттик реестринде чагылдырылышы үчүн Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлигине жөнөтсүн.

4. Төлөм системалары башкармалыгы расмий жарыялангандан күндөн тартып 3 (үч) жумуш күнү ичинде ушул токтом менен «Кыргызстан банктарынын бирикмеси» юридикалык жактар бирикмесин, «Төлөм системаларынын операторлорунун ассоциациясы KG (КЕЙ-ДЖИ)» юридикалык жактар бирикмесин, коммерциялык банктарды, төлөм системаларынын операторлорун жана төлөм уюмдарын тааныштырсын.

5. «Башкарманын катчылыгы» бөлүмү 3 (үч) жумуш күнү ичинде ушул токтом менен Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын түзүмдүк бөлүмдөрүн, областтык башкармалыктарын жана Баткен областындагы өкүлчүлүгүн тааныштырсын.

6. Токтомдун аткарылышын контролдоо Төлөм системалары башкармалыгынын ишин тескөөгө алган Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын мүчөсүнө жүктөлсүн.

Кыргыз Республикасынын

Улуттук банк Башкармасынын

2024-жылдын ___-__________

№ ______________________

токтомуна карата тиркеме

Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын

айрым ченемдик укуктук актыларына

өзгөртүүлөр

1. Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2019-жылдын

30-сентябрындагы № 2019-П-14/50-2-(ПС) «Төлөм уюмдарынын жана төлөм системаларынын операторлорунун ишин жөнгө салуу жөнүндө» жобону бекитүү тууралуу» токтомуна төмөнкү өзгөртүүлөр киргизилсин:

жогоруда аталган токтом менен бекитилген «Төлөм уюмдарынын жана төлөм системаларынын операторлорунун ишин жөнгө салуу жөнүндө» жобонун:

- 6-пунктунун 16-абзацындагы «жеке адам» деген сөздөн кийин «юридикалык жак же» деген сөздөр алып салынсын:

- төмөнкү мазмундагы 42-1-пункт менен толукталсын:

«42.1. Ушул Жобонун талаптарын сактоо максатында, товарларга/кызмат көрсөтүүлөргө төлөө үчүн агенттин мобилдик тиркемесин колдонуу аркылуу кардарларга кызматтарды сунуштоочу төлөм уюму өз кардарларына товарларга/кызмат көрсөтүүлөргө төлөө үчүн агенттин мобилдик тиркемесин кардар тарабынан көрсөтүлгөн агенттин мобилдик тиркемесин колдонуу максатында гана пайдалануу мүмкүнчүлүгүн берүүгө милдеттүү.

Төлөм уюму агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучулардан – ишкердик менен алектенген жеке адамдардан агенттин мобилдик тиркемеси аркылуу ишкердиктен түшкөн төлөмдөрдү кабыл алуу үчүн тиешелүү мамлекеттик органдардан актуалдуу уруксат берүүчү документтерди (патент/күбөлүк) талап кылууга тийиш.

Төлөм уюму агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучулар тарабынан ишке ашырылуучу операциялардын агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануу максатына ылайык келүүсүнө туруктуу негизде мониторинг жүргүзүп турууга тийиш. Эгерде, ишкерлер агенттин мобилдик тиркемесин максатсыз пайдалангандыгы аныкталса, төлөм уюму ошол кардарга кызмат көрсөтүүнү токтотууга жана келишимди жокко чыгарууга тийиш. Агенттин мобилдик тиркемесин максаттуу пайдалануу жөнүндө талаптар, агенттин мобилдик тиркемесин максатсыз пайдаланган учурда келишимди жокко чыгаруу жана кызмат көрсөтүүнү токтотуу шарттары, ошондой эле башка кошумча шарттар ачык офертада жөнгө салынууга жана агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучулардын ар бирине маалымдалууга тийиш.»;

- төмөнкү мазмундагы 45-пункт менен толукталсын:

«Ошол эле учурда, ушул товарларды жана кызмат көрсөтүүлөрдү сунуштоочу гана анын агенттин мобилдик тиркемесин колдонгон ошол төлөм уюмунун кардарларына карата гана идентификациялоо жана верификациялоо боюнча агенти боло алат.»;

- төмөнкү мазмундагы 45-1-пункт менен толукталсын:

«45-1. Төлөм уюму агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу кардарга төлөмдөрдү/которууларды ишке ашыруу үчүн, төлөм уюму тарабынан бир колдонуучу үчүн белгиленген лимиттерди сактоо жана алар колдонгон агенттин мобилдик тиркемесинин санына карабастан, календарлык ай ичиндеги тобокелдик даражасын (деңгээлин) баалоо критерийлерин эске алуу менен 2ден ашпаган агенттин мобилдик тиркемесин колдонуу мүмкүнчүлүгүн берет. Төлөм уюму тарабынан ушул Жобого ылайык бир пайдалануучуга белгиленген лимит, чогуу алганда (суммардык) кардар тарабынан бир төлөм уюмунун алкагында пайдаланылган эки агенттин мобилдик тиркемесине тең колдонулат.

Төлөм уюму агенттин мобилдик тиркемесин ар бир колдонуучуга белгиленген лимитти сактоо максатында, өткөрүлгөн төлөмдөрдүн ушул Жобого ылайык төлөм уюму тарабынан агенттин мобилдик тиркемесин ар бир колдонуучу боюнча белгиленген лимиттерге ылайык келүүсүнө мониторинг жүргүзөт.»;

- төмөнкү мазмундагы 46-1-пункту менен толукталсын:

«46-1. Төлөм уюму менен агенттердин мобилдик тиркемелери аркылуу товарларды/кызматтарды сунуштоочу болуп саналган анын агентинин ортосундагы келишимде агенттин төлөм уюмунун төлөм системасы аркылуу келечектеги төлөмдөрдүн эсебине төлөм уюму үчүн алдын ала төлөө/аванс берүүсү жөнүндө милдеттүү шарттар камтылууга тийиш.

Төлөм уюму агенттин мобилдик тиркемеси аркылуу кызматтарды сунуштоочу өз төлөм системасы аркылуу агент тарабынан мурда киргизилген сумманын чегинде гана төлөмдөрдү жүргүзүүгө укуктуу.»;

- 51-1-пункту төмөнкү редакцияда берилсин:

«51-1. Агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу жеке адамдарды, ошондой жеке ишкерлерди идентификациялоо жана верификациялоо Төлөм уюмдарынын товарларга/кызмат көрсөтүүлөргө төлөө үчүн агенттердин мобилдик тиркемелерин колдонушкан кардарларын идентификациялоо жана верификациялоо тартибине ылайык (ушул Жобого карата 2-тиркеме) төлөм уюму жана/же төлөм уюмунун агенти тарабынан же болбосо Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарына ылайык, төлөм уюму менен түзүлгөн келишимдин негизинде, банк (өнөктөш банк) тарабынан жүргүзүлүшү мүмкүн.

Агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу юридикалык жактарды идентификациялоо жана верификациялоо Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарына ылайык, төлөм уюму менен түзүлгөн келишимдин негизинде, банк (өнөктөш банк) тарабынан гана жүргүзүлөт.

Агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучуларды идентификациялоо жана верификациялоо өнөктөш банк (ыйгарым укуктуу үчүнчү жак) тарабынан жүргүзүлгөн учурларда, төлөм уюму өнөктөш банктан кардар/пайдалануучу жана анын бенефициардык ээси жөнүндө керектүү маалыматтарды, кардардын жана бенефициардык ээсинин анкеталарынын көчүрмөлөрүн, ошондой эле Кыргыз Республикасынын террористтик ишти каржылоого жана кылмыштуу кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) каршы аракеттенүү чөйрөсүндөгү мыйзамдарына ылайык кардарды талаптагыдай текшерүү натыйжасында алынган башка документтердин көчүрмөлөрүн алууга тийиш.»;

- 52-пунктунун биринчи абзацы төмөнкү редакцияда берилсин:

«Төлөм уюмдарынын товарларга/кызмат көрсөтүүлөргө төлөө үчүн агенттердин мобилдик тиркемелерин колдонушкан кардарларын идентификациялоо жана верификациялоо тартибине (ушул Жобого карата 2-тиркеме) (мындан ары - Тартип) ылайык, аралыктан идентификациялоодон жана верификациялоодон өткөн агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу жеке адамдар үчүн, төлөм уюму Тартипке ылайык чектөөлөрдү жана лимиттердин чектүү маанилерин эске алуу менен лимиттерди жана чектөөлөрдү өз алдынча белгилөөгө тийиш.».

- 53-пункту төмөнкү редакцияда берилсин:

«53. Төлөм уюму агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу Тартиптин 6-главасына ылайык, төлөм уюмуна баруу менен/же төлөм уюмунун агентинде, ошондой эле Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарына ылайык, өнөктөш банкта идентификациялоодон жана верификациялоодон өткөн учурда, алар үчүн агенттердин мобилдик тиркемелеринде жеткиликтүү болгон кызмат көрсөтүүлөрдүн бардык түрлөрүнөн пайдалануу мүмкүнчүлүгүн берет.

Агенттин мобилдик тиркемеси аркылуу операциялар боюнча тобокелдиктерди төмөндөтүү үчүн, төлөм уюму идентификациялоодон жана верификациялоодон өткөн агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучулар үчүн лимиттердин төмөнкү чектүү өлчөмдөрүн эске алуу менен лимиттерди өз алдынча белгилөөгө тийиш:

Пайдалануучу

Пайдалануучунун

/абоненттин эсебинен кайтарылуучу аванстык акча каражаттарын/алдын ала төлөө каражаттарын же алардын бөлүгүн колдонуу менен бир жолку операцияларды жүргүзүүгө лимит

Мамлекеттик баалуу кагаздарды сатып алуу боюнча операцияларды кошпогондо, пайдалануучунун/

абоненттин өздүк эсебинен кайтарылуучу аванстык акча каражаттарын/алдын ала төлөө каражаттарын же алардын бөлүгүн колдонуу менен бир агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу үчүн чыккан төлөмдөрдүн жана которуулардын ар айлык көлөмүнө лимит

Мамлекеттик баалуу кагаздарды сатып алуу боюнча бир жолку операцияларды жүргүзүүгө лимит

Мамлекеттик баалуу кагаздарды сатып алуу боюнча операцияларга пайдалануучунун/

абоненттин өздүк эсебинен кайтарылуучу аванстык акча каражаттарын /алдын ала төлөө каражаттарын же алардын бөлүгүн колдонуу менен бир агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу үчүн чыккан төлөмдөрдүн ар айлык көлөмүнө лимит

Жеке адам

200 (эки жүз) эсептик көрсөткүчтөн ашпаган

2 500 (эки миң беш жүз) эсептик көрсөткүчтөн ашпаган

1 000 (бир миң) эсептик көрсөткүчтөн ашпаган

Чектөөсүз

Жеке ишкер

500 (беш жүз) эсептик көрсөткүчтөн ашпаган

3 000 (үч миң) эсептик көрсөткүчтөн ашпаган

Агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучуларга карата лимиттердин өлчөмү төлөм уюмунун ички эрежелеринде жана жол-жоболорунда төлөм уюмунун ички контролдоо программасына ылайык, кардарга тобокелдиктин даражасын (деңгээлин) баалоо критерийлерин эске алуу менен белгиленүүгө тийиш.»;

«Төлөм уюмдарынын жана төлөм системаларынын операторлорунун ишин жөнгө салуу жөнүндө» жобонун 2-тиркемесинин:

- 1-пункту төмөнкү редакцияда берилсин:

«1. Бул Төлөм уюмдарынын товарларга/кызмат көрсөтүүлөргө төлөө үчүн агенттердин мобилдик тиркемелерин колдонушкан кардарларын идентификациялоо жана верификациялоо тартиби (мындан ары - Тартип) кызмат көрсөтүүлөрүн мобилдик тиркемелер аркылуу сунушташкан төлөм уюмдарынын агенттеринин кызмат көрсөтүүлөрүнөн пайдалануучулар болуп саналган төлөм уюмдарынын кардарларын идентификациялоо жана верификациялоо максатында иштелип чыккан.

Агенттердин мобилдик тиркемелерин* колдонушкан пайдалануучуларды идентификациялоо жана верификациялоо ушул Тартипте көрсөтүлгөн эрежелер жана жол-жоболор боюнча төлөм уюму жана/же төлөм уюмунун агенти тарабынан, же Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарына ылайык төлөм уюму менен түзүлгөн келишимдин негизинде банк тарабынанан жүзөгө ашырылат (өнөктөш банк).

Төлөм уюму кызмат көрсөтүү учурунда өз алдынча же агент аркылуу агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу кардардын маалыматтарын террористтик ишти каржылоого жана кылмыштуу кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) каршы аракеттенүү чөйрөсүндөгү Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жаңыртат.

