№  

Билдирме берилген күн 

Кардардын аты-жөнү  

Суралып жаткан сумма  

Максаттуу багытталышы  

Мөөнөтү 

Болжолдонгон күрөөлүк камсыздоо 

Күрөөнү баалоо наркы 

Күрөөнү жабуу коэффициенти 

Статусу (жактырылды/баш тартылды)  

Төлөө булагы (бизнесинин түрү)  

Баш тартылган шартта: анын себеби/ жактырылган шартта: суммасы, мөөнөтү  

Баш тартылгандыгы бекитилген/билдирилген күн  

Кредиттик эксперттин кол тамгасы 

1  

2  

3  

4  

Азыркы мезгилдеги редакция 

Сунушталган редакция 

1. Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2004-жылдын 21-июлундагы № 18/3 токтому менен бекитилген «Активдерди классификациялоо жана потенциалдуу жоготуулардын жана чыгым тартуулардын ордун жабууга  

резервге тиешелүү чегерүүлөр жөнүндөгү» жобо 

4. Классификацияланбаган активдер 

4.1. Нормалдуу активдер  

…  

Эгерде алар ушул жобонун 4.2-пунктунда белгиленген талаптарга жооп берсе, банктар улуттук валютадагы кредиттерди «нормалдуу активдер» катары классификациялоо мүмкүнчүлүгүнө ээ.  

..... 

4.2. Канааттандыраарлык активдер  

4.2.1. Канааттандыраарлык актив - бул, кардар тарабынан өз милдеттенмелерин аткарууга жетиштүү зарыл болгон акча каражаты генерирленген, ошондой эле учурдагы абалга карата нормалдуу банк тажрыйбасынан жогору турган, кредиттик тобокелдик менен байланышы жок актив.  

4.2.2. Эгерде, төмөндө келтирилгендер орун алса, актив канааттандыраарлык болуп саналат:  

- карызды тейлөө үчүн жетиштүү акча каражаттарынын агылып келүүсүн генерирлөө;  

- кардардын финансылык абалы канааттандыраарлык болсо;  

- кардардын ишканасы туруктуу, жакшы капиталдаштырылган болсо;  

- карыздын ордун жабуу өз учурунда жүргүзүлсө;  

- «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынан лицензия алышкан коммерциялык банктарда жана башка финансы-кредит уюмдарында кредиттик тобокелдикти тескөө боюнча минималдуу талаптар жөнүндө» жобонун 30-пунктунун талаптарына ылайык келген, андан өндүрүп алууга боло турган мүлктүк камсыздоо жана/же гарантия/кепилдик болсо;  

- кардардын маанилүү жана жакшы кредиттик тарыхы болсо (мөөнөтүндө төлөөлөрдү жүргүзүп турган болсо, өзүнүн бардык милдеттенмелерин өз учурунда аткарган болсо ж.б.);  

- эгерде ал кредит мурда «классификацияланган кредиттер» категориясында каралбаган болсо, кредит валютасын чет өлкө валютасынан улуттук валютага которуу аркылуу кредит боюнча келишимдин баштапкы шарттарын өзгөртүү.  

4.2.3. Эгерде карыз алуучунун чет өлкө валютасында (ЕАЭБге мүчө мамлекеттердин валютасынан тышкары) кирешелеринин үлүшү анын чогуу алгандагы кирешесинин жалпы көлөмүнүн 75 пайызынан көбүрөөгүн түзсө, банк чет өлкө валютасындагы (ЕАЭБге мүчө мамлекеттердин валютасынан тышкары) кредитти 5 пайыз өлчөмүндө РППУ түзүү менен эң аз дегенде «байкоо алдындагы актив» катары классификациялоого тийиш.  

Эскертүү: Евразия экономикалык бирлигине кирген мүчө мамлекеттердин тизмеси: http://www.eaeunion.org/.  

4.2.4. Эгерде кредит берүү учурунда эффективдүү пайыздык чен Улуттук банк тарабынан жарыяланган, чет өлкө валютасында берилген кредиттер боюнча орточо салмактанып алынган пайыздык ченден 2 пайыздык пунктка төмөн болсо, банк карыз алуучунун кирешесинин түзүмүнө карабастан, чет өлкө валютасында берилген кредит боюнча (Өнүктүрүү фондусунун каражаттарынын эсебинен берилген кредиттерди эске албаганда) 1% өлчөмүндө потенциалдуу жоготуулардын жана чыгым тартуулардын ордун жабууга камды түзүшү мүмкүн.  

Эскертүү: Чет өлкө валютасындагы кредиттер боюнча орточо салмактанып алынган пайыздык чен тууралуу маалымат Улуттук банктын: www.nbkr.kg расмий сайтында жайгаштырылган.  

4.1. Нормалдуу активдер  

… 

Эгерде алар ушул жобонун 4.2-пунктунда белгиленген талаптарга жооп берсе, банктар улуттук валютадагы кредиттерди «нормалдуу активдер» катары классификациялоо мүмкүнчүлүгүнө ээ.  

..... 

4.2. Канааттандыраарлык активдер  

4.2.1. Канааттандыраарлык актив - бул, кардар тарабынан өз милдеттенмелерин аткарууга жетиштүү зарыл болгон акча каражаты генерирленген, ошондой эле учурдагы абалга карата нормалдуу банк тажрыйбасынан жогору турган, кредиттик тобокелдик менен байланышы жок актив.  

4.2.2. Эгерде, төмөндө келтирилгендер орун алса, актив канааттандыраарлык болуп саналат:  

- карызды тейлөө үчүн жетиштүү акча каражаттарынын агылып келүүсүн генерирлөө;  

- кардардын финансылык абалы канааттандыраарлык болсо;  

- кардардын ишканасы туруктуу, жакшы капиталдаштырылган болсо;  

- карыздын ордун жабуу өз учурунда жүргүзүлсө;  

- «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынан лицензия алышкан коммерциялык банктарда жана башка финансы-кредит уюмдарында кредиттик тобокелдикти тескөө боюнча минималдуу талаптар жөнүндө» жобонун 30-пунктунун талаптарына ылайык келген, андан өндүрүп алууга боло турган мүлктүк камсыздоо жана/же гарантия/кепилдик болсо;  

- кардардын маанилүү жана жакшы кредиттик тарыхы болсо (мөөнөтүндө төлөөлөрдү жүргүзүп турган болсо, өзүнүн бардык милдеттенмелерин өз учурунда аткарган болсо ж.б.);  

- эгерде ал кредит мурда «классификацияланган кредиттер» категориясында каралбаган болсо, кредит валютасын чет өлкө валютасынан улуттук валютага которуу аркылуу кредит боюнча келишимдин баштапкы шарттарын өзгөртүү.  

