Долбоор 

 

 

 

 

 

 

 

 

«Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин жөнгө салуу эрежелерин бекитүү жана Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин жөнгө салуу маселелери боюнча өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө 

 

 

 

Кыргыз Республикасынын «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө» конституциялык Мыйзамынын 5, 9, 40 жана 64-беренелерине ылайык, Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасы токтом кылат: 

 

1. «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин жөнгө салуу 

эрежелери бекитилсин (тиркелет).  

 

2. Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын төмөнкү токтомдоруна өзгөртүүлөр киргизилсин:  

1) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2004-жылдын  

29-декабрындагы № 36/13 «Кыргыз Республикасынын аймагындагы коммерциялык банктардын ачык валюта позицияларынын жана баалуу металлдар боюнча ачык позицияларынын лимиттерин сактоонун тартиби жөнүндө» Нускоону бекитүү тууралуу» токтомуна төмөнкү өзгөртүү киргизилсин:   

жогоруда аталган токтом менен бекитилген «Кыргыз Республикасынын аймагындагы коммерциялык банктардын ачык валюта позицияларынын жана баалуу металлдар боюнча ачык позицияларынын лимиттерин сактоонун тартиби жөнүндө» Нускоонун: 

 - преамбуласы экинчи абзацтан кийин төмөнкү мазмундагы үчүнчү абзац менен толукталсын: 

«Бул Нускоо ачык валюта позициясын (ар бир чет өлкө валютасы жана жалпы суммасы боюнча) эсептөө жана ачык валюта позициясынын лимиттеринин сакталышын контролдоо тартиби бөлүгүндө «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишине таркатылат.». 

2) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2017-жылдын  

31-майындагы № 21/5 «Банктын аффилирленген жана байланыштуу жактар менен операцияларына карата талаптар жөнүндө» нускоону бекитүү тууралуу» токтомуна төмөнкү өзгөртүү киргизилсин:   

жогоруда аталган токтом менен бекитилген «Банктын аффилирленген жана байланыштуу жактар менен операцияларына карата талаптар жөнүндө» нускоонун: 

- 1-пункту төмөнкү мазмундагы экинчи абзац менен толукталсын: 

«Ошол эле учурда бул Нускоонун «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин жөнгө салуу эрежелеринде көрсөтүлгөн талаптарга карама-каршы келбеген бөлүгү анын иш өзгөчөлүктөрүн эске алуу менен «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКка карата колдонулат.».  

3) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2019-жылдын  

27-декабрындагы № 2019-П-12/68-1-(НПА) «Банктардын операциялык тобокелдиктеринин ордун жабуу үчүн зарыл болгон капитал деңгээлин аныктоо тартибин бекитүү жөнүндө» токтомуна төмөнкү өзгөртүү киргизилсин:   

жогоруда аталган токтом менен бекитилген «Банктардын операциялык тобокелдиктеринин ордун жабуу үчүн зарыл болгон капитал деңгээлин аныктоо» тартибинин: 

- 1-пункту төмөнкү редакцияда берилсин: 

«1. Тартип, ислам банк иши жана каржылоо принциптерине ылайык операцияларды жүзөгө ашырган коммерциялык банктарды кошо алганда, коммерциялык банктардын, «Кредиттик союздардын финансы компаниясы» ААКтын жана Кыргыз Республикасынын мамлекеттик өнүктүрүү банкынын (мындан ары - банктар) операциялык тобокелдиктеринин ордун жабуу үчүн зарыл болгон капиталды эсептөө ыкмасын аныктайт.». 