*Агенттин мобилдик тиркемеси - бул, бир эле учурда товарларды/кызмат көрсөтүүлөрдү сунуштоочу болуп саналган төлөм уюмунун агенти тарабынан сунушталган инструмент (программалык камсыздоо), пайдалануучулар аны мобилдик түзүлүштөр/тиркемелер аркылуу колдонот жана анын жардамы аркылуу төлөм уюму аталган товарларды/кызмат көрсөтүүлөрдү сунуштоочунун пайдалануучусуна (кардарына)/абонентине анын өздүк эсебине буга чейин салынган аванс акча каражаттары/алдын ала төлөм каражаттары же алардын бөлүгүнүн эсебинен кайтарылуучу акча каражаттарын колдонуу менен үчүнчү жактардын пайдасына төлөмдөрдү кабыл алуу боюнча кызмат көрсөтүүлөрдү өз алдынча же агенти аркылуу сунуштайт.»;

- 4-пункту төмөнкү редакцияда берилсин:

«4. Ушул тартипке ылайык идентификациялоодон жана верификациялоодон өткөн агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу жеке адамдар жана жеке ишкерлер үчүн:

- ушул Тартипке карата 2-тиркемеге ылайык агенттин мобилдик тиркемесинде жеткиликтүү тобокелдиги төмөн операцияларды гана жүргүзүүгө уруксат берилет жана лимиттердин төмөнкү чектөөлөрү жана чектүү маанилери белгиленет:

Аралыктан идентификациялоонун түрү	Пайдалануучунун/абоненттин өздүк эсебинен кайтарылуучу аванстык акча каражаттарын /алдын ала төлөө каражаттарын же алардын бөлүгүн колдонуу менен бир жолку төлөмдүн өлчөмү	Мамлекеттик баалуу кагаздарды сатып алуу боюнча операцияларды кошпогондо, пайдалануучунун/абоненттин өздүк эсебинен кайтарылуучу аванстык акча каражаттарын /алдын ала төлөө каражаттарын же алардын бөлүгүн колдонуу менен бир агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу үчүн чыккан төлөмдөрдүн жана которуулардын ар айлык көлөмүнө лимит	Мамлекеттик баалуу кагаздарды сатып алуу боюнча бир жолку операцияларды жүргүзүүгө лимит	Мамлекеттик баалуу кагаздарды сатып алуу боюнча операцияларга пайдалануучунун/абоненттин өздүк эсебинен кайтарылуучу аванстык акча каражаттарын /алдын ала төлөө каражаттарын же алардын бөлүгүн колдонуу менен бир агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу үчүн чыккан төлөмдөрдүн ар айлык көлөмүнө лимит
Сүрөттү салыштыруу аркылуу	200 (эки жүз) эсептик көрсөткүчтөн ашпаган	600 (эки жүз) эсептик көрсөткүчтөн ашпаган	1000 (бир миң) эсептик көрсөткүчтөн ашпаган	Чектөөсүз
Видео байланыш сеансын жүргүзүү аркылуу	200 (эки жүз) эсептик көрсөткүчтөн ашпаган	2000 (эки миң) эсептик көрсөткүчтөн ашпаган	1000 (бир миң) эсептик көрсөткүчтөн ашпаган	Чектөөсүз

- Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн 2018-жылдын 25-декабрындагы №606 токтому менен бекитилген «Кардарга талаптагыдай текшерүү жүргүзүүнүн тартиби жөнүндө» жобонун 11-пунктуна ылайык, ПФТД/ЛПД боюнча ыйгарым укуктуу орган тарабынан аныкталган тобокелдик деңгээли жогору операцияларды ишке ашыруу.»;

- 10 пункттун 3-пунктчасындагы экинчи сүйлөм алынып салынсын;

- 6-главынын аталышы «жеке адамдын жана» деген сөздөрдөн кийин «жеке ишкердин» деген сөздөр менен толукталсын;

- 15-пункту «жеке адамдын жана» деген сөздөрдөн кийин «жеке ишкердин» деген сөздөр менен толукталсын;

- 17-пункту төмөнкү редакцияда берилсин:

«17. Төлөм уюму жана/же агент ишенимдүү булактардан алынган (жеке адам - инсандыгын күбөлөндүргөн документтин негизинде, жеке ишкер – тиешелүү мамлекеттик органдардан алынган актуалдуу уруксат берүү документтеринин (патент/күбөлүк) негизинде) жана жеке ишкердин инсандыгын тастыктаган документтин негизинде) маалыматтарды жана документтерди пайдалануу менен идентификациялоо процессинде сунушталган жана анкетада көрсөтүлгөн маалыматтардын аныктыгын текшерүү аркылуу пайдалануучунун идентификациялык маалыматтарын верификациялоого тийиш.»;

- 7-главынын аталышы «жеке адамдын жана» деген сөздөрдөн кийин «жеке ишкердин» деген сөздөр менен толукталсын;

- 33-пункту төмөнкү мазмундагы экинчи абзац менен толукталсын:

«Агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучунун кардарын видео байланыш сеансы аркылуу идентификациялоо же верификациялоо маалымат системаларын, технологияларды, алгоритмдерди, программалык камсыздоону пайдалануу менен төлөм уюмунун кызматкерин катыштыруусуз жүргүзүлүшү мүмкүн. Кардар программалык камсыздоодо камтылган алгоритмге ылайык иш-аракеттерди аткарууга тийиш.»;

- төмөнкү мазмундагы 41-2-пункт менен толукталсын:

«41-2. Жасалма интеллектти, машинаны үйрөтүү же биометрикалык маалыматтарды толук же бир бөлүгүн иштеп чыгуунун болжолдуу алгоритмдеринин башка формаларын колдонуу менен кардардын инсандыгын текшерүүдө, төлөм уюму/агент ушул Тартиптин талаптарына ылайык кардарды идентификациялоонун жана верификациялоонун анык жана жасалма учурларынын так аныкталышын камсыз кылууга тийиш.»;

- төмөнкү мазмундагы 41-3-пункт менен толукталсын:

«41-3. Кардарларды идентификациялоо боюнча программалык камсыздоо же маалымат системалары, тиешелүү технологиялар, кардарды идентификациялоо алгоритмдери кардардын инсандыгын тастыктоочу документтердеги жана мамлекеттик маалымат базаларындагы буга чейин белгилүү болгон сүрөттөр менен видео агымдагы сүрөттү салыштыруу үчүн «бирге-бир» идентификациялоо алгоритмин камтууга тийиш. Видео агымдан алынган кардардын сүрөттөрү айрым фрагменттердин окшоштугун аныктоочу каражаттарды, кардардын инсандыгын тастыктоочу документтериндеги жүзүнүн сүрөтүнүн элементтерин уникалдуу параметрлери менен, анын ичинде мамлекеттик маалымат базаларынан алынгандарды колдонуу менен салыштырылууга тийиш. Идентификациялоо алгоритмдеринде видео агымдын жасалмалуулугун жокко чыгаруу менен андагы кардардын элесинин жандуу экендигин текшерүү мүмкүнчүлүгү эске алынууга тийиш.»;

- төмөнкү мазмундагы 41-4-пункт менен толукталсын:

«41-4. Кардарларды идентификациялоо боюнча программалык камсыздоонун колдонууга киргизилиши анда колдонулган алгоритмдердин тактык деңгээлин аныктоону, биометрикалык маалыматтарды иштеп чыгууну тестирлөө менен коштолууга тийиш.»;

- төмөнкү мазмундагы 41-5 пункт менен толукталсын:

«41-5. Кардарларды аралыктан идентификациялоо жана верификациялоо үчүн программалык камсыздоону колдонууда, төлөм уюму/агент кардарларды туура эмес идентификациялоого жана верификациялоого байланыштуу тобокелдиктерге шайкеш келген деңгээлде кардардын инсандыгын текшерүү боюнча чараларды белгилөөдө аутентификация факторлорунун тиешелүү комбинациясын колдонууга тийиш. Биометрикалык маалыматтарды иштеп чыгуу үчүн колдонулган алгоритмдердин тактыгынын алгылыктуу деңгээли төлөм уюму тарабынан террористтик ишти каржылоонун жана кылмыштуу кирешелерди легалдаштыруунун (адалдоо) мүмкүн болгон тобокелдиктерине жана операциялар боюнча ички чектөөлөргө ылайык аныкталат.»;

- төмөнкү мазмундагы 41-6-пункт менен толукталсын:

«41-6. Төлөм уюмунун/агенттин биометрикалык маалыматтарды иштеп чыгуу боюнча программалык камсыздоону пайдалануу менен кардарларды аралыктан идентификациялоону жана верификациялоону колдонуусунун тобокелдик чеги жана тактык деңгээли каралган ички ченемдик документ төлөм уюмунун башкармасы тарабынан жактырылууга тийиш.»;

- төмөнкү мазмундагы 41-7-пункт менен толукталсын:

«41-7. Төлөм уюмунун/агентинин кардарларды аралыктан идентификациялоо жана верификациялоо үчүн колдонулган биометрикалык маалыматтарды иштеп чыгуу боюнча программалык камсыздоосу төлөм уюму тарабынан биометрикалык маалыматтарды иштеп чыгууда колдонулуучу алгоритмдердин тактыгынын жол берилген деңгээлин колдоосу жагынан кеминде жарым жылда бир жолу текшерилип турууга тийиш. Ал эми биометрикалык маалыматтарды иштеп чыгуу системасын баалоонун натыйжасы төлөм уюмунун маалымат системасына мезгил-мезгили менен жүргүзүлгөн тышкы аудиттин алкагында тастыкталуусу зарыл.»;

- төмөнкү мазмундагы 41-8-пункт менен толукталсын:

«41-8. Биометрикалык маалыматтарды иштеп чыгуу боюнча программалык камсыздоону пайдаланууда, кардарлардын биометрикалык маалыматтарын мамлекеттик органдардын маалымат базалары менен салыштырып текшерүү, ошондой эле алдамчылыкты аныктоо механизмдеринин (биометрикалык маалыматтарды алмаштыруу) болушу камсыз кылынууга тийиш.»;

- 42-пункт төмөнкү редакциядагы 9-абзац менен толукталсын:

«-идентификациялоо террористтик ишти каржылоо жана кылмыштуу кирешелерди легалдаштыруу (адалдоо) максатында демилгеленгендигинин белгилери болгон учурда.»;

- «Төлөм уюмдарынын товарларга/кызмат көрсөтүүлөргө төлөө үчүн агенттердин мобилдик тиркемелерин колдонушкан кардарларын идентификациялоо жана верификациялоо тартибине карата 2-тиркемедеги агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучулар үчүн тобокелдиги төмөн операциялардын тизмеси төмөнкү мазмундагы 12,13-пункттар менен толукталсын:

«12. Локалдык электрондук акча системаларынын алдын ала төлөнгөн карталарын жана/же алдын ала төлөнгөн виртуалдык карталарын, электрондук капчыктарын толуктоо.

13. Мамлекеттик баалуу кагаздарды сатып алуу үчүн төлөм».

2. Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2022-жылдын

20-апрелиндеги № 2022-П-14/25-3-(ПС) «Кыргыз Республикасында электрондук акча жөнүндө» жобону бекитүү тууралуу» токтомуна төмөнкү өзгөртүүлөр киргизилсин:

жогоруда аталган токтом менен бекитилген «Кыргыз Республикасында электрондук акча жөнүндө» жобонун:

-12-пункту:

а) төмөнкү мазмундагы 6-абзац менен толукталсын:

«- агенттин мобилдик тиркемесинин идентификацияланган пайдалануучусунун өздүк эсебинен (балансынан).»;

б) 9-абзац төмөнкү мазмундагы экинчи сүйлөм менен толукталсын:

«Бул абзац ээлик кылуучунун электрондук капчыгын, алдын ала төлөнгөн картасын жана/же алдын ала төлөнгөн виртуалдык картасын агенттин мобилдик тиркемесинин идентификацияланган пайдалануучусунун өздүк эсебинен (балансынан) толуктоо учурларына жайылтылбайт.»;

в) 11-абзац төмөнкү мазмундагы экинчи сүйлөм менен толукталсын:

«Бул абзац ээлик кылуучунун электрондук капчыгын, алдын ала төлөнгөн картасын жана/же алдын ала төлөнгөн картасын агенттин мобилдик тиркемесинин идентификацияланган пайдалануучусунун өздүк эсебинен (балансынан) толуктоо учурларына жайылтылбайт.»;

- төмөнкү мазмундагы 12-1-пункт менен толукталсын:

«12-1. Ээлик кылуучунун электрондук капчыгын, алдын ала төлөнгөн картасын жана/же алдын ала төлөнгөн виртуалдык картасын агенттин мобилдик тиркемесинин идентификацияланган пайдалануучусунун өздүк эсебинен (балансынан) толуктоо боюнча операциялар локалдык электрондук акча системалары тарабынан эмиссияланган электрондук капчык, алдын ала төлөнгөн карта жана/же алдын ала төлөнгөн виртуалдык карта боюнча гана жүргүзүлүшү мүмкүн.»;

- төмөнкү мазмундагы 12-2-пункт менен толукталсын:

«12-2. Ээлик кылуучунун электрондук капчыгы, алдын ала төлөнгөн картасы жана/же алдын ала төлөнгөн виртуалдык картасы өз агентинин мобилдик тиркемесин колдонуучу төлөм уюму (мындан ары – төлөм уюму) жана эмитент банк ортосунда түзүлгөн келишимдин негизинде, агенттин мобилдик тиркемесинин идентификацияланган пайдалануучусунун өздүк эсебинен (балансынан) толукталат.

Төлөм уюму жана эмитент банк ортосунда түзүлгөн келишимде төмөнкүлөр камтылууга тийиш:

- ушул электрондук акча системасынын ээлик кылуучуларынын электрондук капчыктарын, алдын ала төлөнгөн карталарын жана/же алдын ала төлөнгөн виртуалдык карталарын толуктоого чектүү күнүмдүк/жумалык лимиттер;

- агенттердин мобилдик тиркемесинин өздүк эсебинен (балансынан) ээлик кылуучунун электрондук капчыктарын, алдын ала төлөнгөн картасын жана/же алдын ала төлөнгөн виртуалдык картасын толуктоо боюнча операцияларды жүргүзүү учурунда, төлөм уюму тарабынан агенттердин мобилдик тиркемесин пайдалануучуну талаптагыдай текшерүү (алардын террористтик жана экстремисттик ишке, массалык кыргын салуучу куралдарды таратууга жана кылмыштуу кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) катышкандыгы тууралуу маалыматтар бар жеке жана юридикалык жактардын, топтордун жана уюмдардын санкциялык тизмелеринде болушун текшерүү);

- төлөм уюмунун электрондук капчыктардын эмитент банкына ээлик кылуучулардын электрондук капчыктарын, алдын ала төлөнгөн карталарын жана/же алдын ала төлөнгөн виртуалдык карталарын толуктоону онлайн режиминде техникалык жактан токтото туруу мүмкүнчүлүгүн берүүсү;

- «агенттердин мобилдик тиркемеси аркылуу электрондук капчыкты, алдын ала төлөнгөн картаны, жана/же алдын ала төлөнгөн виртуалдык картаны толуктоо» кызматы боюнча Кыргыз Республикасынын бардык эмитент банктарынын, резиденттеринин электрондук капчыктарын толуктоодо аванстык финансылык өз ара мамилелер боюнча гана кызматташуу милдеттенмеси;

- келишимдин шарттарынан келип чыккан башка шарттар.»;

- 33-пунктунун 2-абзацы төмөнкү мазмундагы экинчи сүйлөм менен толукталсын:

«- оператор банкта камсыздандыруу депозитин ачууга, же алардын ортосунда түзүлгөн келишимде аныкталган шарттарда, штаттан тышкаркы жагдайларды кошо алганда, мүмкүн болуучу тобокелдиктердин жана жоготуулардын ордун жабууга кам катары каралган банктык гарантиясы болууга тийиш. Камсыздандыруу депозитинин өлчөмү тараптар ортосундагы келишимде аныкталат жана «электрондук капчыкты, алдын ала төлөнгөн картаны жана/же алдын ала төлөнгөн виртуалдык картаны агенттин мобилдик тиркемеси аркылуу толуктоо» кызматы боюнча жүгүртүүнүн күн ичиндеги орточо маанисинен кем болбоого тийиш. Ай ичиндеги жүгүртүүнүн орточо мааниси оператор тарабынан өткөн айдагы маалыматтардын негизинде жана отчеттук айдан кийинки айдын 5ине чейин айына 1 (бир) жолу эсептелет. Тийиштүү маалымат отчеттук ай ичинде андан ары колдонуу үчүн эмитент банкка жөнөтүлөт.»;

- төмөнкү мазмундагы 51-1-пункту менен толукталсын:

«51-1. Оператор идентификациялоо учурунда да, ошондой эле операцияны жүргүзүү учурунда да, террористтик ишти каржылоого жана кылмыштуу кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) каршы аракеттенүү чөйрөсүндөгү мыйзам талаптарына ылайык, программалык камсыздоодо автоматтык режимде электрондук капчыктарды пайдалануучулардын санкциялык тизмектерде жана кылмыштуу кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) катышкандыгы тууралуу маалымат бар жактардын, топтордун жана уюмдардын тизмелеринде болушун текшерүүгө тийиш.».

Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» токтом долбооруна карата

МААЛЫМДАМА-НЕГИЗДЕМЕ

1. Максаты жана милдеттери

Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын (мындан ары – Улуттук банк) «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» токтомунун долбоору (мындан ары – токтом долбоору) төлөм системасы боюнча ченемдик укуктук актыларды өркүндөтүү максатында иштелип чыккан.

2. Түшүндүрмө берүүчү бөлүк

Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетине караштуу Инвестициялык кеңештин 19.09.2022-ж. № 18/24-25 протоколдук тапшырмасын аткаруунун алкагында «Накталай эмес төлөмдөрдү өнүктүрүү жана жаңы финансылык инструменттерди ишке киргизүү жөнүндө» 3-маселе боюнча жумушчу топ түзүлгөн, анын курамына банктардын, уюлдук байланыш операторлорунун, Кыргыз Республикасынын Финансы министрлигине караштуу Финансылык чалгындоо мамлекеттик кызматынын (мындан ары – ФЧМК) өкүлдөрү кирген жана төмөнкү маселелер каралган:

- Улуттук банк Башкармасынын 2018-жылдын 14-февраындагы

№ 2018-П-14/5-5-(НПА) «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» токтомунда белгиленген уюлдук оператордун абонентинин өздүк эсебинин балансынан электрондук капчыктарды толуктоого тыюу салууну алып салуу;

- төлөм уюмунда жана өнөктөш банкта идентификациялоодон жана верификациялоодон өткөн агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучулардын операциялары үчүн лимиттердеги айырмачылыктар.

Жогоруда аталган маселелер боюнча ФАТФтын талаптары жана терроризмди каржылоого жана кылмыш жолу менен алынган кирешелерди легалдаштырууга/адалдоого каршы аракеттенүү чөйрөсүндөгү мыйзамдар жагында «Байланыш операторлорунун ассоциациясы» юридикалык жактар бирикмесинин жана «Кыргызстандын банктар союзу» юридикалык жактар бирикмесинин тобокелдиктерин баалоонун, ошондой эле жөнгө салуучу таасирин талдоонун негизинде аталган токтом долбоору иштелип чыккан.

Токтомдун долбоорунда Улуттук банк Башкармасынын төмөнкү токтомдоруна өзгөртүүлөр (салыштырма таблица тиркелет) каралган:

- 2019-жылдын 30-сентябрындагы № 2019-П-14/50-2-(ПС) токтому менен бекитилген «Төлөм уюмдарынын жана төлөм системаларынын операторлорунун ишин жөнгө салуу» жөнүндө жобону бекитүү тууралуу» токтомуна төлөм уюмунда жана өнөктөш банкта идентификациядан өткөн агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучулардын операцияларына белгиленген лимиттер бөлүгүндө;

- 2022-жылдын 20-апрелиндеги № 2022-П-14/25-3-(ПС) «Кыргыз Республикасында электрондук акча жөнүндө» жобону бекитүү тууралуу» токтомуна мобилдик байланыш операторунун абонентинин балансынан электрондук капчыкты толуктоого тыюу салууну алып салуу бөлүгүндө.

3. Социалдык, укуктук, укук коргоо, гендердик, экологиялык, экономикалык жана коррупциялык натыйжалардын келип чыгышын болжолдоо.

Токтом долбоору социалдык, укуктук, укук коргоочулук, гендердик, экологиялык, экономикалык жана коррупциялык кесепеттерге алып келбейт.

4. Коомдук талкуунун жыйынтыгы тууралуу маалымат

Долбоор боюнча материалдар Улуттук банктын расмий интернет-сайтына, ошондой эле Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актыларынын долбоорлорун коомдук талкуулоонун бирдиктүү порталына (koomtalkuu.gov.kg) коомдук талкуу үчүн жайгаштырылат.

5. Долбоордун мыйзамдарга ылайык келүүсүн талдоо

Токтом долбоору Кыргыз Республикасынын колдонуудагы мыйзамдарынын ченемдерине каршы келбейт.

6. Каржылоо зарылчылыгы жөнүндө маалымат

Токтом долбоорун кабыл алуу үчүн кошумча финансылык сарптоолор талап кылынбайт.

7. Жөнгө салуучу таасирин талдоо жөнүндө малымат

Улуттук банк тарабынан бекитилген Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын ченемдик укуктук актыларынын ишкердик субъекттердин ишине карата жөнгө салуучу таасирин талдоо методикасына ылайык, токтом долбоорунун жөнгө салуучу таасирине талдоо жүргүзүлгөн.

“Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын

айрым ченемдик укуктук актыларына

өзгөртүүлөрдү киргизүү” токтомунун долбооруна салыштырмалуу таблица

Колдонуудагы редакция

Сунушталган редакция

2019-жылдын

30-сентябрындагы № 2019-П-14/50-2-(ПС) «Төлөм уюмдарынын жана төлөм системаларынын операторлорунун ишин жөнгө салуу жөнүндө» жобо

2-глава. Колдонулган терминдер жана аныктамалар

Агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу - Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык төлөмдөрдү жана башка операцияларды (кызмат көрсөтүүлөрдү) жүргүзүү үчүн агенттин мобилдик тиркемесин колдонгон, бир эле учурда төлөм уюмунун кардары жана төлөм уюмунун агенти катары иш алып барган товарларды/ кызмат көрсөтүүлөрдү сунуштоочунун абоненти болуп саналган жеке адам, юридикалык жак же жеке ишкер.

§ 3. Төлөм уюмунун ишине карата талаптар

Жок

42-1. Ушул Жобонун талаптарын сактоо максатында, товарларга/кызмат көрсөтүүлөргө төлөө үчүн агенттин мобилдик тиркемесин колдонуу аркылуу кардарларга кызматтарды сунуштоочу төлөм уюму өз кардарларына товарларга/кызмат көрсөтүүлөргө төлөө үчүн агенттин мобилдик тиркемесин кардар тарабынан көрсөтүлгөн агенттин мобилдик тиркемесин колдонуу максатында гана пайдалануу мүмкүнчүлүгүн берүүгө милдеттүү.

§ 4. Агенттерге коюлган талаптар

45. Эгерде төлөм уюму товарларды/кызмат көрсөтүүлөрдү сунуштоочуда ачылган кардардын өздүк эсебине буга чейин салынган, анын эсебине кайтарылып берилүүчү акча каражаттарды, аванс акча каражаттарын/алдын ала төлөм каражаттарын же алардын бөлүктөрүн колдонуу менен агенттердин мобилдик тиркемелери аркылуу төлөмдөрдү өткөрүү боюнча кызмат көрсөтүүлөрдү өз алдынча же өз агенттери аркылуу жүзөгө ашырса, анда төлөм уюму менен агент ушул Жобонун 2-тиркемесинде белгиленген Төлөм уюмдарынын товарларга/кызмат көрсөтүүлөргө төлөө үчүн агенттердин мобилдик тиркемелерин колдонушкан кардарларын идентификациялоо жана верификациялоо тартибин сактоого тийиш.

Ошол эле учурда, ушул товарларды жана кызмат көрсөтүүлөрдү сунуштоочу гана анын агенттин мобилдик тиркемесин колдонгон ошол төлөм уюмунун кардарларына карата гана идентификациялоо жана верификациялоо боюнча агенти боло алат.

Жок

45-1. Төлөм уюму агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу кардарга төлөмдөрдү/которууларды ишке ашыруу үчүн, төлөм уюму тарабынан бир колдонуучу үчүн белгиленген лимиттерди сактоо жана алар колдонгон агенттин мобилдик тиркемесинин санына карабастан, календарлык ай ичиндеги тобокелдик даражасын (деңгээлин) баалоо критерийлерин эске алуу менен 2ден ашпаган агенттин мобилдик тиркемесин колдонуу мүмкүнчүлүгүн берет. Төлөм уюму тарабынан ушул Жобого ылайык бир пайдалануучуга белгиленген лимит, чогуу алганда (суммардык) кардар тарабынан бир төлөм уюмунун алкагында пайдаланылган эки агенттин мобилдик тиркемесине тең колдонулат.

Жок

46-1. Төлөм уюму менен агенттердин мобилдик тиркемелери аркылуу товарларды/кызматтарды сунуштоочу болуп саналган анын агентинин ортосундагы келишимде агенттин төлөм уюмунун төлөм системасы аркылуу келечектеги төлөмдөрдүн эсебине төлөм уюму үчүн алдын ала төлөө/аванс берүүсү жөнүндө милдеттүү шарттар камтылууга тийиш.

51-1. Агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу жеке адамдарды идентификациялоо жана верификациялоо Төлөм уюмдарынын товарларга/кызмат көрсөтүүлөргө төлөө үчүн агенттердин мобилдик тиркемелерин колдонушкан кардарларын идентификациялоо жана верификациялоо тартибине ылайык (ушул Жобого карата 2-тиркеме) төлөм уюму жана/же агент тарабынан же Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарына ылайык, төлөм уюму менен түзүлгөн келишимдин негизинде банк тарабынан жүргүзүлүшү мүмкүн (өнөктөш банк).

Агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу юридикалык жактарды жана жеке ишкерлерди идентификациялоо жана верификациялоо Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарына ылайык, төлөм уюму менен түзүлгөн келишимдин негизинде банк тарабынан гана жүргүзүлүшү мүмкүн (өнөктөш банк).

Агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучуларды идентификациялоо жана верификациялоо өнөктөш банк (ыйгарым укуктуу үчүнчү жак) тарабынан жүргүзүлгөн учурларда, төлөм уюму банктан кардар/пайдалануучу жана анын бенефициардык ээси жөнүндө керектүү маалыматтарды, кардардын жана бенефициардык ээсинин анкеталарынын көчүрмөлөрүн, ошондой эле террористтик ишти каржылоого жана кылмыштуу кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) каршы аракеттенүү чөйрөсүндөгү Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык кардарды талаптагыдай текшерүүнүн натыйжасында алынган башка документтердин көчүрмөлөрүн алууга тийиш.

51-1. Агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу жеке адамдарды, ошондой жеке ишкерлерди идентификациялоо жана верификациялоо Төлөм уюмдарынын товарларга/кызмат көрсөтүүлөргө төлөө үчүн агенттердин мобилдик тиркемелерин колдонушкан кардарларын идентификациялоо жана верификациялоо тартибине ылайык (ушул Жобого карата 2-тиркеме) төлөм уюму жана/же төлөм уюмунун агенти тарабынан же болбосо Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарына ылайык, төлөм уюму менен түзүлгөн келишимдин негизинде, банк (өнөктөш банк) тарабынан жүргүзүлүшү мүмкүн.

52. Төлөм уюмдарынын товарларга/кызмат көрсөтүүлөргө төлөө үчүн агенттердин мобилдик тиркемелерин колдонушкан кардарларын идентификациялоо жана верификациялоо тартибине ылайык (ушул Жобого карата 2-тиркеме) идентификациялоо жана верификациялоо жол-жобосунан өткөн агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу жеке адамдарга карата төлөм уюму лимиттерди жана чектөөлөрдү аталган Тартипте каралган чектөөлөрдү жана лимиттердин чектүү өлчөмдөрүн эске алуу менен өз алдынча белгилөөгө тийиш.

Агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучуларга карата лимиттердин өлчөмү жана чектөөлөрдүн тизмеги төлөм уюмунун ички эрежелеринде жана жол-жоболорунда, төлөм уюмунун ички контролдоо программасына ылайык кардарга тобокелдиктин даражасын (деңгээлин) баалоо критерийлерин эске алуу менен белгиленүүгө тийиш.

52. Төлөм уюмдарынын товарларга/кызмат көрсөтүүлөргө төлөө үчүн агенттердин мобилдик тиркемелерин колдонушкан кардарларын идентификациялоо жана верификациялоо тартибине (ушул Жобого карата 2-тиркеме) (мындан ары - Тартип) ылайык, аралыктан идентификациялоодон жана верификациялоодон өткөн агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу жеке адамдар үчүн, төлөм уюму Тартипке ылайык чектөөлөрдү жана лимиттердин чектүү маанилерин эске алуу менен лимиттерди жана чектөөлөрдү өз алдынча белгилөөгө тийиш.

53. Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарына ылайык өнөктөш банкта идентификациялоодон жана верификациялоодон өткөн агенттердин мобилдик тиркемелеринин пайдалануучулары үчүн агенттердин мобилдик тиркемелеринде жеткиликтүү болгон кызмат көрсөтүүлөрдүн толук спектринен пайдалануу мүмкүнчүлүгү сунушталат.

Агенттин мобилдик тиркемеси аркылуу операциялар боюнча тобокелдиктерди төмөндөтүү үчүн төлөм уюму Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарына ылайык өнөктөш банкта идентификациялоодон жана верификациялоодон өткөн агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучуларга ушул пунктта белгиленген лимиттердин чектүү өлчөмдөрүн эске алуу менен лимиттерди өз алдынча белгилөөгө тийиш.

Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарына ылайык өнөктөш банкта идентификациялоодон жана верификациялоодон өткөн агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучуларга төмөнкүдөй лимиттердин чектүү өлчөмдөрү белгиленет:

- пайдалануучунун/абоненттин өздүк эсебинен кайтарылуучу аванс акча каражаттарын/алдын ала төлөм каражаттарын же алардын бөлүгүн пайдалануу менен, 150 (жүз элүү) эсептик көрсөткүчтөн ашпаган өлчөмдө бир жолку төлөм (операция) жүргүзүүгө лимит;

- пайдалануучунун/абоненттин өздүк эсебинен кайтарылуучу аванс акча каражаттарын/алдын ала төлөм каражаттарын же алардын бөлүгүн пайдалануу менен, 2000 (эки миң) эсептик көрсөткүчтөн ашпаган өлчөмдө транзакциялардын ар айлык көлөмүнө лимит.

53. Төлөм уюму агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу Тартиптин 6-главасына ылайык, төлөм уюмуна баруу менен/же төлөм уюмунун агентинде, ошондой эле Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарына ылайык, өнөктөш банкта идентификациялоодон жана верификациялоодон өткөн учурда, алар үчүн агенттердин мобилдик тиркемелеринде жеткиликтүү болгон кызмат көрсөтүүлөрдүн бардык түрлөрүнөн пайдалануу мүмкүнчүлүгүн берет.