4.2.3. Эгерде карыз алуучунун чет өлкө валютасында (ЕАЭБге мүчө мамлекеттердин валютасынан тышкары) кирешелеринин үлүшү анын чогуу алгандагы кирешесинин жалпы көлөмүнүн 75 пайызынан көбүрөөгүн түзсө, банк чет өлкө валютасындагы (ЕАЭБге мүчө мамлекеттердин валютасынан тышкары) кредитти 5 пайыз өлчөмүндө РППУ түзүү менен эң аз дегенде «байкоо алдындагы актив» катары классификациялоого тийиш.  

Эскертүү: Евразия экономикалык бирлигине кирген мүчө мамлекеттердин тизмеси: http://www.eaeunion.org/.  

4.2.4. Эгерде кредит берүү учурунда эффективдүү пайыздык чен Улуттук банк тарабынан жарыяланган, чет өлкө валютасында берилген кредиттер боюнча орточо салмактанып алынган пайыздык ченден 2 пайыздык пунктка төмөн болсо, банк карыз алуучунун кирешесинин түзүмүнө карабастан, чет өлкө валютасында берилген кредит боюнча (Өнүктүрүү фондусунун каражаттарынын эсебинен берилген кредиттерди эске албаганда) 1% өлчөмүндө потенциалдуу жоготуулардын жана чыгым тартуулардын ордун жабууга камды түзүшү мүмкүн.  

Эскертүү: Чет өлкө валютасындагы кредиттер боюнча орточо салмактанып алынган пайыздык чен тууралуу маалымат Улуттук банктын: www.nbkr.kg расмий сайтында жайгаштырылган.  

4.2.5. Өлкөнүн улуттук жана азык-түлүк коопсуздугун камсыз кылуу максатында, Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин чечими менен берилген гарантия/кепилдик менен камсыздалган улуттук экономиканын субъекттерине колдоо көрсөтүү жолу менен берилген кредит боюнча 0дөн 2,5% га чейинки өлчөмдө (улуттук валютада) РППУну түзүүгө укуктуу. 

2. Кыргыз Республикасынын Улуттук банктын Башкармысынын 2005-жылдын 5-мартындагы № 4/1 «Кыргыз Республикасынын банктык кызмат көрсөтүүлөр рыногунда Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынан лицензия алышкан жана иши ал тарабынан жөнгө салынган коммерциялык банктар жана башка финансы-кредит уюмдары, төлөм системасынын операторлору жана төлөм уюмдары тарабынан көрсөтүлүүчү кызматтарды монополияга каршы жөнгө салуу, атаандаштыкты өнүктүрүү жана керектөөчүлөрдүн таламдарын коргоо Саясатын жана негизги принциптерин бекитүү тууралуу» токтому 

Кыргыз Республикасынын банктык кызмат көрсөтүүлөр рыногунда Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынан лицензия алышкан жана иши ал тарабынан жөнгө салынган коммерциялык банктар жана башка финансы-кредит уюмдары, төлөм системасынын операторлору жана төлөм уюмдары тарабынан көрсөтүлүүчү кызматтарды монополияга каршы жөнгө салуу, атаандаштыкты өнүктүрүү жана керектөөчүлөрдүн таламдарын коргоо Саясатын жана негизги принциптерин бекитүү тууралуу 

Кыргыз Республикасынын банктык кызмат көрсөтүүлөр рыногунда Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынан лицензия алышкан жана иши ал тарабынан жөнгө салынган коммерциялык банктар жана банк эмес финансы-кредит уюмдары, төлөм системасынын операторлору жана төлөм уюмдары, башка юридикалык жактар тарабынан көрсөтүлүүчү кызматтарды монополияга каршы жөнгө салуу, атаандаштыкты өнүктүрүү жана керектөөчүлөрдүн таламдарын коргоо Саясатын жана негизги принциптерин бекитүү тууралуу 

Кыргыз Республикасынын банктык кызмат көрсөтүүлөр рыногунда Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынан лицензия алышкан жана иши ал тарабынан жөнгө салынган коммерциялык банктар жана башка финансы-кредиттик уюмдар тарабынан көрсөтүлүүчү кызматтарды монополияга каршы жөнгө салуу, атаандаштыкты өнүктүрүү жана керектөөчүлөрдүн таламдарын коргоо Саясатын жана негизги принциптеринин долбоорун карап көрүп, Кыргыз Республикасынын «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндөгү» Мыйзамынын 7-статьясына, Кыргыз Республикасынын «Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндөгү» Мыйзамынын 7-статьясынын 4-пункттуна таянуу менен Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасы токтом кылат: 

1. Кыргыз Республикасынын банктык кызмат көрсөтүүлөр рыногунда Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынан лицензия алышкан жана иши ал тарабынан жөнгө салынган коммерциялык банктар жана башка финансы-кредит уюмдары, төлөм системасынын операторлору жана төлөм уюмдары тарабынан көрсөтүлүүчү кызматтарды монополияга каршы жөнгө салуу, атаандаштыкты өнүктүрүү жана керектөөчүлөрдүн таламдарын коргоо Саясатын жана негизги принциптери (кошо тиркелет) бекитилсин. 

2. Көзөмөл методологиясы жана лицензиялоо Башкармалыгы Юридикалык бөлүм менен бирдикте ушул токтомду Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлигинде белгиленген тартипте мамлекеттик каттоодон өткөртүшсүн. 

3. Токтом, Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлигинде мамлекеттик каттоодон өткөртүлгөндөн кийин расмий жарыяланган учурдан тартып күчүнө кирет. 

4. Токтом күчүнө кирген учурдан тартып Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлигинде 2002-жылдын 27-декабрында 163-02 номеринде каттоодон өткөртүлгөн, Улуттук банк Башкармасынын 2002-жылдын 23-ноябрындагы № 45/12 «Банктык кызмат көрсөтүүлөр рыногун монополияга каршы жөнгө салуунун негизги принциптери тууралуу» Жобо жөнүндө» токтому күчүн жоготту деп таанылсын. 