 

3. Төмөнкүлөр күчүн жоготкон катары таанылсын:  

1) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2012-жылдын  

12-сентябрындагы № 37/3 ««Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКсы ишин жөнгө салуу эрежелерин бекитүү жөнүндө» токтому; 

2) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2017-жылдын  

15-июнундагы № 2017-П-12/25-12-(НПА) «Улуттук банктын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизүү жана айрым ченемдик укуктук актыларын күчүн жоготкон катары таануу жөнүндө» токтомунун: 

- 1-пунктунун он үчүнчү подпункту; 

- жогоруда аталган токтомго карата тиркеменин 13-пункту; 

3) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2018-жылдын  

15-августундагы № 2018-П-33/33-8-(НФКУ) «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» токтомунун: 

- 1-пунктунун экинчи абзацы; 

- жогоруда аталган токтомго карата тиркеменин 1-пункту; 

4) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2021-жылдын  

28-сентябрындагы № 2021-П-33/53-10-(НФКУ) «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» токтомунун: 

- 1-пунктунун төртүнчү абзацы; 

- жогоруда аталган токтомго карата тиркеменин 3-пункту; 

5) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2022-жылдын  

21-декабрындагы № 2022-П-12/81-7-(НФКУ) «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү киргизүү тууралуу» токтомунун: 

- 1-пунктунун сегизинчи абзацы; 

- жогоруда аталган токтом менен бекитилген тиркеменин 7-пункту. 

 

4. Юридика башкармалыгы: 

- тиешелүү документтерди алган күндөн тартып 3 (үч) жумуш күнү ичинде токтомду Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын расмий интернет-сайтына жарыяласын; 

- расмий жарыялангандан кийин токтомду Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актыларынын мамлекеттик реестринде чагылдырылышы үчүн Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлигине жөнөтсүн. 

 

5. Токтом 2024-жылдын 1-январынан тартып күчүнө кирет.  

 

6. Көзөмөлдөө методологиясы башкармалыгы 3 (үч) жумуш күнү ичинде ушул токтом менен «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКты тааныштырсын. 

 

7. «Башкарманын катчылыгы» 3 (үч) жумуш күнү ичинде ушул токтом менен Улуттук банктын Банк эмес уюмдарды көзөмөлдөө башкармалыгын, областтык башкармалыктарын жана Баткен областындагы өкүлчүлүгүн тааныштырсын. 

 

8. Токтомдун аткарылышын контролдоо Көзөмөлдөө методологиясы башкармалыгынын ишин тескөөгө алган Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын мүчөсүнө жүктөлсүн. 

 

 

 

Долбоор 

Кыргыз Республикасынын 

Улуттук банк Башкармасынын 

20__-жылдын______-________  

№_________________________  

токтомуна карата 1-тиркеме 

 

«Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин жөнгө салуу эрежелери 

 

1-глава. Жалпы жоболор 

 

1. Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы (мындан ары - Улуттук банк) финансы системасынын туруктуулугун сактоо жана кредиторлордун таламдарын коргоо, берилген кредиттердин жана лизингдердин кайтарылбай калуу тобокелдиктерин басаңдатуу, «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын (мындан ары – КСФК) капиталынын белгиленген өлчөмүн колдоп туруу максатында, КСФК милдеттүү түрдө аткарууга тийиш болгон экономикалык ченемдерди жана талаптарды белгилейт.  

2. КСФК ушул Эрежелерде жана Улуттук банктын башка ченемдик укуктук актыларында белгиленген ченемдердин жана талаптардын маанилерин бузууга жол бербестен, тобокелдиктерди кошумча басаңдатуу максатында экономикалык ченемдер жана талаптар боюнча кыйла жогорулатылган талаптарды белгилөөгө укуктуу. 

3. Улуттук банк Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык КСФКга карата таасир этүү чараларын колдоно алат. 

4. Улуттук банктын кредиттик союздардан депозиттерди тартууга лицензиясы болгон шартта, КСФК үчүн төмөнкүлөр белгиленет: 

- кредиттик союздардын талап боюнча төлөнүүчү депозиттери боюнча тобокелдиктин эң жогорку өлчөмүнүн ченеми (К 3.1); 

- кредиттик союздардын мөөнөттүү депозиттери жана кредиттик союздар алдындагы башка милдеттенмелер боюнча тобокелдиктин эң жогорку өлчөмүнүн ченеми (К 3.2); 

- ликвиддүүлүк ченеми (көрсөткүчү) (К4). 

5. Кредиттик союздар менен чет өлкө валютасында операцияларды жүзөгө ашырууга Улуттук банктан алынган лицензиясы болгон шартта, КСФК үчүн төмөнкүдөй лимиттер белгиленет: 

- ар бир чет өлкө валютасы боюнча таза валюта позициясы; 

- суммардык валюта позициясы. 