Пайдалануучу

Пайдалануучунун

Мамлекеттик баалуу кагаздарды сатып алуу боюнча операцияларды кошпогондо, пайдалануучунун/

Мамлекеттик баалуу кагаздарды сатып алуу боюнча бир жолку операцияларды жүргүзүүгө лимит

Пайдалануучунун/

абоненттин өздүк эсебинен кайтарылуучу аванстык акча каражаттарын /алдын ала төлөө каражаттарын же алардын бөлүгүн колдонуу менен бир агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу үчүн чыккан төлөмдөрдүн ар айлык көлөмүнө лимит

Жеке адам

200 (эки жүз) эсептик көрсөткүч

2 500 (эки миң беш жүз) эсептик көрсөткүчтөн ашпаган

1 000 (бир миң) эсептик көрсөткүчтөн ашпаган

Чектөөсүз

Жеке ишкер

500 (беш жүз) эсептик көрсөткүч

3 000 (үч миң) эсептик көрсөткүчтөн ашпаган

"Төлөм уюмдарынын жана төлөм системаларынын операторлорунун ишин жөнгө салуу жөнүндө" жобого карата 2-тиркеме “Төлөм уюмдарынын товарларга/кызмат көрсөтүүлөргө төлөө үчүн агенттердин мобилдик тиркемелерин колдонушкан кардарларын идентификациялоо жана верификациялоо тартиби”

1-глава. Жалпы жоболор

1. Бул Төлөм уюмдарынын товарларга/кызмат көрсөтүүлөргө төлөө үчүн агенттердин мобилдик тиркемелерин колдонушкан кардарларын идентификациялоо жана верификациялоо тартиби (мындан ары - Тартип) кызмат көрсөтүүлөрүн мобилдик тиркемелер аркылуу сунушташкан төлөм уюмдарынын агенттеринин кызмат көрсөтүүлөрүнөн пайдалануучулар болуп саналган төлөм уюмдарынын кардарларын идентификациялоо жана верификациялоо максатында иштелип чыккан.

Агенттердин мобилдик тиркемелерин колдонушкан пайдалануучуларды идентификациялоо жана верификациялоо ушул Тартипте көрсөтүлгөн эрежелер жана жол-жоболор боюнча төлөм уюму жана/же төлөм уюмунун агенти тарабынан, же Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарына ылайык төлөм уюму менен түзүлгөн келишимдин негизинде банк тарабынанан жүзөгө ашырылат (өнөктөш банк).

4. Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарына ылайык өнөктөш банкта идентификациялоодон жана верификациялоодон өткөн пайдалануучулардан тышкары, ушул Тартипке ылайык идентификациялоо жана верификациялоо жол-жобосунан өткөн агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучу жеке адамдарга карата төмөнкү чектөөлөр жана лимиттердин чектүү өлчөмдөрү белгиленет:

- агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучу үчүн пайдалануучунун/абоненттин өздүк эсебинен кайтарылуучу аванс акча каражаттарын/алдын ала төлөм каражаттарын же алардын бөлүгүн пайдалануу менен, 600 (алты жүз) эсептик көрсөткүчтөн ашпаган өлчөмдө транзакциялардын ар айлык көлөмүнө лимит;

- ушул Тартипке карата 2-тиркемеге ылайык агенттердин мобилдик тиркемелеринде жеткиликтүү болгон тобокелдиги төмөн операцияларды гана жүргүзүү.

4. Ушул тартипке ылайык идентификациялоодон жана верификациялоодон өткөн агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу жеке адамдар жана жеке ишкерлер үчүн ушул Тартипке карата 2-тиркемеге ылайык агенттин мобилдик тиркемесинде жеткиликтүү тобокелдиги төмөн операцияларды гана жүргүзүүгө уруксат берилет жана лимиттердин төмөнкү чектөөлөрү жана чектүү маанилери белгиленет:

Аралыктан идентификациялоонун түрү	Пайдалануучунун/абоненттин өздүк эсебинен кайтарылуучу аванстык акча каражаттарын /алдын ала төлөө каражаттарын же алардын бөлүгүн колдонуу менен бир жолку төлөмдүн өлчөмү	Мамлекеттик баалуу кагаздарды сатып алуу боюнча операцияларды кошпогондо, пайдалануучунун/абоненттин өздүк эсебинен кайтарылуучу аванстык акча каражаттарын /алдын ала төлөө каражаттарын же алардын бөлүгүн колдонуу менен бир агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу үчүн чыккан төлөмдөрдүн жана которуулардын ар айлык көлөмүнө лимит	Мамлекеттик баалуу кагаздарды сатып алуу боюнча бир жолку операцияларды жүргүзүүгө лимит	Мамлекеттик баалуу кагаздарды сатып алуу боюнча операцияларды кошпогондо, пайдалануучунун/абоненттин өздүк эсебинен кайтарылуучу аванстык акча каражаттарын /алдын ала төлөө каражаттарын же алардын бөлүгүн колдонуу менен бир агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу үчүн чыккан төлөмдөрдүн ар айлык көлөмүнө лимит
Сүрөттү салыштыруу аркылуу	- 200 (эки жүз) эсептик көрсөткүчтөн ашпаган	600 (эки жүз) эсептик көрсөткүчтөн ашпаган	1000 (бир миң) эсептик көрсөткүчтөн ашпаган	Чектөөсүз
Видео байланыш сеансын жүргүзүү аркылуу	- 200 (эки жүз) эсептик көрсөткүчтөн ашпаган	2000 (эки миң) эсептик көрсөткүчтөн ашпаган	1000 (бир миң) эсептик көрсөткүчтөн ашпаган	Чектөөсүз

3-глава. Агенттердин мобилдик тиркемелеринин кардарын идентификациялоо жана верификациялоо ыкмалары

10. Агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучуну/кардарды идентификациялоо жана верификациялоо тартиби кайсы болбосун төмөнкү ыкмалардын бири аркылуу жүргүзүлөт:

1) кардар агенттердин мобилдик тиркемелери аркылуу кызматтарды сунуштаган төлөм уюмунун жана/же төлөм уюмунун агентинин кызматкерлерине жана/же ыйгарым укуктуу адамдарына ушул Тартиптин 6-главасына ылайык өзүнүн катышуусу аркылуу кайрылганда;

2) кардар төлөм уюмуна жана/же төлөм уюмунун агентине ушул Тартиптин 7-главасына ылайык аралыктан (обочо туруп) тейлөө алкагында кайрылганда;

3) агенттердин мобилдик тиркемелеринин кардары өнөктөш банкка, Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарына ылайык кардарды талаптагыдай текшерүү, анын ичинде аралыктан туруп идентификациялоо жана верификациялоо режиминде кайрылганда. Бул учурда кардарларга карата ушул Жобонун 53-пунктунда белгиленген лимиттердин чектүү өлчөмдөрүнө ылайык лимиттер белгиленет;

4) банк мыйзамдарына ылайык кардарды идентификациялоо жана верификациялоо жол-жобосу мурда жүргүзүлбөсө, Кыргыз Республикасында сунушталуучу электрондук мамлекеттик жана муниципалдык кызмат көрсөтүүлөрдөн пайдалануу мүмкүнчүлүгүн алуу сыяктуу жол-жоболорду сактоо менен техникалык каражаттар аркылуу маалыматтарды топтоодо жана жалпылоодо.

6-глава. Агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу жеке адамдын өзүн катыштыруу менен идентификациялоо жана верификациялоо

6-глава. Агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу жеке адамдын жана жеке ишкердин өзүн катыштыруу менен идентификациялоо жана верификациялоо

15. Төлөм уюму жана/же агент агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу жеке адамдын өзүн катыштыруу менен идентификациялоо максатында, ушул Тартипке карата 1-тиркемеде белгиленген "Өз кардарыңды бил" принцибине ылайык пайдалануучунун идентификациялык маалыматтарын топтоого, толтурулган анкетасын камсыз кылууга тийиш.

15. Төлөм уюму жана/же агент агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучу жеке адамдын жана жеке ишкердин өзүн катыштыруу менен идентификациялоо максатында, ушул Тартипке карата 1-тиркемеде белгиленген "Өз кардарыңды бил" принцибине ылайык пайдалануучунун идентификациялык маалыматтарын топтоого, толтурулган анкетасын камсыз кылууга тийиш.

17. Төлөм уюму жана/же агент ишенимдүү булактардан алынган (жеке адамдын инсандыгын күбөлөндүргөн документтин негизинде) маалыматтарды жана документтерди пайдалануу менен идентификациялоо процессинде сунушталган жана анкетада көрсөтүлгөн маалыматтардын аныктыгын текшерүү аркылуу пайдалануучунун идентификациялык маалыматтарын верификациялоого тийиш.

17. Төлөм уюму жана/же агент ишенимдүү булактардан алынган (жеке адам - инсандыгын күбөлөндүргөн документтин негизинде, жеке ишкер – тиешелүү мамлекеттик органдардан алынган актуалдуу уруксат берүү документтеринин (патент/күбөлүк) негизинде) жана жеке ишкердин инсандыгын тастыктаган документтин негизинде) маалыматтарды жана документтерди пайдалануу менен идентификациялоо процессинде сунушталган жана анкетада көрсөтүлгөн маалыматтардын аныктыгын текшерүү аркылуу пайдалануучунун идентификациялык маалыматтарын верификациялоого тийиш.

7-глава. Агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучу жеке адамды аралыктан тейлөө режиминде идентификациялоо жана верификациялоо

7-глава. Агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучу жеке адамды жана жеке ишкерди аралыктан тейлөө режиминде идентификациялоо жана верификациялоо

§ 2. Видеобайланыш сеансы аркылуу аралыктан идентификациялоо жана верификациялоо

33. Ушул параграфка ылайык агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучуну идентификациялоо жана верификациялоо кардар тууралуу идентификацияланган маалыматтарды чогултуу жана аларды верификациялоо максатында төлөм уюмунун же агенттин ыйгарым укуктуу кызматкери видеобайланыш сеансы аркылуу кардар менен интервью өткөрүү жолу менен жүргүзүлөт.

Агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучунун кардарын видео байланыш сеансы аркылуу идентификациялоо же верификациялоо маалымат системаларын, технологияларды, алгоритмдерди, программалык камсыздоону пайдалануу менен төлөм уюмунун кызматкерин катыштыруусуз жүргүзүлүшү мүмкүн. Кардар программалык камсыздоодо камтылган алгоритмге ылайык иш-аракеттерди аткарууга тийиш.

Жок

41-2. Жасалма интеллектти, машинаны үйрөтүү же биометрикалык маалыматтарды толук же бир бөлүгүн иштеп чыгуунун болжолдуу алгоритмдеринин башка формаларын колдонуу менен кардардын инсандыгын текшерүүдө, төлөм уюму/агент ушул Тартиптин талаптарына ылайык кардарды идентификациялоонун жана верификациялоонун анык жана жасалма учурларынын так аныкталышын камсыз кылууга тийиш.

Жок

41-3. Кардарларды идентификациялоо боюнча программалык камсыздоо же маалымат системалары, тиешелүү технологиялар, кардарды идентификациялоо алгоритмдери кардардын инсандыгын тастыктоочу документтердеги жана мамлекеттик маалымат базаларындагы буга чейин белгилүү болгон сүрөттөр менен видео агымдагы сүрөттү салыштыруу үчүн «бирге-бир» идентификациялоо алгоритмин камтууга тийиш. Видео агымдан алынган кардардын сүрөттөрү айрым фрагменттердин окшоштугун аныктоочу каражаттарды, кардардын инсандыгын тастыктоочу документтериндеги жүзүнүн сүрөтүнүн элементтерин уникалдуу параметрлери менен, анын ичинде мамлекеттик маалымат базаларынан алынгандарды колдонуу менен салыштырылууга тийиш. Идентификациялоо алгоритмдеринде видео агымдын жасалмалуулугун жокко чыгаруу менен андагы кардардын элесинин жандуу экендигин текшерүү мүмкүнчүлүгү эске алынууга тийиш.

41-4. Кардарларды идентификациялоо боюнча программалык камсыздоонун колдонууга киргизилиши анда колдонулган алгоритмдердин тактык деңгээлин аныктоону, биометрикалык маалыматтарды иштеп чыгууну тестирлөө менен коштолууга тийиш.

Жок

41-5. Кардарларды аралыктан идентификациялоо жана верификациялоо үчүн программалык камсыздоону колдонууда, төлөм уюму/агент кардарларды туура эмес идентификациялоого жана верификациялоого байланыштуу тобокелдиктерге шайкеш келген деңгээлде кардардын инсандыгын текшерүү боюнча чараларды белгилөөдө аутентификация факторлорунун тиешелүү комбинациясын колдонууга тийиш. Биометрикалык маалыматтарды иштеп чыгуу үчүн колдонулган алгоритмдердин тактыгынын алгылыктуу деңгээли төлөм уюму тарабынан террористтик ишти каржылоонун жана кылмыштуу кирешелерди легалдаштыруунун (адалдоо) мүмкүн болгон тобокелдиктерине жана операциялар боюнча ички чектөөлөргө ылайык аныкталат.

Жок

41-6. Төлөм уюмунун/агенттин биометрикалык маалыматтарды иштеп чыгуу боюнча программалык камсыздоону пайдалануу менен кардарларды аралыктан идентификациялоону жана верификациялоону колдонуусунун тобокелдик чеги жана тактык деңгээли каралган ички ченемдик документ төлөм уюмунун башкармасы тарабынан жактырылууга тийиш.

Жок

41-7. Төлөм уюмунун/агентинин кардарларды аралыктан идентификациялоо жана верификациялоо үчүн колдонулган биометрикалык маалыматтарды иштеп чыгуу боюнча программалык камсыздоосу төлөм уюму тарабынан биометрикалык маалыматтарды иштеп чыгууда колдонулуучу алгоритмдердин тактыгынын жол берилген деңгээлин колдоосу жагынан кеминде жарым жылда бир жолу текшерилип турууга тийиш. Ал эми биометрикалык маалыматтарды иштеп чыгуу системасын баалоонун натыйжасы төлөм уюмунун маалымат системасына мезгил-мезгили менен жүргүзүлгөн тышкы аудиттин алкагында тастыкталуусу зарыл.

Жок

41-8. Биометрикалык маалыматтарды иштеп чыгуу боюнча программалык камсыздоону пайдаланууда, кардарлардын биометрикалык маалыматтарын мамлекеттик органдардын маалымат базалары менен салыштырып текшерүү, ошондой эле алдамчылыкты аныктоо механизмдеринин (биометрикалык маалыматтарды алмаштыруу) болушу камсыз кылынууга тийиш.