5. Көзөмөл методологиясы жана лицензиялоо Башкармалыгы ушул токтом менен коммерциялык банктарды, «Эсептешүү-Сактык компаниясы» ААКсын, КАФКны жана Финансы компаниясын тааныштырсын. 

6. Каттоодон өткөн ченемдик укуктук акты жарыялангандан кийин, жарыялоо булактары (басылманын аталышы, анын номери жана кайсыл күнү жарыялангандыгы) тууралуу Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлигине маалымдалсын. 

7. Ушул токтомдун аткарылышына контролдукту жүзөгө ашыруу милдети Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын Төрагасынын орунбасары, айым Г.М. Омурзаковага ыйгарылсын. 

Кыргыз Республикасынын банктык кызмат көрсөтүүлөр рыногунда Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынан лицензия алышкан жана иши ал тарабынан жөнгө салынган коммерциялык банктар жана башка финансы-кредиттик уюмдар тарабынан көрсөтүлүүчү кызматтарды монополияга каршы жөнгө салуу, атаандаштыкты өнүктүрүү жана керектөөчүлөрдүн таламдарын коргоо Саясатын жана негизги принциптеринин долбоорун карап көрүп, Кыргыз Республикасынын «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндөгү» Мыйзамынын 7-статьясына, Кыргыз Республикасынын «Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндөгү» Мыйзамынын 7-статьясынын 4-пункттуна таянуу менен Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасы токтом кылат: 

1. Кыргыз Республикасынын банктык кызмат көрсөтүүлөр рыногунда Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынан лицензия алышкан жана иши ал тарабынан жөнгө салынган коммерциялык банктар жана банк эмес финансы-кредит уюмдары, төлөм системасынын операторлору жана төлөм уюмдары, башка юридикалык жактар тарабынан көрсөтүлүүчү кызматтарды монополияга каршы жөнгө салуу, атаандаштыкты өнүктүрүү жана керектөөчүлөрдүн таламдарын коргоо Саясатын жана негизги принциптери (кошо тиркелет) бекитилсин. 

2. Көзөмөл методологиясы жана лицензиялоо Башкармалыгы Юридикалык бөлүм менен бирдикте ушул токтомду Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлигинде белгиленген тартипте мамлекеттик каттоодон өткөртүшсүн. 

3. Токтом, Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлигинде мамлекеттик каттоодон өткөртүлгөндөн кийин расмий жарыяланган учурдан тартып күчүнө кирет. 

4. Токтом күчүнө кирген учурдан тартып Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлигинде 2002-жылдын 27-декабрында 163-02 номеринде каттоодон өткөртүлгөн, Улуттук банк Башкармасынын 2002-жылдын 23-ноябрындагы № 45/12 «Банктык кызмат көрсөтүүлөр рыногун монополияга каршы жөнгө салуунун негизги принциптери тууралуу» Жобо жөнүндө» токтому күчүн жоготту деп таанылсын. 

5. Көзөмөл методологиясы жана лицензиялоо Башкармалыгы ушул токтом менен коммерциялык банктарды, «Эсептешүү-Сактык компаниясы» ААКсын, КАФКны жана Финансы компаниясын тааныштырсын. 

6. Каттоодон өткөн ченемдик укуктук акты жарыялангандан кийин, жарыялоо булактары (басылманын аталышы, анын номери жана кайсыл күнү жарыялангандыгы) тууралуу Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлигине маалымдалсын. 

7. Ушул токтомдун аткарылышына контролдукту жүзөгө ашыруу милдети Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын Төрагасынын орунбасары, айым Г.М. Омурзаковага ыйгарылсын. 

3. Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2005-жылдын 19-мартындагы № 6/2 токтому менен бекитилген Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын Көзөмөл боюнча комитети жөнүндөгү» жобо 

1. Жалпы жоболор 

1.1. Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын Көзөмөл боюнча комитети (мындан ары - Комитет) Улуттук банк Башкармасынын чечими менен түзүлөт. Комитет туруктуу иштеп турган коллегиалдуу орган болуп саналат, ага ушул Жобонун 2.1, 2.1-1 жана 2.2-пункттарына ылайык коммерциялык банктардын, Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик өнүктүрүү банкынын (мындан ары - банктар), банктык эмес финансы-кредит уюмдарынын: микрофинансылык уюмдардын, кредиттик союздардын, турак жай-сактык кредиттик компанияларынын, кепилдик фонддордун, насыялык бюролордун, адистештирилген финансы-кредит уюмдарынын (мындан ары - БФКУ) ишин жөнгө салуу жана көзөмөлдүккө алуу жагында компетенциясына кирген маселелер боюнча чечим кабыл алууга Улуттук банк Башкармасы тарабынан ыйгарым укук берилген.  

Төлөм системаларынын операторлоруна, төлөм уюмдарга жана алмашуу бюролорунун ишине тийешелүү маселелерди кароого алып алар боюнча чечим кабыл алуу Комитеттин компетенциясына кирбейт.  

1.1. Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын Көзөмөл боюнча комитети (мындан ары - Комитет) Улуттук банк Башкармасынын чечими менен түзүлөт. Комитет туруктуу иштеп турган коллегиалдуу орган болуп саналат, ага ушул Жобонун 2.1, 2.1-1 жана 2.2-пункттарына ылайык коммерциялык банктардын (мындан ары - банктар), банктык эмес финансы-кредит уюмдарынын: микрофинансылык уюмдардын, кредиттик союздардын, турак жай-сактык кредиттик компанияларынын, кепилдик фонддордун, насыялык бюролордун, адистештирилген финансы-кредит уюмдарынын (мындан ары - БФКУ) ишин жөнгө салуу жана көзөмөлдүккө алуу жагында компетенциясына кирген маселелер боюнча чечим кабыл алууга Улуттук банк Башкармасы тарабынан ыйгарым укук берилген.  

Төлөм системаларынын операторлоруна, төлөм уюмдарга жана алмашуу бюролорунун ишине тийешелүү маселелерди кароого алып алар боюнча чечим кабыл алуу Комитеттин компетенциясына кирбейт.  

4. Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2010-жылдын 30-июнундагы № 52/4 «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынан лицензия алышкан коммерциялык банктарда жана башка финансы-кредит уюмдарында кредиттик тобокелдикти тескөө боюнча минималдуу талаптар жөнүндө» жобо 

2. Банктын кредиттик саясаты жана кредиттик стратегиясы 

9. Кыргыз Республикасынын мыйзам актылары жана Улуттук банктын ченемдик актылары менен белгиленген ченемдик талаптардын чегинде, банк келечектеги карыз алуучулардын чөйрөсүн, кредиттердин түрүн өз алдынча аныктайт, кредиттик портфелди түптөйт жана Кыргыз Республикасынын салык мыйзамдарында белгиленген салыктарды камтыган пайыздык чендерди белгилейт.  