Ачык валюта позицияларын эсептөө тартиби Улуттук банк тарабынан аныкталат. 

6. КСФК дивиденддердин суммасын эсептөө үчүн, Финансылык отчеттуулуктун эл аралык стандарттарына (мындан ары - ФОЭС) жана Улуттук банктын талаптарына ылайык эсептелген таза пайданын эң кичине өлчөмүн колдонууга тийиш. 

7. КСФК өз акционерлерине дивиденддерди төлөө үчүн Улуттук банктан уруксат алууга милдеттүү. Дивиденддерди төлөөгө Улуттук банктан уруксат алуу үчүн документтер КСФК акционерлеринин жалпы чогулушуна чейинки 10 (он) жумуш күнүнөн кечиктирилбестен Улуттук банкка берилүүгө тийиш. Документтерге дивиденддерди төлөө мөөнөтү боюнча КСФК пландары, ФОЭСке жана Улуттук банктын талаптарына ылайык эсептелген таза пайданын көрсөткүчтөрү жана дивиденддерди төлөгөндөн кийин экономикалык ченемдерди сактоо боюнча эсептөөлөр тиркелүүсү зарыл. 

Эгерде КСФКнын ишинде туруктуулугуна таасирин тийгизүүчү төмөнкү коркунучтардын бири болсо, Улуттук банк дивиденддерди төлөөгө тыюу салышы же чектөөлөрдү белгилеши мүмкүн:  

1) КСФК Улуттук банк тарабынан белгиленген экономикалык ченемдерди жана талаптарды сактабаса; 

2) дивиденддерди төлөө Улуттук банк тарабынан белгиленген экономикалык ченемдердин жана талаптардын бузулушуна алып келет; 

3) Улуттук банктын талаптарына ылайык потенциалдуу жоготуулардын жана чыгым тартуулардын ордун жабуу үчүн резерв түзүлбөсө же жетишсиз өлчөмдө түзүлсө; 

4) өткөн жылдардын же отчеттук жыл ичинде жоготуулар болсо; 

5) Улуттук банктын талаптарын аткарбоо.  

2-глава. Бир карыз алуучуга тобокелдиктин эң жогорку  

өлчөмү (К1) 

8. Ушул Эрежелердин алкагында карыз алуучу деп кредиттик союзду же өз ара байланыштуу болгон бир нече кредиттик союзду, ошондой эле кредиттик союздун финансылык ижара (лизинг) боюнча катышуучусун же ага талап боюнча жана кредиттик союздун (үчүнчү жак катары) милдеттүү түрдө катышуусу шартында кредит берилген кредиттик союздун катышуучусун түшүнүүгө болот. 

9. Бир карыз алуучуга тобокелдиктин эң жогорку өлчөмүнүн ченемин 25 %дан ашпаган өлчөмдө кармап туруу зарыл. 

Бир карыз алуучуга тобокелдиктин эң жогорку өлчөмүнүн ченеми төмөнкү формула боюнча аныкталат: 

К1 = СЗ / ЧСК * 100 %, 

мында: 

СЗ - карыз алуучунун кредиттер, факторинг, финансылык ижара (лизинг), баланстан тышкаркы милдеттенмелер (кредиттик союзга жана анын катышуучусуна кредит берүүгө байланыштуу милдеттенмелер), ошондой эле маңызы боюнча кредитти алмаштыруучу болуп саналган башка каражаттар боюнча чогуу алгандагы карызынын өлчөмү. Ар башка карыз алуучулардын бардык карызы, бир карыз алуучуга карата эң жогорку тобокелдик ченемин эсептөөдө суммаланып, эгерде бир карыз алуучунун карызды кайтарбай коюусу башкасынын карызынын кайтарылбай калышына алып келсе, бирдиктүү чогуу алгандагы карыз катары каралат. Мында, ар башка карыз алуучулардын карызын кароодо, аларды бир тобокелдик катары суммалоодо карыз алуучулардын өз ара байланыштуулук деңгээлин, акча каражаттары берилген тармактын абалын, карыз алуучулардын кредиттик таржымалын, карыздын ордун жабуунун болжолдонуп жаткан шарттарын ж.б. эске алуу талап кылынат; 

ЧСК - КСФКнын таза суммардык капиталы, аны эсептөө тартиби Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2004-жылдын 21-июлунда кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2004-жылдын 23-августунда 94-04 номеринде каттоодон өткөртүлгөн N 18/2 токтом менен бекитилген «Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарынын капиталынын шайкештик стандарттарын аныктоо жөнүндө» нускоого ылайык аныкталат. 