42. Агенттин мобилдик тиркемесин пайдалануучуну аралыктан идентификациялоо жана верификациялоо ушул Тартипке ылайык төмөнкү учурларда ийгиликсиз деп таанылат:

- кардар тарабынан берилген маалыматты текшерүүгө мүмкүн эмес болсо же текшерүүнүн жыйынтыктары терс болуп чыкса;

- кардар кызмат көрсөтүүдөн пайдалануу шарттарына өз макулдугун тастыктоодон, жеке маалыматтарын берүүдөн жана башка шарттардан баш тартса;

- эгерде фото- жана/же видео-/аудио жазуулардын сапаты ушул Тартиптин талаптарына жана төлөм уюмунун ички контролдоо эрежелерине дал келбесе;

- зарыл документтер берилбесе;

- төлөм уюмунун/агенттин ички ченемдик документтерде белгиленген талаптары жана көрсөтмөлөрү сакталбаса;

- эгерде ден соолугу боюнча мүмкүнчүлүгү чектелгендигине байланыштуу кардарга үчүнчү адамдын көмөгү талап кылынган учурларды эске албаганда, кардар видео байланыш аркылуу идентификациялоо жүргүзүүнүн жүрүшүндө үчүнчү жактын жардамын пайдаланса;

- эгерде кардар өз эрки боюнча эмес жана/же башка адамдарын кысымы астында иш алып баргандыгы тууралуу шек жаралса.

- зарыл документтер берилбесе;

- төлөм уюмунун/агенттин ички ченемдик документтерде белгиленген талаптары жана көрсөтмөлөрү сакталбаса;

- эгерде кардар өз эрки боюнча эмес жана/же башка адамдарын кысымы астында иш алып баргандыгы тууралуу шек жаралса;

- идентификациялоо террористтик ишти каржылоо жана кылмыштуу кирешелерди легалдаштыруу (адалдоо) максатында демилгеленгендигинин белгилери болгон учурда.

Төлөм уюмдарынын жана төлөм системаларынын операторлорунун товарларга/кызмат көрсөтүүлөргө төлөө үчүн агенттердин мобилдик тиркемелерин колдонушкан кардарларын идентификациялоо жана верификациялоо тартибине карата 2-тиркеме

Агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучулар үчүн тобокелдиги төмөн операциялардын ТИЗМЕСИ

1. Коммуналдык кызмат көрсөтүүлөрдү төлөө (жылуулук менен камсыздоо, электр менен камсыздоо, газ менен камсыздоо, суу менен камсыздоо, канализация, лифттерди тейлөө, домофондорду тейлөө, тиричилик калдыктарын чыгаруу ж.б. кызмат көрсөтүүлөрү, мында пайдалануучу кызмат көрсөтүүлөрдү сунуштоочу менен кызмат көрсөтүүлөрдү пайдалануучу ортосундагы келишимге ылайык идентификацияланат).

2. Банктык эсептерди толуктоо (Кыргыз Республикасынын банктары тарабынан чыгарылган карт).

3. Бюджетке салыктарды, жыйымдарды, мамлекеттик алымдарды, айыптык төлөмдөрдү жана башка төлөмдөрдү төлөө.

4. Интернет жана телеберүүлөр үчүн төлөө.

5. Кыргыз Республикасынын банктарынан жана финансы-кредит уюмдарынан алынган кредиттерди жана насыяларды төлөө.

6. Белгиленген байланыш кызматтары.

7. Taxi айдоочуларын туташтыруу кызматы (жеке эсепти толуктоо).

8. Кыргыз Республикасынын мамлекеттик органдарына электрондук отчетту тапшыруу үчүн төлөө.

9. Мамлекеттик жана муниципалдык кызматтардан пайдалангандыгы үчүн төлөө.

10. Эл аралык жерде жүрүү жана аба транспортуна билеттерди эске албаганда, билеттер (кино, транспорт ж.б.) жана такси кызматтары үчүн төлөө.

11. Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарында эсептешүү эсебине ээ, Кыргыз Республикасынын аймагында республиканын резиденттери тарабынан сунушталган/жеткирилген/аткарылган тиричилик кызматтары/товарлар/иштер/тейлөө үчүн төлөө.

Агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучулар үчүн тобокелдиги төмөн операциялардын ТИЗМЕСИ

2. Банктык эсептерди толуктоо (Кыргыз Республикасынын банктары тарабынан чыгарылган карт).

3. Бюджетке салыктарды, жыйымдарды, мамлекеттик алымдарды, айыптык төлөмдөрдү жана башка төлөмдөрдү төлөө.

4. Интернет жана телеберүүлөр үчүн төлөө.

6. Белгиленген байланыш кызматтары.

7. Taxi айдоочуларын туташтыруу кызматы (жеке эсепти толуктоо).

8. Кыргыз Республикасынын мамлекеттик органдарына электрондук отчетту тапшыруу үчүн төлөө.

9. Мамлекеттик жана муниципалдык кызматтардан пайдалангандыгы үчүн төлөө.

12. Локалдык электрондук акча системаларынын алдын ала төлөнгөн карталарын жана/же алдын ала төлөнгөн виртуалдык карталарын, электрондук капчыктарын толуктоо.

13. Мамлекеттик баалуу кагаздарды сатып алуу үчүн төлөм.

2022-жылдын 20-апрелиндеги № 2022-П-14/25-3-(ПС) Кыргыз Республикасында электрондук акча жөнүндө жобо

3-глава. Электрондук акчаны пайдалануу менен кызмат көрсөтүүлөрдү сунуштоо тартиби

12. Электрондук капчыкты, алдын ала төлөнгөн картты жана/же алдын ала төлөнгөн виртуалдык картты толуктоо төмөнкү ыкмалар аркылуу гана ишке ашырылышы мүмкүн:

- банктык эсептен которуу;

- идентификацияланган электрондук капчыктан, ошондой эле башка электрондук акча системасынын алкагында идентификацияланган электрондук капчыктан, алдын ала төлөнгөн карттан жана/же алдын ала төлөнгөн виртуалдык карттан которуу;

- банктык эсеп ачуусуз эле, Улуттук банкта каттоодон өткөн акча которуу системасы аркылуу акча которуу;

- автоматташтырылган өзүн-өзү тейлөө терминалына (cash-in), банк-эмитенттин, анын агентинин/субагентинин кассаларына нак акча каражаттарын салуу.

Ушул пунктта белгиленген толуктоо ыкмаларынын тизмеси толук болуп саналат жана толуктоонун башка ыкмалары каралган эмес.

Ушул пунктта белгиленген толуктоо ыкмаларынын тизмеси Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин 724-беренесинин талаптарына ылайык берилген электрондук капчыктарга кредиттик каражаттарды жана насыяларды чегерүү инструменти катары пайдаланылышы мүмкүн.

Алдын ала төлөнгөн карта жана/же виртуалдык алдын ала төлөнгөн карта ээсинин электрондук капчыгын толуктоо учурунда алдын ала төлөнгөн карта жана/же виртуалдык алдын ала төлөнгөн карта ээсинин электрондук капчыгын толуктаган жак тарабынан нак жана нак эмес акча каражаттарын өткөрүп берүү же которуу ортосундагы мезгил аралыгы жана алдын ала төлөнгөн карта жана/же виртуалдык алдын ала төлөнгөн карта ээсинин электрондук капчыгына электрондук акчалардын келип түшүүсү 1 (бир) календардык күндөн ашпоого тийиш.

- банктык эсептен которуу;

- банктык эсеп ачуусуз эле, Улуттук банкта каттоодон өткөн акча которуу системасы аркылуу акча которуу;

- автоматташтырылган өзүн-өзү тейлөө терминалына (cash-in), банк-эмитенттин, анын агентинин/субагентинин кассаларына нак акча каражаттарын салуу;

- агенттин мобилдик тиркемесинин идентификацияланган пайдалануучусунун өздүк эсебинен (балансынан).

Өз абоненти (колдонуучусу) алдында товарларды жана кызмат көрсөтүүлөрдү сунуштоочунун милдеттеринин азаюусунан улам электрондук капчыкты, алдын ала төлөнгөн картты жана/же алдын ала төлөнгөн виртуалдык картты толуктоону товарларды жана кызмат көрсөтүүлөрдү сунуштоочунун өзү сыяктуу эле, аларга абоненттин (колдонуучунун) жана/же анын ишеним көрсөткөн адамынын ишеним каты жана тапшыруусу менен, ошондой эле товарларды жана кызмат көрсөтүүлөрдү сунуштоочулар менен түздөн-түз же кыйыр түрдө келишимдик мамиледе болгон башка жактар ишке ашыра алышпайт. Бул абзац ээлик кылуучунун электрондук капчыгын, алдын ала төлөнгөн картасын жана/же алдын ала төлөнгөн виртуалдык картасын агенттин мобилдик тиркемесинин идентификацияланган пайдалануучусунун өздүк эсебинен (балансынан) толуктоо учурларына жайылтылбайт.

Алдын ала төлөнгөн карта жана/же виртуалдык алдын ала төлөнгөн карта ээсинин электрондук капчыгын товарларды жана кызматтарды сунуштоочунун абонентинин (колдонуучусунун) өздүк эсебинен, анын ичинде алдын ала төлөнгөн карта жана/же виртуалдык алдын ала төлөнгөн карта ээсинин электрондук капчыгына кайтарылуучу авансты чегерүү менен товарларга жана кызматтарга авансты кайтаруу аркылуу электрондук капчыкты толуктоого жол берилбейт. Бул абзац ээлик кылуучунун электрондук капчыгын, алдын ала төлөнгөн картасын жана/же алдын ала төлөнгөн картасын агенттин мобилдик тиркемесинин идентификацияланган пайдалануучусунун өздүк эсебинен (балансынан) толуктоо учурларына жайылтылбайт.

Жок

12-1. Ээлик кылуучунун электрондук капчыгын, алдын ала төлөнгөн картасын жана/же алдын ала төлөнгөн виртуалдык картасын агенттин мобилдик тиркемесинин идентификацияланган пайдалануучусунун өздүк эсебинен (балансынан) толуктоо боюнча операциялар локалдык электрондук акча системалары тарабынан эмиссияланган электрондук капчык, алдын ала төлөнгөн карта жана/же алдын ала төлөнгөн виртуалдык карта боюнча гана жүргүзүлүшү мүмкүн.

Жок

12-2. Ээлик кылуучунун электрондук капчыгы, алдын ала төлөнгөн картасы жана/же алдын ала төлөнгөн виртуалдык картасы өз агентинин мобилдик тиркемесин колдонуучу төлөм уюму (мындан ары – төлөм уюму) жана эмитент банк ортосунда түзүлгөн келишимдин негизинде, агенттин мобилдик тиркемесинин идентификацияланган пайдалануучусунун өздүк эсебинен (балансынан) толукталат.

Төлөм уюму жана эмитент банк ортосунда түзүлгөн келишимде төмөнкүлөр камтылууга тийиш:

- келишимдин шарттарынан келип чыккан башка шарттар.

§ 1. Электрондук акча чыгарган банкка карата негизги талаптар

33. Банк жана оператор ортосундагы келишим төмөнкү милдеттүү шарттарды камтууга тийиш:

- тараптардын ишкердигинин токтотулушуна (лицензияны кайтарып алуу, банкроттук ж.б.), системада орун алган штаттан тышкаркы жагдайларга, ошондой эле форс-мажордук жагдайларга байланыштуу милдеттенмелерди аткаруу шарттары жана жоопкерчиликтери;

- электрондук акча системасынан пайдалануу милдеттерин жана укуктарын бөлүштүрүү, системанын коопсуздугун камсыз кылуу;

- системада, ага карата кине коюулар боюнча иш алып баруу шарттары жана тараптардын жоопкерчиликтери;

- электрондук акча системасынын операторуна карата ушул Жободо каралган талаптарды аткаруунун тартиби;

- системаны ачуу, иштетүү жана электрондук акча системасын жабууда өз ара эсептешүүлөрдүн жана мамилелердин шарттары.

- лицензияны колдонуу/тараптардын иши токтотулган/убактылуу токтотулган учурда, тараптардын иш тартиби жөнүндө.

Бул пункттун талаптары эмитент болуп эсептелген жана электрондук акча менен эсептешүүлөр системасынын операторунун функцияларын өзү жүзөгө ашырган банкка жайылтылбайт.

33. Банк жана оператор ортосундагы келишим төмөнкү милдеттүү шарттарды камтууга тийиш:

- оператор банкта камсыздандыруу депозитин ачууда анын өлчөмү тараптар ортосунда түзүлгөн келишимде аныкталууга же алардын ортосунда түзүлгөн келишимде каралган шарттарда, штаттан тышкаркы жагдайларды кошо алганда, мүмкүн болуучу тобокелдиктердин жана жоготуулардын ордун жабууга каралган кам катары банктык гарантия болууга тийиш. Оператор банкта камсыздандыруу депозитин ачууга, же алардын ортосунда түзүлгөн келишимде аныкталган шарттарда, штаттан тышкаркы жагдайларды кошо алганда, мүмкүн болуучу тобокелдиктердин жана жоготуулардын ордун жабууга кам катары каралган банктык гарантиясы болууга тийиш. Камсыздандыруу депозитинин өлчөмү тараптар ортосундагы келишимде аныкталат жана «электрондук капчыкты, алдын ала төлөнгөн картаны жана/же алдын ала төлөнгөн виртуалдык картаны агенттин мобилдик тиркемеси аркылуу толуктоо» кызматы боюнча жүгүртүүнүн күн ичиндеги орточо маанисинен кем болбоого тийиш. Ай ичиндеги жүгүртүүнүн орточо мааниси оператор тарабынан өткөн айдагы маалыматтардын негизинде жана отчеттук айдан кийинки айдын 5ине чейин айына 1 (бир) жолу эсептелет. Тийиштүү маалымат отчеттук ай ичинде андан ары колдонуу үчүн эмитент банкка жөнөтүлөт;

- системада, ага карата кине коюулар боюнча иш алып баруу шарттары жана тараптардын жоопкерчиликтери;

- электрондук акча системасынын операторуна карата ушул Жободо каралган талаптарды аткаруунун тартиби;

§ 2. Операторго карата коюлуучу негизги талаптар

Жок

51-1. Оператор идентификациялоо учурунда да, ошондой эле операцияны жүргүзүү учурунда да, террористтик ишти каржылоого жана кылмыштуу кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) каршы аракеттенүү чөйрөсүндөгү мыйзам талаптарына ылайык, программалык камсыздоодо автоматтык режимде электрондук капчыктарды пайдалануучулардын санкциялык тизмектерде жана кылмыштуу кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) катышкандыгы тууралуу маалымат бар жактардын, топтордун жана уюмдардын тизмелеринде болушун текшерүүгө тийиш.