Мында, банктын ички документтеринде карыз алуучу - юридикалык жактын ишмердүүлүгүнө ал анык иш алып баруусун, атап айтканда рынокто белгилүү бир ишти жүзөгө ашыруусун жана товарларды/кызмат көрсөтүүлөрдү сунуштоосун баалоо жол-жобосу камтылууга тийиш.  

Сунушталуучу кредиттер боюнча пайыздык чендер Кыргыз Республикасынын «Кыргыз Республикасында сүткорлук ишти чектөө жөнүндө» Мыйзамына ылайык эсептелген чектүү жол берилген пайыз өлчөмүнөн ашкан учурда банк жогоруда аталган Мыйзамдын талаптарын, анын ичинде төмөнкүлөрдүн аткарылышын камсыз кылууга тийиш:  

- карыз алуучу кредитор алдында милдеттенмелерин аткарбаган учурда карыз алуучунун күрөөлүк мүлкүн соттук тартипте гана өндүрүүнү жүргүзүүгө;  

- карыз алуучунун кредитор алдында акчалай жана/же материалдык милдеттенмелерин аныктоодо бүтүндөй кредитти же насыяны колдонуу мезгил ичинде эсептелген кошумча төлөмдүн (айыптык төлөм, туум) өлчөмү сунушталган кредит суммасынын 20 пайызынан ашпоого тийиш.  

9. Кыргыз Республикасынын мыйзам актылары жана Улуттук банктын ченемдик актылары менен белгиленген ченемдик талаптардын чегинде, банк келечектеги карыз алуучулардын чөйрөсүн, кредиттердин түрүн өз алдынча аныктайт, кредиттик портфелди түптөйт жана Кыргыз Республикасынын салык мыйзамдарында белгиленген салыктарды камтыган пайыздык чендерди белгилейт.  

Мында, банктын ички документтеринде карыз алуучу - юридикалык жактын ишмердүүлүгүнө ал анык иш алып баруусун, атап айтканда рынокто белгилүү бир ишти жүзөгө ашыруусун жана товарларды/кызмат көрсөтүүлөрдү сунуштоосун баалоо жол-жобосу камтылууга тийиш.  

Банк кредит берүүдө Кыргыз Республикасынын «Кыргыз Республикасында сүткорлук ишти чектөө жөнүндө» Мыйзамынын талаптарынын аткарылышын камсыз кылууга тийиш, анын ичинде:  

- карыз алуучу кредитор алдында милдеттенмелерин аткарбаган учурда карыз алуучунун күрөөлүк мүлкүн соттук тартипте гана өндүрүүнү жүргүзүүгө;  

- карыз алуучунун кредитор алдында акчалай жана/же материалдык милдеттенмелерин аныктоодо бүтүндөй кредитти же насыяны колдонуу мезгил ичинде эсептелген кошумча төлөмдүн (айыптык төлөм, туум) өлчөмү «Кыргыз Республикасында сүткорлук ишти чектөө жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамында белгиленген мааниден ашпоого тийиш. 

4. Банктык кредиттерди берүү боюнча банктын ишин уюштуруу 

25. Кредитти сунуштоо максатка ылайыктуу экендигин аныктоо, ошондой эле карыз алуучунун төлөөгө жөндөмдүүлүгүн талдап-иликтөө үчүн банк карыз алуучудан төмөнкү документтерди талап кылууга тийиш (кагаз түрүндө же электрондук формада): 

… 

- гарантты (кепилдик берүүчүнү), гарантия (кепилдик) суммасын ж.б. (эгерде банк гарантия (кепилдик берүүнү) талап кылса), ошондой эле гаранттын финансылык отчетторун (эгерде гарант - юридикалык жак болсо) көрсөтүү менен гарантиялар (кепилдиктер);  

- инсандыгын тастыктаган документти (эгерде карыз алуучу - жеке адам болсо);  

- акыркы 3-12 ай ичинде (мында банк эмгек акы жөнүндө маалымкат берилүүгө тийиш болгон мезгилди өз алдынча аныктоого укуктуу) эмгек акысы жөнүндө маалымкат же карыз алуучунун кирешелери/төлөөгө жөндөмдүүлүгү жөнүндө маалыматты тастыктаган башка документтер (эгерде карыз алуучу - жеке адам болсо);  

- банкка зарыл болгон башка документтер, анын ичинде банктын каалоосу боюнча карыз алуучунун төлөөгө жөндөмдүүлүгүн баалоо үчүн документтер (контракттар, келишимдер, сунуштама каттар, мамлекеттик реестрлерден көчүрмөлөр ж.б.), алар электрондук документ түрүндө же кагаз түрүндө сунушталышы мүмкүн.  

Банкта маалыматтардын сакталышын жана коргоого алынышын камсыз кылуу боюнча талаптар камтылган, кардарлар маалыматы менен иш алып баруу боюнча ички жол-жобо болууга тийиш. Маалымат топтоодо жана кардарлар менен маектешүүдө банк кызматкерлери ал маалымат мыйзам талаптарына ылайык кандай учурларда колдонулушу мүмкүндүгүн кардарларга так түшүндүрүүгө тийиш.  

Кардардын (кардарлардын) сүрөттөрүн же видео жаздырууларды, аудиожаздырууларды жана алар тууралуу башка маалыматты жарнамалык, маркетингдик маалыматтарда же башка жалпыга маалымдоо каражаттарында пайдалануу үчүн Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык кардардан (кардарлардан) макулдук алуу зарыл. 