10. КСФКнын таза суммардык капиталынын мааниси нөлгө барабар же терс мааниде болуп калса, анда бир карыз алуучуга тобокелдиктин эң жогорку өлчөмүнүн ченеми эсептелбейт жана ченем сакталган эмес катары каралат. 

11. Эгерде ошол карыз алуучунун чогуу алгандагы карызынын өлчөмүнүн көбөйүүсү, бир карыз алуучуга эң жогорку тобокелдик ченеминин жол берилген маанисинин бузулушуна алып келсе, КСФК бир карыз алуучуга жана аны менен байланыштуу жактарга жана компанияларга кредиттерди жана ага теңештирилген башка активдерди, баланстан тышкаркы милдеттенмелерди берүүсүнө жол берилбейт. 

3-глава. Капиталдын жетиштүүлүгүнүн ченеми (К2) 

12. КСФКнын капиталынын жетиштүүлүгүнүн ченеми төмөнкүдөй эки коэффициент боюнча аныкталат: 

К2.1 - суммардык капиталдын жетиштүүлүгүнүн (шайкештик) коэффициенти; 

К2.2 - биринчи деңгээлдеги капиталдын жетиштүүлүгүнүн коэффициенти. 

К2.1 жана К2.2 коэффициенти «Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарынын капиталынын жетиштүүлүк (шайкештик) стандарттарын аныктоо боюнча» нускоого ылайык эсептелет. 

КСФКнын капиталынын жетиштүүлүгүнүн ченеминин мааниси: 

- суммардык капиталдын жетиштүүлүгүнүн (шайкештик) коэффициенти (К2.1) кеминде 12 пайызды түзүүгө тийиш; 

- биринчи деңгээлдеги капиталдын жетиштүүлүгүнүн (шайкештик) коэффициенти (К2.2) кеминде 6 пайызды түзүүгө тийиш. 

4-глава. Кредиттик союздар алдындагы милдеттенмелер боюнча тобокелдиктин эң жогорку өлчөмүнүн ченеми (К3) 

13. Кредиттик союздардын талап боюнча төлөнүүчү депозиттери боюнча тобокелдиктин эң жогорку өлчөмүнүн ченеми (К 3.1) төмөнкү формула боюнча эсептелет: 

К3.1 = ЧСК/ДВКС * 100%, 

мында: 

ЧСК - КСФКнын таза суммардык капиталы; 

ДВКС - кредиттик союздардын талап боюнча төлөнүүчү депозиттеринин суммасы. 

14. Кредиттик союздардын мөөнөттүү депозиттери боюнча тобокелдиктин эң жогорку өлчөмүнүн ченеми (К 3.2) төмөнкү формула боюнча эсептелет: 

К3.1 = ЧСК / СДКС * 100%, 

мында: 

ЧСК - КСФКнын таза суммардык капиталы; 

СДКС - кредиттик союздардын мөөнөттүү депозиттеринин суммасы. 

14. Бул ченемдер, ошондой эле алардын маанилери Улуттук банктын Көзөмөл боюнча комитетинин чечими боюнча белгиленет. 

15. КСФК кредиттик союздардын талап боюнча төлөнүүчү депозиттери боюнча тобокелдиктин эң жогорку өлчөмүнүн ченемин (К3.1) отчеттук мезгил ичинде (бир айда) орточо жумалык көрсөткүчтөрдүн негизинде, ал эми кредиттик союздардын мөөнөттүү депозиттери боюнча тобокелдиктин эң жогорку өлчөмүнүн ченемин (К 3.2) күндөлүк негизде так сактоого тийиш. Отчеттук мезгил ичинде КСФК, кредиттик союздардын талап боюнча төлөнүүчү депозиттеринин орточо жумалык маанисин жумуш күндөрүн гана эске алуу менен эсептөөгө тийиш. Бул көрсөткүчтөр орточо арифметикалык маалыматтарды эсептөө ыкмасынын негизинде эсептелинет. 