АНАЛИТИКАЛЫК КАТ

Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы

БЕКИТЕМ

__________________________

(кызмат орду)

___________________________

(кол тамгасы)

20__-жылдын «____»_________

Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына электрондук капчыктарды, агенттердин мобилдик тиркемелерин

жөнгө салуу маселелери жана төлөм системасына тиешелүү башка маселелер боюнча өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» токтом долбоорунун

ЖӨНГӨ САЛУУЧУ ТААСИРИН ТАЛДОО

Иштеп чыгуу үчүн негиздер: Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын

2024-жылдын 24-январындагы №2024-пр-141/14-О буйругу

Жөнгө салуучу таасирин

талдоо мөөнөтү: 2024-жылдын 24-январы 2024-жылдын 24-марты

(башталышы) (аякташы)

Аты-жөнү	Кызмат орду	Кол тамгасы
Жумушчу топтун жетекчиси:
Султаналиев А.З.	Улуттук банктын Төлөм системалары башкармалыгынын начальниги
Жумушчу топтун мүчөлөрү:
Акулуева М.Ш.	Улуттук банктын Төлөм системалары башкармалыгынын төлөм системасынын методологиясы, анализдөө жана өнүктүрүү бөлүмүнүн начальниги
Сардарбекова А.К.	Улуттук банктын Төлөм системалары башкармалыгынын санарип жана финансы технологиялары боюнча бөлүмүнүн адиси
Орозбекова А.М.	Улуттук банктын Төлөм системалары башкармалыгынын төлөм системасына көзөмөлдүк жана контролдоо бөлүмүнүн адиси.
Мамбеталиева А.З.	Улуттук банктын Төлөм системалары башкармалыгынын төлөм системасынын методологиясы, анализдөө жана өнүктүрүү бөлүмүнүн жетектөөчү адиси (жумушчу топтун катчысы)
Осмоналиев Н.А.	Улуттук банктын Төлөм системалары башкармалыгынын төлөм системасынын операторлору жана төлөм уюмдары бөлүмүнүн жетектөөчү адиси
Жусуева Н.Т.	Кыргыз Республикасынын Финансы министрлигине караштуу Финансылык чалгындоо мамлекеттик кызматынын стратегиялык талдоо жана тобокелдиктерди баалоо башкармалыгынын тобокелдиктерди баалоо бөлүмүнүн улук инспектору (макулдашуу боюнча)
Довлетова П.Н.	«Кыргызстан банктарынын союзу» юридикалык жактар бирикмесинин юристи (макулдашуу боюнча)
Ыбыкеева А.О.	«Дос-Кредобанк» ААКтын башкармасынын төрагасынын орун басары (макулдашуу боюнча)
Ормошев С.М.	«Байланыш операторлорунун ассоциациясы» юридикалык жактар бирикмесинин аткаруучу директору (макулдашуу боюнча)
Бредихин А.Н.	«НУР Телеком» ЖЧКнын методология боюнча эксперти (макулдашуу боюнча)
Тамиликов А.А.	«Кыргызмобайлкомпани» ЖЧКнын долбоорлор боюнча адиси (макулдашуу боюнча)
Каримов Д.	«Баланс КГ» ЖЧКнын финансылык сервистерди өнүктүрүү боюнча эксперти (макулдашуу боюнча)

Жооптуу адам менен байланышуу үчүн маалымат: Мамбеталиева А.З., тел.: 66 90 99

I. Проблемалар жана жөнгө салууну өзгөртүү үчүн негиздер

1. Проблема тууралуу маалымат

1. Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2022-жылдын

20-апрелиндеги № 2022-П-14/25-3-(ПС) токтому менен бекитилген «Кыргыз Республикасында электрондук акча жөнүндө» жобонун (мындан ары – Электрондук акча жөнүндө жобо) 12-пунктунда белгиленген, товарлар жана кызмат көрсөтүүлөр үчүн кайтарылып жаткан авансты электрондук капчыкка, алдын ала төлөнгөн картага жана/же виртуалдык алдын ала төлөнгөн картага чегерүү менен товарлар жана кызмат көрсөтүүлөр үчүн авансты кайтарууну кошо алганда, товарларды жана кызмат көрсөтүүлөрдү сунуштоочунун абонентинин (пайдалануучусунун) өздүк эсебинен электрондук капчыкты, алдын ала төлөнгөн картаны жана/же виртуалдык алдын ала төлөнгөн картаны толуктоого тыюу салууну алып салуу.

2. Төлөм уюмунда жана өнөктөш банкта идентификациядан өткөн агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучулар үчүн лимиттердеги айырманы жоюу.

3. Агенттердин мобилдик тиркемелеринин лимиттери боюнча ченемдерди бир беткей түшүнүү максатында Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү киргизүү.

2. Проблеманын масштабы

2024-жылдын 24-январына карата абал боюнча төлөм системасынын операторунун/төлөм уюмунун лицензиясына ээ 23 банк жана 31 уюм иш алып барган.

2023-жылдын IV чейрегинин акырына карата электрондук акча эмитенттери катары 6 банк саналган жана 10 электрондук акчаны пайдалануу менен эсептешүү системасы иштеген. Идентификацияланган капчыктарды пайдалануучулардын саны 2,7 миллион бирдикти түздү.

3 төлөм уюму агенттердин мобилдик тиркемелери аркылуу төлөмдөрдү жүргүзүү боюнча кызматтарды сунуштаган. Агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучулардын идентификацияланган саны 1,8 миллион бирдикти түзөт.

3. Жөнгө салууну өзгөртүү үчүн негиздер, проблеманы чечүүнүн актуалдуулугу

1. Агенттердин мобилдик тиркемелеринен электрондук капчыкты толуктоого тыюу салуу иш жүзүндө техникалык болуп саналат, анткени электрондук капчыктарды агенттердин мобилдик тиркемелеринин каражаттары аркылуу толуктоо боюнча альтернативдүү жолдор бар, мисалы, банктык карталарды пайдалануу менен. Толуктоонун бул ыкмасы белгилүү бир талапка ээ, бирок учурда ал төлөм кызматтарын пайдалануучуларга ыңгайсыздык жаратууда. Мындан тышкары, жүргүзүлгөн операцияларды иликтөөдө кыйынчылыктар келип чыгышы мүмкүн.

2. Улуттук банк Башкармасынын 2019-жылдын 30-сентябрындагы

№ 2019-П-14/50-2-(ПС) токтому менен бекитилген «Төлөм уюмдарынын жана төлөм системаларынын операторлорунун ишин жөнгө салуу жөнүндө» жободо (мындан ары – Жөнгө салуу жөнүндө жобо) белгиленген колдонуудагы талаптарга ылайык, төлөм уюмунда жана өнөктөш банкта идентификациялоодон өткөн агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучулар үчүн белгиленген лимиттерде айырма бар (№ 1-таблица). Кардарлардын ар айлык лимиттерди жогорулатуу боюнча арыздарын канааттандыруу үчүн төлөм уюмдары кардарларды - агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучуларды идентификациялоо үчүн өнөктөш банктар менен келишим түзүшөт жана ошону менен агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучулардын операцияларды жүргүзүү лимиттери 600 эсептик көрсөткүчтөн 2000 эсептик көрсөткүчкө чейин көбөйөт. Терроризмди каржылоого жана кылмыш жолу менен алынган кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) каршы аракеттенүү боюнча мыйзамдардын (мындан ары – ПФТД/ЛПД) талаптарын сактоо максатында, төлөм уюмдары үчүн идентификациялоо (аралыктан жана кардардын жеке катышуусунда) боюнча талаптар банктарга караганда кыйла жөнөкөйлөштүрүлүп белгиленген. Талаптарды теңдештирүү үчүн Товарларды/кызматтарды төлөө үчүн агенттердин мобилдик тиркемелерин колдонгон төлөм уюмдарынын кардарларын идентификациялоо жана верификациялоо тартибинде белгиленген (Жөнгө салуу жөнүндө жобого карата № 2-тиркеме) агенттердин мобилдик тиркемелеринин кардарларын, ээлерин идентификациялоо тартибин кайра карап чыгуу зарыл.

№ 1-таблица

Агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучулар үчүн

белгиленген лимиттер:

	Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарына ылайык өнөктөш банкта идентификациядан/верификациядан өткөн агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучулар үчүн белгиленген лимиттер	Жөнгө салуу жөнүндө жобонун талаптарына ылайык төлөм уюмунда же анын агентинде идентификациядан/верификациядан өткөн агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучулар үчүн белгиленген лимиттер
Бир жолку төлөм	15 000 сом	15 000 сом
Бир агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучу үчүн транзакциялардын ар айлык көлөмү	200 000 сом	60 000 сом
Кызмат көрсөтүүлөрдүн түрү	Толук түрү	Чектелген түрү

3. Төлөм уюмдарына инспектордук текшерүүлөрдүн жүрүшүндө Улуттук банк төлөм уюмдары тарабынан агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучулар тарабынан лимиттерден ашып кетишине байланыштуу мыйзам талаптарын бузуу учурлары аныкталган. Ушуга байланыштуу тактоо иретинде оңдоолорду киргизүү талап кылынат. Учурдагы жөнгө салуу өргөртүүсүз калса, лимитти бузуу учурларына мындан ары да жол берилип, ар башкача чечмелениши мүмкүн.

Жүргүзүлгөн анализдин жыйынтыгы боюнча бардык эле төлөм уюмдары алдын ала төлөнгөн схема боюнча иштебегендиги аныкталды. Бул шарттар төлөм уюмунун ликвиддүүлүгүнө карата тобокелдиктерди жаратышы мүмкүн.

Биринчи эки маселе боюнча ченемдик укуктук актыларга өзгөртүүлөрдү киргизүү үчүн негиз болуп Улуттук банктын 2022-жылдын 22-ноябрындагы № 2022-Пр-141-243-О буйругу менен Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетине караштуу Инвестициялык кеңештин 2022-жылдын 19-сентябрындагы № 18/24-25 «Накталай эмес төлөмдөрдү өнүктүрүү жана жаңы финансылык инструменттерди колдонууга киргизүү жөнүндө» маселе боюнча протоколдук тапшырмасын аткаруу максатында түзүлгөн тобокелдиктерге баа берүү боюнча жумушчу топтун ПФТД/ЛПД тобокелдиктерине баа берүү жөнүндө чечими саналат.

Ошондой эле, агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучулары үчүн лимиттер боюнча колдонулуп жаткан ченемдерди бир беткей түшүнүү максатында ченемдик укуктук актыларды өркүндөтүү талап кылынууда. Мындан тышкары, мүмкүн болуучу тобокелдиктерди азайтуу максатында ченемдик актыларды карап чыгуу талап кылынат.

4. Эл аралык тажрыйба

1. Россия Федерациясынын мисалында телефондун балансынан ЮMoney электрондук капчыгын толуктоо тажрыйбасы. Мында телефондун балансынан өзүнүн капчыгын гана толуктоого жол берилет.

https://yoomoney.ru/prepaid?w=mobile&from=about

2. Россия Федерациясынын мисалында RURU төлөм системасынын телефондун балансынан төлөмдөрдү өткөрүү лимиттери боюнча тажрыйбасы.

https://ruru.ru/help/limits/

3. Телефон балансынан төлөөгө уруксат берилген Кения тажрыйбасы.

https://ru.wikipedia.org/wiki/M-Pesa

II. Сунушталып жаткан жөнгө салуу жөнүндө маалымат

5. Жөнгө салуунун максаты

ПФТД/ЛПД тобокелдиктерин баалоонун жыйынтыгы боюнча агенттердин мобилдик тиркемелерин колдонуу менен электрондук капчыктарга авансты кайтаруу боюнча чектөөлөрдү алып салуу/алып салуу, анын ичинде агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучуларды аралыктан жана банктык идентификациялоонун ортосундагы лимиттер боюнча айырманы жоюу, агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануу менен көрсөтүлүүчү кызматтардын рыногу үчүн тобокелдиктердин орточо деңгээлин билдирет. Ошентип, жөнгө салуу ПФТД/ЛПД тобокелдигинин орточо деңгээлиндеги процесс катары электрондук капчыкты агенттердин мобилдик тиркемелери аркылуу толуктоо процессин иш жүзүндө жөнгө салуу максатында, ошондой эле тобокелдиктерди өз убагында аныктоо үчүн ага мүнөздүү көрсөткүчтөрдү контролдоо максатында киргизилүүдө.

Ченемдик укуктук актыларды өркүндөтүү максатында, бир агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучуга лимиттер боюнча колдонуудагы ченемдерге тактоолорду киргизүү, ошондой эле төлөм уюмунун ликвиддүүлүгүнүн мүмкүн болуучу тобокелдиктерин төмөндөтүү үчүн мобилдик тиркеменин сунуштоочу болуп саналган төлөм уюмунун агенти ортосунда аванстык иш тартиби жөнүндө талаптарды белгилөө талап кылынат.

6. Сунушталып жаткан жөнгө салуу

Рынок керектөөсүн эске алуу менен биринчи пункт боюнча Электрондук акча жөнүндө жобонун 12-пунктунда белгиленген электрондук капчыкты толуктоо ыкмаларынын тизмегин толуктоону, атап айтканда, келип чыгышы мүмкүн болгон тобокелдиктерди кыскартууну эске алуу менен агенттердин мобилдик тиркемелери аркылуу абоненттин өздүк эсебинен акча каражаттарын которуу менен толуктоону сунуш кылабыз:

- «агенттердин мобилдик тиркемелери аркылуу электрондук капчыкты толуктоо» кызматы боюнча бардык эмитент-банктардын локалдык электрондук капчыктарын толуктоо алдын ала төлөнгөн финансылык өз ара мамилелердин негизинде жүргүзүлүүгө тийиш;

- төлөм системасынын электрондук капчыгын толуктоо башка төлөм системасынын агенттердин мобилдик тиркемелери аркылуу жүргүзүлгөн учурда, агенттердин мобилдик тиркемелеринин оператору, электрондук акча эмитенти жана электрондук акча менен эсептешүүлөр системасынын оператору ортосунда суткалык лимиттерди көрсөтүү менен «агенттердин мобилдик тиркемелери аркылуу электрондук капчыкты толуктоо» кызматы боюнча келишимдик мамилелерди түзүү талап кылынат;

- төлөм системасынын электрондук капчыгын толуктоо «электрондук капчыкты агенттердин мобилдик тиркемелери аркылуу толуктоо» кызматы боюнча бир төлөм системасынын алкагында жүргүзүлгөн учурда кошумча келишимдерди түзүү талап кылынбайт. Суткалык лимит электрондук акча оператору менен эмитент ортосундагы тиешелүү келишимдерде көрсөтүлүүгө тийиш;

- суткалык лимиттердин сакталышы үчүн жоопкерчилик электрондук акча менен эсептешүүлөр системасынын операторуна жүктөлөт;

- эмитент-банктын электрондук акча менен эсептешүүлөр системасынын операторунун камсыздандыруу депозити же банктык гарантия өзүнчө банктык эсепте эсепке алынууга жана штаттан тышкаркы жагдайларды кошо алганда, келип чыгышы мүмкүн болгон тобокелдиктер жана жоготуулар үчүн резерв катары каралууга тийиш. Камсыздандыруу депозитинин өлчөмү тараптар ортосундагы келишимде аныкталат жана «электрондук капчыкты агенттердин мобилдик тиркемелери аркылуу толуктоо» кызматы боюнча суткалык лимиттин суммасынан кем болбоого тийиш;

- эмитент-банк келишимде көрсөтүлгөн шарттарда «электрондук капчыкты агенттердин мобилдик тиркемелери аркылуу толуктоо» кызматын токтотуу үчүн техникалык мүмкүнчүлүктөргө ээ болууга тийиш.