25. Кредитти сунуштоо максатка ылайыктуу экендигин аныктоо, ошондой эле карыз алуучунун төлөөгө жөндөмдүүлүгүн талдап-иликтөө үчүн банк карыз алуучудан төмөнкү документтерди талап кылууга тийиш (кагаз түрүндө же электрондук формада): 

… 

- гарантты (кепилдикти) көрсөтүү менен гарантияларды (кепилдиктерди), гарантиялардын (кепилдиктердин) суммасын ж. б. (эгерде банк гарантияны (кепилдикти) берүүнү талап кылса, ошондой эле гаранттын финансылык отчетун (эгерде гарант юридикалык жак болсо), Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин атынан гарантты (кепилдикти) кошпогондо, ал боюнча банк бюджеттин кирешелерине жана чыгашаларына болжолдуу талдоо жүргүзүүгө тийиш;  

- инсандыгын тастыктаган документти (эгерде карыз алуучу - жеке адам болсо);  

- акыркы 3-12 ай ичинде (мында банк эмгек акы жөнүндө маалымкат берилүүгө тийиш болгон мезгилди өз алдынча аныктоого укуктуу) эмгек акысы жөнүндө маалымкат же карыз алуучунун кирешелери/төлөөгө жөндөмдүүлүгү жөнүндө маалыматты тастыктаган башка документтер (эгерде карыз алуучу - жеке адам болсо);  

- банкка зарыл болгон башка документтер, анын ичинде банктын каалоосу боюнча карыз алуучунун төлөөгө жөндөмдүүлүгүн баалоо үчүн документтер (контракттар, келишимдер, сунуштама каттар, мамлекеттик реестрлерден көчүрмөлөр ж.б.), алар электрондук документ түрүндө же кагаз түрүндө сунушталышы мүмкүн.  

Банкта маалыматтардын сакталышын жана коргоого алынышын камсыз кылуу боюнча талаптар камтылган, кардарлар маалыматы менен иш алып баруу боюнча ички жол-жобо болууга тийиш. Маалымат топтоодо жана кардарлар менен маектешүүдө банк кызматкерлери ал маалымат мыйзам талаптарына ылайык кандай учурларда колдонулушу мүмкүндүгүн кардарларга так түшүндүрүүгө тийиш.  

Кардардын (кардарлардын) сүрөттөрүн же видео жаздырууларды, аудиожаздырууларды жана алар тууралуу башка маалыматты жарнамалык, маркетингдик маалыматтарда же башка жалпыга маалымдоо каражаттарында пайдалануу үчүн Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык кардардан (кардарлардан) макулдук алуу зарыл. 

30. Бүтүндөй алганда, кредит алууга билдирмени талдап-иликтөө жүргүзүү Директорлор кеңеши тарабынан жактырылган банктын саясатына жана төмөнкү негизги факторлорго негизделүүгө тийиш:  

1) каражаттарды карызга алуу укугу. Банк, карыз алуучунун кредит алууга жана кредиттик келишимге кол коюуга укуктуу экендигине ынанууга тийиш;  

… 

5) гарантия/кепилдик.  

Кредитти гарантия/кепилдик түрүндө камсыздоодо мындай кредитти сунуштоонун максатка ылайыктуулугун аныктоо үчүн банк карыз алуучунун өзүнө жүргүзүлгөндөй эле формада гаранттын/кепилдик берүүчүнүн төлөө жөндөмдүүлүгүнө талдап-иликтөөлөрдү жүргүзөт. Банк ушул жобонун талаптарына ылайык, карыз алуучунун төлөө жөндөмдүүлүгүнө талдап-иликтөөлөрдү жүргүзүү үчүн кандай документтерди талап кылса, ошодой эле гаранттан/кепилдик берүүчүдөн зарыл документтерди талап кылууга, анын кесипкөйлүк аброюн, жоопкерчилигин жана өз милдеттенмелерин аткарууга даяр экендигин иликтөөгө тийиш. Мында, бул шарттын сакталбашы мындай кредиттердин гарантия/кепилдик берүү менен камсыздалган бөлүгүн бланктык катары таанылышына алып келет.  

Кошо жоопкерчиликтүү топтун катышуучуларынын кредит алууга билдирмесин кароодо кредит боюнча иш алып барган адис бирге жашаган жана/же биргелешип бизнес жүргүзгөн бир үй-бүлө мүчөлөрү бир кошо жоопкерчиликтүү топтун катышуучулары болбоосуна көңүл бурууга тийиш.  

30. Бүтүндөй алганда, кредит алууга билдирмени талдап-иликтөө жүргүзүү Директорлор кеңеши тарабынан жактырылган банктын саясатына жана төмөнкү негизги факторлорго негизделүүгө тийиш:  

1) каражаттарды карызга алуу укугу. Банк, карыз алуучунун кредит алууга жана кредиттик келишимге кол коюуга укуктуу экендигине ынанууга тийиш;  

… 

5) гарантия/кепилдик.  

Кредитти гарантия/кепилдик түрүндө камсыздоодо мындай кредитти сунуштоонун максатка ылайыктуулугун аныктоо үчүн банк карыз алуучунун өзүнө жүргүзүлгөндөй эле формада гаранттын/кепилдик берүүчүнүн төлөө жөндөмдүүлүгүнө талдап-иликтөөлөрдү жүргүзөт. Банк ушул жобонун талаптарына ылайык, карыз алуучунун төлөө жөндөмдүүлүгүнө талдап-иликтөөлөрдү жүргүзүү үчүн кандай документтерди талап кылса, ошодой эле гаранттан/кепилдик берүүчүдөн зарыл документтерди талап кылууга, анын кесипкөйлүк аброюн, жоопкерчилигин жана өз милдеттенмелерин аткарууга даяр экендигин иликтөөгө тийиш. Мында, бул шарттын сакталбашы мындай кредиттердин гарантия/кепилдик берүү менен камсыздалган бөлүгүн бланктык катары таанылышына алып келет.  

Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин чечими менен өлкөнүн улуттук жана азык-түлүк коопсуздугун камсыз кылууга багытталган улуттук экономиканын субъекттерине колдоо көрсөтүү максатында берилген гарантия/кепилдик боюнча төлөө жөндөмдүүлүгүнө талдоо жүргүзүлбөшү мүмкүн. 

42. Банк тарабынан сунушталып жаткан кызмат көрсөтүүлөр үчүн алынуучу комиссиялык жана башка төлөмдөр төмөнкү талаптарга жооп берүүгө тийиш:  

- кардар үчүн өзүнчө пайда алып келүүгө же болбосо ал үчүн керектөө баалуулугун түзүүгө;  

- кредит берүү негизги кызмат көрсөтүүлөр боюнча өз алдынча жана көз карандысыз болууга;  

- мыйзам талаптарына ылайык акысыз сунушталуучу кызматтарга кирбөөгө.  

Банкка бир же ошол эле операцияны ишке ашыруу үчүн пайыз жана комиссиялык төлөм алуусуна жол берилбейт.  