5-глава. Ликвиддүүлүк ченеми (көрсөткүчү) (К4) 

16. Ликвиддүүлүк ченеми (көрсөткүчү) 30% төмөн болбогон деңгээлде колдоого алынып турууга тийиш. 

17. Ликвиддүүлүк ченем төмөнкү формула боюнча аныкталат: 

К4 = ЛА / О * 100% 

мында: 

ЛА - ликвиддүү активдер, ага: 

- кассадагы нак акча каражаттары; 

- эсептешүү эсептериндеги каражаттар; 

- Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети менен Улуттук банк тарабынан чыгарылган мамлекеттик баалуу кагаздар кирет. Ликвиддүүлүк ченемин (көрсөткүчү) эсептөөдө бул баалуу кагаздар сыйакыны (дисконтту), сатып өткөрүлбөгөн пайданы (чыгымды) кемитүү менен эсепке алынат; 

- РЕПО-келишими боюнча сатылып алынган, жогорку ликвиддүү баалуу кагаздар; 

О - КСФКнын милдеттенмелери, ликвиддүүлүк ченемин (көрсөткүчү) эсептөө үчүн аларга төмөнкүлөр кирет: 

- кредиттик союздардын талап боюнча төлөнүүчү депозиттери, ошондой эле эсептөөлөрдөгү акча каражаттары; 

- кайсы болбосун башка милдеттенмелер, ошондой эле алар боюнча эсептөөлөр отчеттук күндөн кийинки 30 күн ичинде келип жеткен баланстан тышкаркы милдеттенмелер. 

18. КСФКнын милдеттенмелери боюнча камсыздоо болуп саналган кайсы болбосун ликвиддүү активдер ликвиддүү активдердин курамынан алынып салынат. 

19. Ликвиддүүлүк ченемин (көрсөткүчү) эсептөөдө, КСФК кабыл алган жана кредиттик союздарга же алардын катышуучуларына сунушталган активдер боюнча камсыздоо болуп саналган депозиттер, эгерде кредитти кайтарып берүү мөөнөтү жеткенге чейин күрөөнүн алынып коюлбай тургандыгын гарантиялаган зарыл жол-жоболорго жана контролдук системасына КСФК ээ болсо, анын милдеттенмелеринин курамына кирбейт. 

20. Ликвиддүүлүк тобокелдигин азайтуу максатында КСФКнын жетекчилиги активдерди жана милдеттенмелерди күн сайын тескөөгө алып турууга тийиш. КСФК ликвиддүүлүк ченемин (көрсөткүчү) отчеттук мезгил ичинде (бир айда) орточо жумалык маалыматтардын негизинде сактоого тийиш. Отчеттук мезгил ичинде КСФК орточо жумалык ликвиддүү активдердин жана кыска мөөнөттүк милдеттенмелердин маанисин эсептөөгө тийиш (орточо жумалык маанини эсептөөдө жумуш күндөрү гана эске алынат). Бул көрсөткүчтөр орточо арифметикалык маалыматтарды эсептөө ыкмасында эсептелинет. 

21. КСФК ликвиддүүлүк тобокелдигин тескөө саясатын иштеп чыгууга тийиш, анда эң аз дегенде төмөнкүлөр камтылышы зарыл: 

- каражаттардын агылып киришин жана агылып чыгышын күн сайын эсептөөлөр жана ага мониторинг, ошондой эле ликвиддүүлүккө болгон күндөлүк керектөөлөргө жана милдеттенмелердин аткарылышынын камсыз кылынышына контролдукту жүргүзүү үчүн КСФКнын активдеринин жана милдеттенмелеринин ордун жабуу мөөнөттөрү аралыгындагы ажырымга күн сайын жүргүзүлгөн мониторинг; 