Мындан тышкары, операцияларды жүргүзүү (толуктоо) учурунда ПФТД/ЛПД боюнча мыйзам талаптарына ылайык, программалык камсыздоодо автоматтык режимде санкциялык тизмелер боюнча онлайн режиминде милдеттүү түрдө агенттердин мобилдик тиркемелеринин абоненттерин текшерүүнү караштыруу зарыл.

Ченемдик укуктук актыларда төлөм уюму менен анын агенти ортосунда алдын ала төлөнгөн иш схемасы боюнча милдеттүү талап белгилөө сунушталууда. Бул учурда, төлөм уюмунун агенти болуп саналган жана ошол эле учурда төлөм уюмунун атынан өз кардарларына төлөмдөрдү жүргүзүү үчүн тиркемени сунуштаган мобилдик байланыш оператору милдеттүү түрдө төлөм уюмунун эсептешүү эсебине акча каражаттарын салат. Андан ары төлөм уюмунун төлөм системасынан төлөмдөр/которуулар мурда салынган каражаттардын чегинде гана жүзөгө ашырылат.

Төлөм уюмунда жана өнөктөш-банкта идентификациялоодон өткөн агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучулар үчүн лимиттердеги айырмачылыктарды четтетүүгө тиешелүү экинчи пункт боюнча лимиттерди пайдалануучунун түрүнө жана жүргүзүлгөн идентификациялоого жараша дифференциялоону сунуштайбыз.

Тажрыйба көрсөткөндөй, агенттердин мобилдик тиркемелерин колдонууга киргизүүнүн бардык мезгилинде (5 жылдан ашык), юридикалык жактар банктык эсептери болгондугуна байланыштуу агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдаланышкан эмес. Пайдалануучулардын басымдуу бөлүгү жеке адамдар. Ушуга байланыштуу, агенттердин мобилдик тиркемелерин жеке адамдарга жана жеке ишкерлерге гана колдонууга уруксат берүү сунушталат.

Ошол эле учурда, ишкердик менен алектенген жеке адамдар, башкача айтканда, соода-тейлөө ишканалары товарлар/кызмат көрсөтүүлөр үчүн төлөмдөрдү кабыл алуу максатында агенттердин мобилдик тиркемелерин колдонушат, бирок төлөм уюмунун системасында жеке адам катары катталышат. Лимиттерди көбөйтүү зарылдыгы жөнүндө кардарлардан келип түшкөн арыздар агенттердин мобилдик тиркемелери аркылуу ишкердикти жүргүзүүгө байланыштуу. Төлөм уюмдары агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануу максатына жараша пайдаланууну сунуштоого жана агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучулардын операцияларына мониторинг жүргүзүүгө тийиш. Бул шарттарды, ошондой эле продуктыларга/кызмат көрсөтүүлөргө баалардын бардык жерде жогорулашын эске алуу менен колдонуудагы лимиттерди кайра карап чыгуу сунушталууда.

1) жеке адам – агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучу төлөм уюмуна жеке кайрылганда;

2) жеке адам – агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучу өнөктөш банкка жеке кайрылганда;

3) жеке адам – агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучуну төлөм уюму өзү аралыктан идентификациялаган учурда. Мында видеобайланыш аркылуу аралыктан идентификациялоону жүргүзүүдө жеке катышуудагыдай эле лимиттер белгиленсин. Агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучунун сүрөтүн салыштыруу аркылуу идентификациялоодо колдонуудагы лимиттер калтырылсын.

№ 2-таблица

Сунушталган чектер жана чектөөлөр:

	Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарына ылайык өнөктөш банкта, ошондой эле Жөнгө салуу жөнүндө жобонун талаптарына ылайык төлөм уюмунда жеке катышуусунда идентификациядан/верификациядан өткөн агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучулары үчүн белгиленген лимиттер	Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарына ылайык өнөктөш банкта, ошондой эле Жөнгө салуу жөнүндө жобонун талаптарына ылайык төлөм уюмунда видеобайланыш аркылуу аралыктан идентификациялоодон/верификациялоодон өткөн агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучулары үчүн белгиленген лимиттер	Жөнгө салуу жөнүндө жобонун талаптарына ылайык төлөм уюмунда же анын агентинде сүрөтүн салыштыруу аркылуу аралыктан идентификациялоодон/верификациялоодон өткөн агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучулары үчүн белгиленген лимиттер
Бир жолку төлөм	20 000 сом	20 000 сом	20 000 сом
Агенттердин мобилдик тиркемелерин бир пайдалануучу үчүн транзакциялардын ар айлык көлөмү	250 000 сом	200 000 сом	60 000 сом
Кызматтардын түрү	Толук түрү	Чектелген түрү	Чектелген түрү

Мында, МПА колдонуучулары-өнөктөш банкта да, төлөм Уюмунда да идентификациялоодон жана верификациялоодон өткөн жеке ишкерлер үчүн 50 000 сомдон ашпаган өлчөмдө жана операциялардын ай сайынкы көлөмүнө 300 000 сомдон ашпаган өлчөмдө бир жолку лимиттерди белгилөө сунушталат. Жеке ишкерлер тарабынан алыстан идентификациялоодон өтүүдө 2-таблицада белгиленген лимиттер колдонулат.

Төлөм уюмдарынын кардарлары бир эле учурда төлөмдөрдү/которууларды жүргүзүү үчүн бир нече агенттердин мобилдик тиркемелерин колдонушат жана айрым төлөм уюмдары бир пайдалануучуга лимиттер боюнча ченемдик укуктук актылардын талаптарын эске албастан, өз кардарларынын операцияларына мониторинг жүргүзүүдө өздөрүнүн ой-пикирлерин колдонушат. Бул агенттердин мобилдик тиркемелерин пайдалануучулар тарабынан лимиттерди бузууга алып келет, ошондой эле төлөм уюмдары тарабынан ал начар көзөмөлгө алынат. Ушуга байланыштуу, төлөм уюмунун кардарына төлөмдөрдү өткөрүү максатында 2 гана sim-картаны туташтырууга боло турган (ошол эле пайдалануучуга таандык) 2 (эки) гана агенттердин мобилдик тиркемесин (бир төлөм системасынын алкагында) пайдаланууга жол берүү боюнча чектөөлөрдү белгилөө сунушталат. Төлөм уюмунун кардары 2 sim-картанын балансынан 2 агенттердин мобилдик тиркемесин пайдалануу менен чогуу алганда бир пайдалануучуга белгиленген лимиттин чегинде гана төлөмдөрдү/которууларды жүргүзүүгө укуктуу.

Төлөм уюмунун ички контролдук кызматы тарабынан лимиттердин сакталышын текшерүү агенттердин мобилдик тиркемесин пайдалануучунун ИННи (кыйла ишенимдүү идентификатору) боюнча жүзөгө ашырылууга тийиш. Төлөм уюмунун кардары агенттердин мобилдик тиркемеси орнотулган түзүлүштү алып салса же жоготуп алып, тиркемени кайрадан жүктөп, идентификациядан жана верификациядан өтсө, ошол календардык ай ичинде ал ишке ашырган мурдагы операциялар агенттердин мобилдик тиркемесин пайдалануучу үчүн жол берилген бир айлык лимитке киргизилүүгө тийиш, бул анын лимиттерин жокко чыгарбай, ошол календардык ай үчүн лимиттерге киргизилүүгө тийиш дегенди түшүндүрөт.

7. Жөнгө салуудан улам социалдык жана экономикалык натыйжаларды баалоо

Өзгөртүүлөр кабыл алынган учурдан тартып алты айдын ичинде накталай эмес чекене төлөмдөрдүн сандык көрсөткүчтөрүнө оң таасири күтүлүүдө, ал агенттердин мобилдик тиркемесинен электрондук капчыктарга акча каражаттарынын агымынын көбөйүшүнөн көрүнөт.

7.2. Экономикага, социалдык секторго жана экологияга күтүлгөн таасир:

1) Экономикага таасири: позитивдүү жана терс

Позитивдүү:

Алдын ала божомолдор боюнча, тыюу салууну алып салуу өлкөдөгү накталай эмес төлөмдөрдүн жана финтех секторунун өнүгүшүнө алгылыктуу таасирин тийгизет жана жүргүзүлүп жаткан чекене төлөмдөрдүн жөнгө салуучулар үчүн ачык-айкын болушун жогорулатат. Агенттердин мобилдик тиркемесинин лимиттери боюнча сунушталып жаткан өзгөртүүлөр банктардын төлөм уюмдары алдында атаандашуу үстөмдүгүн жокко чыгарат. Муну менен бирге, ишкердик менен алектенген жеке адамдардын операцияларына көз салуу жөнүндө талап жана агенттердин мобилдик тиркемеси инструментин максаттуу пайдалануу көмүскө жүгүртүү деңгээлин төмөндөтүүгө жана салык салынуучу базаны жогорулатууга өбөлгө түзөт.

Терс:

Эл аралык тажрыйба көрсөткөндөй, көпчүлүк өлкөлөрдө телефондун балансын колдонуу менен төлөмдөр ишке ашырылбайт. Негизинен, мобилдик төлөмдөр деп уюлдук телефонго орнотулган, байланыштырылган банк карталары аркылуу төлөмдөрдү жүргүзүүгө мүмкүндүк берген тиркемелер эсептелинет. Кардарлардын акча каражаттары банктык эсептерде топтолгон.

Кыргыз Республикасында ошол товар сунуштоочунун пайдалануучусуна (кардарына)/абонентине анын өздүк эсебине мурда салынган аванстык акча каражаттарынын/алдын ала төлөө каражаттарынын же алардын бөлүктөрүнүн эсебинен кайтарылган аванстык каражаттарды пайдалануу тажрыйбасы (бул учурда уюлдук оператордун абонентинин балансынан төлөмдөрдү жүргүзүү) кеңири пайдаланылууда. Кийинчерек Улуттук банк тарабынан бул инструментке уруксат берүү, бирок пайдалануучулардын акча каражаттары банк секторунан тышкары болгондугуна байланыштуу жана параллелдүү депозиттик базаны түзүүнү чектөө үчүн ар бир пайдалануучуга лимиттерди белгилөө боюнча иш-чаралар жүргүзүлгөн. Лимиттер кардар коммуналдык кызматтарды, күнүмдүк тамак-аш жана тиричилик химиясын керектөөсүн жана башка майда чыгашаларын төлөөсүнө мүмкүндүк берүүгө тийиш эле. Бирок, тажрыйба көрсөткөндөй, агенттердин мобилдик тиркемеси инструменти ишкерлер тарабынан колдонулат, алардын жүгүртүүлөрү кадимки жеке адамдардын жүгүртүүсүнөн кыйла жогору жана ушуга байланыштуу уюлдук компанияларга лимиттерди көбөйтүү жөнүндө кайрылуулар келип түшүүдө.

Лимиттерди ашыкча көбөйтүү, ошондой эле жарандардын акча каражаттарын телефондун балансында топтоо уюлдук компаниялардын эсептеринде каражаттарды топтоодо катар депозиттик базаны түзүү; финансылык сабаттуулугунун жетишсиздигинен калктын финансылык пирамидаларга тартылышына; телефондун балансын колдонуу аркылуу каражаттарды мыйзамсыз чогултуу сыяктуу тобокелдиктерди да өзүнө камтыйт. Төлөм уюмдарынын агенттери болгон уюлдук компаниялар ири сандагы кардарларды тейлей тургандыктан, төлөм уюмунун агенттери катары алар өз кардарларынын операцияларына дайыма мониторинг уюштурууга жана аны жүргүзүп турууга тийиш. Бул үчүн жетиштүү санда компетенттүү кызматкерлердин штаты болушу керек. Төлөм уюму өз кезегинде өзүнүн агенти үчүн, анын ичинде ПФТД/ЛПД боюнча мыйзам талаптарын сактоо үчүн жоопкерчилик тартат.

Мындан тышкары, бир жарандын бардык үч уюлдук компаниялардын агенттердин мобилдик тиркемесин пайдалануусу чектелген эмес. Жарандар сатып алуулар/ коммуналдык кызматтарга төлөө үчүн банк карталары, электрондук капчыктар сыяктуу банк продуктыларын колдоно алышат.

2) Социалдык чөйрөгө таасири: позитивдүү жана терс

Позитивдүү:

Пайдалануучулар чекене төлөмдөрдү жүргүзүүсү үчүн мурдагыдан да ыңгайлуу шарттар түзүлөт, ушундан улам жарандар тарабынан жакшы кабыл алынары күтүлүүдө. Ошондой эле пайдалануучулардын чыгашасынын төмөндөшү болжолдонууда, анткени процесс кыйла жөнөкөй болуп, ишке тартылган коммерциялык субъекттердин саны азаят. Ошентип, пайдалануучулардан алынуучу комисиялык төлөмдүн азайышы да күтүлүүдө.

Терс:

Жок.

3) Экологияга таасири: позитивдүү, терс, жок.

Экологияга таасири оң – электрондук капчыкты телефондун балансынан толуктоо санариптештирүү процесси болуп саналат, ал жүгүртүүдөгү накталай акча каражаттарынын массасынын азайышына өбөлгө түзөт.

Терс:

Жок.

7.3. Кызыкдар тараптардын негизги топтору – жөнгө салуунун даректерине карата күтүлүп жаткан таасир:

1) Мамлекеттик органдар: позитивдүү жана терс

Позитивдүү - жөнгө салынуучу процесстердин ачыктыгы жогорулайт.

Терс – агенттердин мобилдик тиркемесин пайдалануучулар үчүн лимиттер мындан да жогорулатылса жарандардын акча каражаттарын мобилдик байланыш операторлорунун эсептеринде топтоо тобокелдиги жогорулайт. Мында мобилдик байланыш операторлорунун абоненттердин каражаттарын эсепке алуу иши Улуттук банк жана башка органдар тарабынан көзөмөлгө алынбайт. Мобилдик уюлдук байланыш операторлорунун эсептеринде жарандардын акча каражаттарын топтоо параллелдүү депозиттик базаны түптөйт. Толук контролдоо үчүн Улуттук банк же башка мамлекеттик орган мыйзамдуу түрдө мобилдик байланыш операторлорунун биллингдерине кирүүсү белгиленүүгө тийиш. Ушуга байланыштуу, бул продуктту кылдат карап чыгуу талап кылынат.

2) Ишкерлер: позитивдүү жана терс;

Бардык жагынан позитивдүү.

1) анткени, мобилдик байланыш операторунун абонентинин өздүк эсебинин балансынан электрондук капчыктарды толуктоо процесси кыйла жөнөкөйлөштүрүлөт жана бул чынжырчага тартылган коммерциялык субъекттердин саны азаят.