Банк кардардан кошумча төлөмдөрдү (айыптык төлөм/туум) жана башка айыптык санкцияларды кардар кредиттик келишимде жана/же башка келишимдерде каралган өз милдеттенмелерин аткарбай койгон/талапка ылайык аткарбаган учурларда гана алышы мүмкүн.  

Банк кардарларынын чыгашалар (төлөмдөр) тизмеги жана айыптык санкциялар банк менен карыз алуучу ортосунда түзүлгөн кредиттик келишимдин ажырагыс бөлүгү болуп саналат, ал 6-тиркемеге ылайык таблица түрүндө түзүлөт.  

Кредиттик келишимге 6-тиркемеде белгиленгендерден тышкары кошумча жыйымдарды, комиссиялык жана башка төлөмдөрдү, анын ичинде айыптык санкцияларды, ошондой эле карыз алуучу менен макулдашылгандыгына карабастан, акы төлөөнүн негизинде сунушталуучу башка кызматтарды киргизүүгө тыюу салынат.  

Банк кардарды тизмек менен тааныштырууга тийиш, зарыл учурларда кардарга кредитти, комиссиялык жана башка төлөмдөрдү, туумду, айыптык төлөмдү эсептөө тартиби, анын ичинде банктык төлөм карттарын пайдалануу менен кредит алуу/ордун жабуу тартиби жөнүндө, ошондой эле эгерде кредит чет өлкө валютасында алынса, ал эми киреше (же анын бөлүгү) улуттук валютада алына турган болсо, чет өлкө валютасынын алмашуу курсу өскөн шартта келип чыгышы ыктымал болгон тобокелдиктер, андан улам төлөөгө жөндөмсүздүк тууралуу түшүндүрмө берүүгө, ошондой эле кардардан кол тамгасы менен тастыкталган макулдугун алууга тийиш.  

Кредиттин негизги суммасы боюнча пайыздарды төлөө/ордун жабуу мөөнөтү кечиктирилсе жана/же кредиттин негизги суммасы боюнча пайыздарды төлөө/ордун жабуу мөөнөтү кечиктирилсе кошумча төлөм (айыптык төлөм, туум) мөөнөтү кечиктирилген суммага жана айкын мөөнөтүнө жараша эсептелет.  

Банк, кредиттик келишимге жана банктын ички жол-жоболоруна ылайык, банк кардарынын кредитти сунуштоого, пайдаланууга жана кайтарууга байланыштуу бардык чыгашаларын көрсөтүүгө тийиш. Банк кардарга маалым болушу үчүн чыгашалар келечекте өзгөрүшү мүмкүндүгүн эскертүү менен келишим түзүлгөн күнгө карата үчүнчү жактардын колдонуудагы тарифтерин көрсөтүү менен алардын кызмат көрсөтүүлөрү үчүн чыгашалар наркын (камсыздандыруу, нотариус кызматтары, ж.б. үчүн төлөөлөр) чагылдырат.  

Мындан тышкары, кредиттик келишимде төмөнкүлөр камтылууга тийиш:  

- карыз алуучу-жеке адамдын, анын ичинде юридикалык жак түзүүсүз жеке ишкердин кредити боюнча күрөө предметинен өндүрүү жол-жобосу башталгандыгы жөнүндө билдирүү жөнөткөндөн күндөн тартып, 15 күн аяктаганга чейин кошумча төлөм (айыптык төлөм, туум) чегерүүнү токтотуу боюнча банктын милдети, мында кредиттин бүтүндөй мезгили үчүн чегерилген кошумча төлөмдүн (айыптык төлөм, туум) өлчөмү берилген кредиттин суммасынын 20 пайызынан ашпоого тийиш;  

- кардар-жеке адамдын, анын ичинде жеке ишкердин башка финансы-кредит уюмдарындагы кредиттери, анын ичинде жолдошунун/жубайынын, ата-энесинин жана балдарынын кредиттери, ошондой эле ал кредиттер боюнча милдеттенмелердин аткарылышы жөнүндө маалыматты жарым жылда кеминде 1 жолу сунуштоо милдети;  

- аны башка финансы-кредит уюмуна сунуштоо үчүн карыз алуучунун талабы боюнча үч жумуш күнү ичинде карыз алуучу кредит алгандыгы жана ал кредит боюнча милдеттенмелерин так аткаргандыгы тууралуу маалыматты, ошондой эле карыз алуучунун эсеби жөнүндө так жана анык маалыматты сунуштоо милдети (эсебинин, чегинин, балансынын көчүрмөсү, кредит боюнча төлөмдөрдүн тастыктамасы жана башка зарыл маалыматты);  

- эгерде күрөө предмети коом үчүн маанилүү тарыхый, көркөм же башка маданий баалуулукка ээ болсо же ал жеке адамга менчик укугунда таандык болгон бирден бир турак жай болуп саналса, күрөө предметинен өндүрүүнү сот аркылуу гана жүргүзүү. 

42. Банк тарабынан сунушталып жаткан кызмат көрсөтүүлөр үчүн алынуучу комиссиялык жана башка төлөмдөр төмөнкү талаптарга жооп берүүгө тийиш:  

- кардар үчүн өзүнчө пайда алып келүүгө же болбосо ал үчүн керектөө баалуулугун түзүүгө;  

- кредит берүү негизги кызмат көрсөтүүлөр боюнча өз алдынча жана көз карандысыз болууга;  

- мыйзам талаптарына ылайык акысыз сунушталуучу кызматтарга кирбөөгө.  

Банкка бир же ошол эле операцияны ишке ашыруу үчүн пайыз жана комиссиялык төлөм алуусуна жол берилбейт.  

Банк кардардан кошумча төлөмдөрдү (айыптык төлөм/туум) жана башка айыптык санкцияларды кардар кредиттик келишимде жана/же башка келишимдерде каралган өз милдеттенмелерин аткарбай койгон/талапка ылайык аткарбаган учурларда гана алышы мүмкүн.  

Банк кардарларынын чыгашалар (төлөмдөр) тизмеги жана айыптык санкциялар банк менен карыз алуучу ортосунда түзүлгөн кредиттик келишимдин ажырагыс бөлүгү болуп саналат, ал 6-тиркемеге ылайык таблица түрүндө түзүлөт.  