- зарыл болгон ликвиддүүлүккө болжолдоолор; 

- депозиттик базанын жана башка карыздык каражаттардын түзүмүн жана алардын туруктуулугуна баа берүүлөр; 

- ресурстардын наркы; 

- акча рыногунда карыз алуу ыкмалары; 

- активдердин сапаты; 

- баланстан тышкаркы милдеттенмелердин аткарылышы; 

- ликвиддүүлүк кризиси учурундагы пландаштыруу; 

- чет өлкө валюталарындагы ликвиддүүлүктүн тескөөгө алынышы; 

- ликвиддүүлүк тобокелдигинин тескөөгө алынышына ички контролдук; 

- жетекчилердин кароосуна сунушталуучу зарыл отчеттор. 

6-глава. Ар бир уюмга же банкка кандай болбосун инвестициялардын эң жогорку өлчөмү 

22. Ар бир уюмга же банкка кандай болбосун финансылык салымдарды жана кредиттерди кошо алганда, ар бир уюмга же банкка кандай болбосун инвестициялардын эң жогорку өлчөмү КСФКнын таза суммардык капиталынын өлчөмүнүн 10 % ашпоого тийиш. 

23. Уюмдарга жана/же банктарга кандай болбосун инвестициялардын жалпы өлчөмү КСФКнын таза суммардык капиталынын өлчөмүнүн 50 % ашпоого тийиш. 

24. Эгерде, КСФК кайсы болбосун уюмдун же банктын капиталына акциялар менен соода жүргүзүү максатында эмес, узак мөөнөткө инвестициялоо үчүн өзүнүн таза суммардык капиталынын 5 % ашпаган өлчөмдө инвестициялоого ниеттенсе, ал инвестициялоого чейинки 40 календардык күн ичинде бул тууралуу төмөнкү тиешелүү документтерди/маалыматтарды кошо тиркөө менен кат жүзүндө Улуттук банкка маалымдоого милдеттүү: 

1) инвестициялоо максаттары жана шарттары жөнүндө; 

2) кийинки эки жыл ичинде инвестициялоодон түшкөн кирешелердин эсебин; 

3) уюм тууралуу жалпы маалыматты (аталышын, жайгашкан ордун, уюштуруу-укуктук формасын, иш-чөйрөсүн, рынокто канча убактан бери иштеп жаткандыгын, менчик ээлери жана жетекчилери тууралуу маалымат); 

4) КСФКнын уюм же банк менен ошондой эле, кредиттик союздардын финансылык компаниясынын адамдары менен байланыштуу же аффилирленген жактар менен жалпы кызыкчылыгы бардыгы тууралуу; 

5) кайсыл бир убакытта КСФК тарабынан ошол уюмга же банкка сунушталган кредиттер жана каржылоонун башка түрлөрү, ошондой эле алардын ордунун жабылышына тиешелүү маалыматтар; 

6) уюмдун акыркы эки жыл ичиндеги финансылык отчетторун (мыйзам талабына ылайык, ал болгон болсо, тышкы аудитор тарабынан күбөлөндүрүлгөн). 

Улуттук банк өз функцияларын жүзөгө ашыруу үчүн КСФКдан кандай болбосун кошумча маалыматтарды талап кылууга укуктуу. 

25. Улуттук банк, болжолдонгон инвестициялоо башталганга чейинки 10 күн мурда инвестицияларды токтотууга, ошондой эле эгерде КСФК каражаттарды инвестициялагандан кийинки төмөнкүдөй жагдайлар келип чыккан шартта, инвестициялоону токтотуу же аны чектөө тууралуу талап жөнөтүүгө укуктуу: 

- акыркы инспектордук текшерүүнүн жыйынтыгы же болбосо тышкы көзөмөлдүктүн алкагында алынган маалыматтар КСФКнын финансылык туруктуулугуна жана ишенимдүүлүгүнө же болбосо анын аманатчыларынан болуп саналышкан кредиттик союздардын жана башка кредиторлорунун таламдарына коркунучтун орун алып жатышын тастыктаса; 