2) бир жолку төлөмдүн (операциянын) өлчөмү көбөйгөндүктөн, ишке тартылуучу / туташтырылуучу соода-тейлөө ишканаларын камтуу чөйрөсүн кеңейтүүгө мүмкүндүк берет, ошондой эле төлөм уюмдарынын кардарларын идентификациялоо үчүн банктарга кайрылуу зарылчылыгы азаят.

3) Калк: позитивдүү жана терс.

Позитивдүү: Пайдалануучулар чекене төлөмдөрдү жүргүзүүсү үчүн мурдагыдан да ыңгайлуу шарттар түзүлөт, ушундан улам жарандар тарабынан жакшы кабыл алынары күтүлүүдө. Ошондой эле пайдалануучулардын чыгашасынын төмөндөшү болжолдонууда, анткени мобилдик уюлдук байланыш операторлорунун абонентинин өздүк эсебинин балансынан электрондук капчыктарды толуктоо процесси кыйла жөнөкөйлөштүрүлөт жана ишке тартылган коммерциялык субъекттердин саны азаят.

Терс: Ишкердик менен алектенген жеке адамдар - жарандар тарабынан салык алынуучу базаны төмөндөтүү үчүн тоскоолдук түзүлөт. Буга байланыштуу терс пикирлер болушу мүмкүн.

8. Сунушталган жөнгө салууну ишке ашыруу учурунда келип чыгышы мүмкүн болгон тобокелдиктерди баалоо

Жөнгө салууну ишке ашыруу учурунда келип чыгышы мүмкүн болгон жөнгө салуу максатына жетүү үчүн негизги тобокелдиктер:

1-тобокелдик:

Жүргүзүлгөн анализдин натыйжасында бир нече негизги тобокелдиктер аныкталды:

1. Төлөөгө жөндөмсүздүк тобокелдиги

Абоненттин өздүк эсебинен төлөмдөр төлөм уюмунун төлөм системасы аркылуу жүргүзүлөт жана агент менен төлөм уюму ортосунда өз ара эсептешүүлөр алар ишке ашырылгандан кийин жүргүзүлөт. Төлөмдөрдү жүргүзүүнүн бул схемасында, эгерде мобилдик уюлдук байланыш операторунун кызмат адамдары финансылык кыйынчылыктарга туш болгон/махинацияларга жол берсе жана абоненттери тарабынан жүргүзүлгөн төлөмдөрдүн орду өз убагында толтурулбаса, төлөм уюмунда төлөөгө жөндөмсүздүк тобокелдиги келип чыгышы мүмкүн. Мындай тобокелдикке жол бербөө үчүн өз ара эсептешүүлөрдүн милдеттүү аванстык тартибин мыйзамдуу деңгээлде бекитүү жана ченемдик укуктук актыларга тиешелүү толуктоолорду киргизүү зарыл.

2. Эмитент банктын ликвиддүүлүк тобокелдиги.

Электрондук акча жөнүндө жобонун 20-пунктуна ылайык, электрондук акча эмитенти болуп электрондук акчаны чыгарууну жүзөгө ашырган жана электрондук акча ээлерине төлөө боюнча шартсыз жана кайтарылгыс милдеттенмени өзүнө алган банк саналат.

Электрондук капчыкты агенттердин мобилдик тиркемесинен толуктоого чектөөлөр алынып салынган учурда, банк-эмитентте жана анын агенттеринде электрондук капчыктын ордун жабуу боюнча милдеттенмелер көбөйөт.

Кыргызстандын калкынын колунда 9 миллиондон ашык катталган мобилдик уюлдук байланыш операторунун sim-карталары бар. Ар бир жаранда ар бир мобилдик уюлдук байланыш операторунун 1 sim-картасы болушу мүмкүн. Эгерде болжол менен эсептөөдө ар бир sim-картада кеминде 100 сом баланс алынса, анда мобилдик уюлдук байланыш операторунда күн сайын топтолгон каражаттар калдыгы 900 млн сомду түзөт, бул аларга операцияларды ишке ашырууга мүмкүндүк берет. Айына бул сумма 27 млрд сомду түзөт.

Мындан тышкары, мобилдик уюлдук байланыш операторунун өкүлдөрү абоненттердин өздүк эсептериндеги айкын калдыктарды техникалык жактан эсептөө мүмкүн эместигин билдиришти, анткени абонент өздүк эсебиндеги каражаттарды каалаган учурда кошулган байланыш/интернет кызматтары же мобилдик уюлдук байланыш операторунун башка акы төлөнүүчү кызматтары үчүн сарпташы/которушу мүмкүн.

Бул тобокелдик, төлөөгө жөндөмсүздүк тобокелдиги сыяктуу эле, милдеттүү аванстык төлөмдү киргизүү, ошондой эле агенттердин мобилдик тиркемесинин идентификацияланган пайдалануучусунун өздүк эсебинин балансынан электрондук капчыкты толуктоо операциясын жүргүзүүгө лимиттерди белгилөө менен азайтылышы мүмкүн.

3. ПФТД/ЛПД тобокелдиги

Агенттердин мобилдик тиркемесинен банк карталарына которулган учурда, банктык эсептер боюнча каражаттардын жылышын көзөмөлдөө мүмкүнчүлүгү жогору болот. Ар бир банктык эсеп боюнча калдыктар жана жүгүртүүлөр жөнүндө маалымат банкка жеткиликтүү болот, анткени ар бир эсеп өзүнчө ачылып, анда кардар жана анын жүгүртүүлөрү жөнүндө маалыматтар камтылат. Кардардын өзү жана анын иши жөнүндө анкеталар, маалыматтар ПФТД/ЛПД боюнча мыйзамдардын талаптарына ылайык жаңыртылууга тийиш.

Электрондук капчыктар боюнча бардык электрондук капчыктардагы калдыктарды эсепке алуу банктагы бир жалпы эсепте жүргүзүлөт. Ар бир электрондук капчык боюнча жүгүртүүлөр жана калдыктар оператордун электрондук акча системасында, ошондой эле банк-эмитентке Электрондук акча жөнүндө жобонун 38-пунктунун талаптарына ылайык жеткиликтүү болот (эгерде электрондук акча системасынын оператору катары башка уюм саналса, эмитент онлайн-мониторинг, ички жана комплаенс-контролдоо, ошондой эле башка функцияларды аткаруу үчүн айкын убакыт ыргагында электрондук акча системасынан пайдалануу мүмкүнчүлүгүнө ээ болууга тийиш). Агенттердин мобилдик тиркемесинен электрондук капчыктарды толуктоого тыюу салууну алып салууда электрондук капчыкты колдонуу менен операциялардын саны жана көлөмү көбөйүшү күтүлүүдө. Электрондук капчыктар акча каражаттарын башка эл аралык капчыктарга которуу үчүн транзиттик каражат катары колдонулушу мүмкүн.

Мындай тобокелдик программалык камсыздоодо автоматтык режимде санкциялык тизмелер боюнча операцияларды жүргүзүү (толуктоо) учурунда операторлор онлайн режиминде агенттердин мобилдик тиркемесинин абоненттерин милдеттүү текшерүү ченемин киргизүү аркылуу азайтылышы мүмкүн. Ошентип, бул талапты техникалык жактан ишке ашыруу толуктоонун эки тарабын тең көзөмөлдөөгө мүмкүндүк берет. Мындан тышкары, банк-эмитент «Террористтик ишти каржылоого жана кылмыштуу кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) каршы аракеттенүү жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын талаптарына ылайык келбеген төлөмдөр жүргүзүлгөндүгүнө шектенүүлөр пайда болгон учурда «электрондук капчыкты агенттердин мобилдик тиркемеси аркылуу толуктоо» кызматын токтотуу үчүн техникалык мүмкүнчүлүктөргө ээ болууга тийиш.

Агенттердин мобилдик тиркемесин колдонууда тобокелдиктердин деңгээлин төмөндөтүү үчүн чаралардын жана инструменттердин топтому, төлөм уюмдарында ички контролдук бөлүмдөрүн жана кызматтарын методикалык жактан камсыздоодо ФАТФнын сунуш-көрсөтмөлөрү аткарылууга тийиш, анын ичинде ФАТФнын негизги көрсөтмөлөрү: «Акчаларды адалдоо жана терроризмди улуттук деңгээлде каржылоо тобокелдиктерин баалоо» (2013-жылдын февралы); тобокелдикти аныктоого багытталган ыкманы пайдалануу боюнча колдонмо: «Алдын ала төлөнгөн карталар, мобилдик төлөмдөр жана онлайн төлөмдөр» (2013-жылдын июну); ФАТФнын отчету: «Виртуалдык валюталар –кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) жана терроризмди каржылоого каршы аракеттенүү чөйрөсүндө негизги аныктамалар жана потенциалдуу тобокелдиктер» (2014-жылдын июнь айы) ж. б. Мындан тышкары, тобокелдиктерди азайтуу боюнча таасирдүү чаралар катары агенттердин мобилдик тиркемесин идентификацияланган пайдалануучулардын үлүшүн жогорулатууга түрткү берүү саналат. Жогоруда көрсөтүлгөн сунуштар аткарылганда, төлөм уюмдарында терроризмди (экстремизмди) каржылоого жана кылмыш жолу менен алынган кирешелерди легализациялоого (адалдоого) каршы аракеттенүү боюнча чаралар көрүлгөндө тобокелдиктин деңгээли кыйла азайышы мүмкүн.

Агенттердин мобилдик тиркемесин, анын ичинде ФТД/ЛПД контекстинде колдонууда, электрондук капчыктарга авансты кайтарууга чектөөлөрдү жокко чыгарууда/алып салууда жана четтетилген жана банктык идентификация ортосунда лимиттердеги айырманы жоюуда чабал жактарын жана кооптуулук деңгээлин баалоо иштерин эске алсак, электрондук капчыктарга авансты кайтарууга чектөөлөр жокко чыгарылса/алынып салынса жана аралыктан жана банктык идентификация ортосунда лимиттер боюнча айырма жоюлган шартта, төлөм уюмдары агенттердин мобилдик тиркемесин колдонуу менен жүргүзгөн төлөм операциялары ФТД/ЛПД тобокелдигине дуушарланышы мүмкүн. Мында, төлөм уюмдарында ПФТД/ЛПД боюнча ченемдерди, Кыргыз Республикасынын колдонуудагы мыйзамдарынын талаптарын эске алсак, ошондой эле электрондук капчыкка авансты кайтарып берүүгө тыюу салууну алып салууда электрондук акча эмитенттериндеги тобокелдиктерди азайтуу боюнча чараларды ишке ашырууну эске алсак, тобокелдик деңгээли орточо катары аныкталат.

9. Атаандаштыкка таасирин баалоо

Сунушталып жаткан жөнгө салуунун ушул жөнгө салуу вариантына атаандаштыкка тийгизген таасирин баалоонун негизги тыянактары баяндалсын.

Жөнгө салуу коммерциялык банктарды, карта аркылуу төлөө системаларын сыяктуу эле, төлөм системаларынын операторлорун жана төлөм уюмдарын өнүктүрүү үчүн ыңгайлуу шарттарды түзөт. Көрсөтүлгөн кызматтардын синергиясы (банктык карталар, электрондук капчыктар жана агенттердин мобилдик тиркемеси) бул учурда накталай акча каражаттарын жүгүртүү секторуна гана атаандаштыкты жаратат.

10. Кызыкдар тараптардын пикири

Кызыкдар тараптар - жөнгө салуунун адресаттарынын ар бир тобу боюнча сунушталган жөнгө салуу жөнүндө алардын пикири боюнча маалымат берүү: позитивдүү-кыскача, терс - түшүндүрмөлөрү менен:

1) ишкерлер:

Электрондук капчыктарга авансты кайтарууга чектөөлөр жокко чыгарылса/алынып салынса жана төлөм уюмдарынын жана төлөм системасынын ишин жөнгө салган ченемдик укуктук актыларга аралыктан жана банктык идентификациялоо ортосунда лимиттердеги ажырым четтетилсе, агенттердин мобилдик тиркемесинин төлөм инструменти аркылуу операцияларды жүргүзгөн операция субъекттери катары төлөм уюмдары, электрондук акча системаларынын операторлору жана банк-эмитент саналат.

Чектөөлөрдү алып салуу агенттердин мобилдик тиркемесин пайдалануучулар жана электрондук капчык ээлери үчүн мүмкүнчүлүктөр түрүн кеңейтүүгө алгылыктуу тааисрин тийгизиши мүмкүн. Бирок, аныкталган тобокелдиктерди кыскартууга байланыштуу бардык учурларды ченемдик документтерде белгилөө зарыл.

Эмитент банктардын позициясы боюнча чектөөлөрдү төмөнкү милдеттүү шарттар киргизилген учурда гана алып салууга болот:

- алдын ала төлөө менен өз ара финансылык ишкердикти жүргүзүү;

- лимиттерди белгилөө;

- операцияларды жүргүзүү учурунда санкциялык тизме боюнча онлайн текшерүү;

- «агенттердин мобилдик тиркемеси аркылуу электрондук капчыкты толуктоо» кызмат көрсөтүүсүн токтотуу үчүн техникалык мүмкүнчүлүк.

2) калк (тандалган критерий боюнча бөлүү менен):

- позитивдүү - пайдалануучулар тарабынан кызмат көрсөтүүлөр колдонулат. Төмөндө социалдык тармактардан алынган кайрылуулар келтирилген:

Колдонуучулар бир жолку лимиттерди көбөйтүү тууралуу бир нече жолу кайрылышкан.

11. Сунушталган жөнгө салууну тандоонун негиздемеси

Электрондук акча жөнүндө жобонун «Электрондук акча чыгарган банкка карата негизги талаптар» деген 1-параграфанын жана «Электрондук акчаны пайдалануу менен ишке ашырылган операцияларды (төлөмдөрдү) эсепке алуу тартиби» деген 4-параграфынын талаптарын эске алуу менен эмитент банк электрондук акчаны пайдалануу менен өткөрүлгөн транзакцияларды толук контролдоого алат.

Ошол эле учурда, алдын ала болжолдоолор боюнча жөнгө салууну киргизүү өлкөдө накталай эмес төлөмдөрдүн жана финтех секторунун өнүгүшүнө олуттуу өбөлгө түзөт, анын үстүнө, бул процесстер азыр ишке ашырылып жатат. Алдын ала баалоо боюнча, бардык тараптардын тобокелдиктери бул учурда минималдуу болуп саналат.

12. Тиркеме

Аналитикалык катка төмөнкүлөр тиркелет:

1) Улуттук банктын 24.01.2024-ж. Жөнгө салуучу таасирин талдоо боюнча жумушчу топту түзүү жөнүндө буйругу;

Байланыш маалыматтары

Ыкчам шилтемелер