Кредиттик келишимге 6-тиркемеде белгиленгендерден тышкары кошумча жыйымдарды, комиссиялык жана башка төлөмдөрдү, анын ичинде айыптык санкцияларды, ошондой эле карыз алуучу менен макулдашылгандыгына карабастан, акы төлөөнүн негизинде сунушталуучу башка кызматтарды киргизүүгө тыюу салынат.  

Банк кардарды тизмек менен тааныштырууга тийиш, зарыл учурларда кардарга кредитти, комиссиялык жана башка төлөмдөрдү, туумду, айыптык төлөмдү эсептөө тартиби, анын ичинде банктык төлөм карттарын пайдалануу менен кредит алуу/ордун жабуу тартиби жөнүндө, ошондой эле эгерде кредит чет өлкө валютасында алынса, ал эми киреше (же анын бөлүгү) улуттук валютада алына турган болсо, чет өлкө валютасынын алмашуу курсу өскөн шартта келип чыгышы ыктымал болгон тобокелдиктер, андан улам төлөөгө жөндөмсүздүк тууралуу түшүндүрмө берүүгө, ошондой эле кардардан кол тамгасы менен тастыкталган макулдугун алууга тийиш.  

Кредиттин негизги суммасы боюнча пайыздарды төлөө/ордун жабуу мөөнөтү кечиктирилсе жана/же кредиттин негизги суммасы боюнча пайыздарды төлөө/ордун жабуу мөөнөтү кечиктирилсе кошумча төлөм (айыптык төлөм, туум) мөөнөтү кечиктирилген суммага жана айкын мөөнөтүнө жараша эсептелет.  

Банк, кредиттик келишимге жана банктын ички жол-жоболоруна ылайык, банк кардарынын кредитти сунуштоого, пайдаланууга жана кайтарууга байланыштуу бардык чыгашаларын көрсөтүүгө тийиш. Банк кардарга маалым болушу үчүн чыгашалар келечекте өзгөрүшү мүмкүндүгүн эскертүү менен келишим түзүлгөн күнгө карата үчүнчү жактардын колдонуудагы тарифтерин көрсөтүү менен алардын кызмат көрсөтүүлөрү үчүн чыгашалар наркын (камсыздандыруу, нотариус кызматтары, ж.б. үчүн төлөөлөр) чагылдырат.  

Мындан тышкары, кредиттик келишимде төмөнкүлөр камтылууга тийиш:  

- карыз алуучу-жеке адамдын, анын ичинде юридикалык жак түзүүсүз жеке ишкердин кредити боюнча күрөө предметинен өндүрүү жол-жобосу башталгандыгы жөнүндө билдирүү жөнөткөндөн күндөн тартып, 15 күн аяктаганга чейин кошумча төлөм (айыптык төлөм, туум) чегерүүнү токтотуу боюнча банктын милдети, мында кредиттин бүтүндөй мезгили үчүн чегерилген кошумча төлөмдүн (айыптык төлөм, туум) өлчөмү берилген кредиттин суммасынын 10 пайызынан ашпоого тийиш;  

- кардар-жеке адамдын, анын ичинде жеке ишкердин башка финансы-кредит уюмдарындагы кредиттери, анын ичинде жолдошунун/жубайынын, ата-энесинин жана балдарынын кредиттери, ошондой эле ал кредиттер боюнча милдеттенмелердин аткарылышы жөнүндө маалыматты жарым жылда кеминде 1 жолу сунуштоо милдети;  

- аны башка финансы-кредит уюмуна сунуштоо үчүн карыз алуучунун талабы боюнча үч жумуш күнү ичинде карыз алуучу кредит алгандыгы жана ал кредит боюнча милдеттенмелерин так аткаргандыгы тууралуу маалыматты, ошондой эле карыз алуучунун эсеби жөнүндө так жана анык маалыматты сунуштоо милдети (эсебинин, чегинин, балансынын көчүрмөсү, кредит боюнча төлөмдөрдүн тастыктамасы жана башка зарыл маалыматты);  

- эгерде күрөө предмети коом үчүн маанилүү тарыхый, көркөм же башка маданий баалуулукка ээ болсо же ал жеке адамга менчик укугунда таандык болгон бирден бир турак жай болуп саналса, күрөө предметинен өндүрүүнү сот аркылуу гана жүргүзүү. 

4.3. Кредиттин кайтарылышын камсыз кылуу 

55. Күрөө жөнүндө келишимде эң аз дегенде төмөндөгүлөр көрсөтүлөт:  

- күрөө предмети жана анын күрөөлүк наркы (күрөө коэффициентин эске алуу менен);  

- күрөө менен камсыз болуучу милдеттенмелердин өлчөмү жана аткаруу мөөнөтү;  

- күрөөгө коюлган мүлк тараптардын кимисинде экендигине көрсөтмө;  

- карыз алуучу тарабынан кредит кайтарылбай калган учурда күрөөнү банктын менчигине өткөрүүнүн шарттары жана тартиби;  

- башка талаптар, ошондой эле Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык, күрөөгө карата тараптардын милдеттери.  

Күрөө токтотулгандан кийин күрөө кармоочу күрөөнү токтотуу жөнүндө билдирме түзүүгө, эгерде күрөө предмети каттоодон өткөрүлүүгө тийиш болсо, ошол билдирмени мамлекеттик күрөөнү каттоо органында/органдарында каттоодон өткөрүүгө милдеттүү. 

55. Күрөө жөнүндө келишимде эң аз дегенде төмөндөгүлөр көрсөтүлөт:  

- күрөө предмети жана анын күрөөлүк наркы (күрөө коэффициентин эске алуу жана көрсөтүү менен);  

- күрөө менен камсыз болуучу милдеттенмелердин өлчөмү жана аткаруу мөөнөтү;  

- күрөөгө коюлган мүлк тараптардын кимисинде экендигине көрсөтмө;  

- карыз алуучу тарабынан кредит кайтарылбай калган учурда күрөөнү банктын менчигине өткөрүүнүн шарттары жана тартиби;  

- башка талаптар, ошондой эле Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык, күрөөгө карата тараптардын милдеттери.  

Күрөө токтотулгандан кийин күрөө кармоочу күрөөнү токтотуу жөнүндө билдирме түзүүгө, эгерде күрөө предмети каттоодон өткөрүлүүгө тийиш болсо, ошол билдирмени мамлекеттик күрөөнү каттоо органында/органдарында каттоодон өткөрүүгө милдеттүү. 

61. Бланктык кредиттерди берүү кеңири таралган тажрыйба болбоосу зарыл. Бланктык кредиттер боюнча тобокелдиктин максималдуу өлчөмү банктын таза суммардык капиталынын 50% өлчөмүнөн ашпоого тийиш. Бланктык кредиттерди берүү учурунда банк карыз алуучунун сапаттуу финансылык отчетунан жана бланктык кредиттер берилгенге чейинки узак убакыт ичинде (алардын узактыгы кеминде 12 айды түзгөн, 250000 сомдон ашпаган өлчөмдөгү кредиттерди эске албаганда, кеминде эки жыл) карыз алуучу менен иш алып баруунун кредиттик таржымалынан пайдалануу мүмкүнчүлүгүнө ээ болууга тийиш.  

Эскертүү: бланктык кредиттер боюнча тобокелдиктин максималдуу өлчөмүнө ошондой эле Улуттук банк Башкармасынын 2019-жылдын 24-апрелиндеги № 2019-П-12/22-4-(НПА) токтому күчүнө кирген күнгө чейин берилген, күрөө менен камсыздалбаган жана Улуттук банк Башкармасынын аталган токтомунун талаптарына жооп бербеген бардык кредиттер да кирүүгө тийиш.  

250000 сомго жетпеген же ага барабар сумманы түзгөн, аннуитеттик төлөө графиги белгиленген жана төлөө мөөнөтү 36 айдан ашпаган кредиттер, керектөө кредиттери боюнча орточо салмактанган пайыздык чендин маанисинен ашпаган кредиттер, ал ай сайын Улуттук банктын расмий сайтында жарыяланган кредиттер бланктык кредиттерге кирбейт.  

Мында жогоруда көрсөтүлгөн талаптарга ылайык келген кредиттердин суммасы карыз алуучунун жылдык таза кирешесинен (карыз алуучунун бардык кирешелери жана чыгашалары) ашпоого тийиш.  

Бланктык кредиттер эсебинен чыгарылган кредиттер боюнча тобокелдиктин максималдуу өлчөмү алардын таза суммардык капиталынын 20% ашпоого тийиш. 

61. Бланктык кредиттерди берүү кеңири таралган тажрыйба болбоосу зарыл. Бланктык кредиттер боюнча тобокелдиктин максималдуу өлчөмү банктын таза суммардык капиталынын 50% өлчөмүнөн ашпоого тийиш (мөөнөттүү депозиттерди тартуу менен иш алып барышкан микрофинансылык компаниялар үчүн - өздүк капиталдын 50% ашпаган өлчөмдө). Бланктык кредиттерди берүү учурунда банк карыз алуучунун сапаттуу финансылык отчетунан жана бланктык кредиттер берилгенге чейинки узак убакыт ичинде (алардын узактыгы кеминде 12 айды түзгөн, 250000 сомдон ашпаган өлчөмдөгү кредиттерди эске албаганда, кеминде эки жыл) карыз алуучу менен иш алып баруунун кредиттик таржымалынан пайдалануу мүмкүнчүлүгүнө ээ болууга тийиш. 

Эскертүү: бланктык кредиттер боюнча тобокелдиктин максималдуу өлчөмүнө ошондой эле Улуттук банк Башкармасынын 2019-жылдын 24-апрелиндеги № 2019-П-12/22-4-(НПА) токтому күчүнө кирген күнгө чейин берилген, күрөө менен камсыздалбаган жана Улуттук банк Башкармасынын аталган токтомунун талаптарына жооп бербеген бардык кредиттер да кирүүгө тийиш.  

250000 сомго жетпеген же ага барабар сумманы түзгөн, аннуитеттик төлөө графиги белгиленген жана төлөө мөөнөтү 36 айдан ашпаган кредиттер, керектөө кредиттери боюнча орточо салмактанган пайыздык чендин маанисинен ашпаган кредиттер, ал ай сайын Улуттук банктын расмий сайтында жарыяланган кредиттер бланктык кредиттерге кирбейт.  

Мында жогоруда көрсөтүлгөн талаптарга ылайык келген кредиттердин суммасы карыз алуучунун жылдык таза кирешесинен (карыз алуучунун бардык кирешелери жана чыгашалары) ашпоого тийиш.  

Бланктык кредиттер эсебинен чыгарылган кредиттер боюнча тобокелдиктин максималдуу өлчөмү алардын таза суммардык капиталынын 20% ашпоого тийиш. 

Бланктык кредиттер эсебинен чыгарылган кредиттер боюнча тобокелдиктин максималдуу өлчөмү алардын таза суммардык капиталынын 20% ашпоого тийиш (мөөнөттүү депозиттерди тартуу менен иш алып барышкан микрофинансылык компаниялар үчүн - өздүк капиталдын 20% ашпоого тийиш). 

5. Кредиттик мониторинг 

63-1. Банк мезгил-мезгили менен колдонуудагы кредиттерге мониторинг жүргүзүп турууга тийиш. Кредитке мониторинг жүргүзүү аралыгы (анын ичинде жеринде барып) банк тарабынан өз алдынча кредиттин суммасына жана түрүнө, ошондой эле анын классификациялоо категориясына ылайык белгиленет. Мында банк төмөнкү учурларда жеринде барып мониторинг жүргүзүүгө тийиш:  

- суммасы банктын таза суммардык капиталынын бир пайызынан ашкан кредиттер жана банк ири тобокелдикти камтыган кредит катары аныктаган кредиттер үчүн жарым жылда кеминде бир жолу;  

- 250000 сомго чейинки кредиттерди кошпогондо, калган кредиттер үчүн жылына кеминде бир жолу. 250000 сомго чейинки кредиттерге кредит боюнча жүргүзүлгөн төлөмдөрдүн негизинде талдап-иликтөөнү болжолдогон төлөм мониторинги жүргүзүлөт.  

Мындан тышкары, банк кредиттик камсыздоонун пайдаланылышын жана анын абалын тиешелүү деңгээлде контролдоону белгилөөгө тийиш, атап айтканда, банк сунушталган камсыздоонун сапаты начарлап кетпегендигин, белгилүү бир жагдайлар анын наркынын төмөндөшүнө, гаранттын/кепилдик берүүчүнүн финансылык абалынын начарлашына алып келбегендигин жана карыз алуучу кредиттик милдеттенмесин аткарбаган учурда банктын камсыздоону сатып өткөрүүгө жана гаранттан/кепилдик берүүчүдөн карызды өндүрүп алууга жөндөмдүүлүгүн аныктоого тийиш.