- инвестициялоо, банктык мыйзам талаптарын, Улуттук банктын жазма буйруктарын же КСФКнын Улуттук банк менен кат жүзүндө түзүлгөн келишимдеринин талабын бузуу менен операцияларды жүргүзүүнүн алгылыксыз жана кооптуу тажрыйбасына КСФКнын тартылышынан улам ишке ашырылса; 

- КСФК кандайдыр бир себептер боюнча мындай инвестицияларга мониторинг жүргүзө албаса; 

- Уюмдун же банктын, алардын кызмат адамдарынын ишкердик абройлорунун алгылыксыз экендигин тастыктаган фактылар, ошондой эле уюмдун же банктын же алардын кызмат адамдарынын буга чейинки иши кайсы бир юридикалык жактын банкрот абалында калышына же олуттуу финансылык чыгымдарга дуушар болушуна түрткү бергендигин тастыктаган фактылар Улуттук банкка маалым болсо; 

- КСФК документтерди/маалыматтарды толук эмес көлөмдө, же такталбаган маалыматтарды берген болсо. 

26. КСФК туунду же караштуу компанияларды түзгөн шартта же сатып алган учурда Кыргыз Республикасынын «Банктар жана банк иштери жөнүндө» мыйзамынын  

26-беренесинин 5 жана 6-бөлүгүнүн жана 79-беренесинин жана Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларынын туунду же караштуу компанияларды түзүү жана/же сатып алуу тартибин аныктаган талаптары аткарылууга тийиш.  

7-глава. Кыймылсыз мүлккө (негизги каражатка) инвестициялардын эң жогорку өлчөмү 

27. Кыймылсыз мүлккө (негизги каражаттарга) инвестициялардын эң жогорку өлчөмү КСФКнын төлөнгөн уставдык капитал өлчөмүнүн 50 % ашпоого тийиш. 

28. Бул Эрежелердин максаттарында кыймылсыз мүлк дегенден улам, КСФКга тиешелүү же финансылык ижара келишими боюнча анын тескөөсүндө турган, негизги каражат катары пайдаланылган/пайдаланылышы кыймылсыз кыймылсыз мүлктү (курулуп жаткан/орнотулган кыймылсыз мүлктү кошо алганда) түшүнүү зарыл. 

29. Бардык кыймылсыз мүлктөр, ижарага алынган менчикти ыңгайлаштырууга капиталдык салымдар (операциялык жана/же финансылык ижара келишими боюнча), ошондой эле КСФКнын кыймылсыз мүлктөрүнө ээлик кылып турган жактын акцияларына же облигацияларына же болбосо мына ушундай эле карыздык милдеттенмелерине кандай болбосун салымдар кыймылсыз мүлккө (негизги каражатка) инвестициялардын эң жогорку өлчөмүн эсептөөдө камтылууга тийиш. Бардык көрсөтүлгөн активдер (КСФКнын финансылык ижара келишими боюнча кыймылсыз мүлктөрүн эске албаганда) алардын баланстык наркы боюнча эсептөөгө кошулат. 

Финансылык ижара келишими боюнча КСФКнын тескөөсүндө турган кыймылсыз мүлктөр, аларга (негизги каражаттарга) инвестициялардын эң жогорку өлчөмүн эсептөөдө финансылык ижара боюнча милдеттенмелердин ошол учурдагы өлчөмүн эсептен алып салуу менен баштапкы наркы боюнча камтылууга тийиш. 

30. КСФК кызматкерлер үчүн эмгек жана эс алуу шарттарын түзүүгө каралган кыймылсыз мүлккө ээ боло алат, мында ошол мүлктүн баланстык наркы кыймылсыз мүлккө (негизги каражатка) инвестициялардын эң жогорку өлчөмүн эсептөөдө эске алынышы зарыл. 

31. Кыймылсыз мүлктүн наркын кайра баалоону жүргүзүүдө анын натыйжасында кыймылсыз мүлккө (негизги каражатка) инвестициялардын эң жогорку өлчөмү өзгөргөн болсо, КСФК кайра баалоодон кийинки 12 ай ичинде кыймылсыз мүлккө (негизги каражатка) инвестициялардын өлчөмүн Улуттук банктын талаптарына ылайык келтире тургандыгы тууралуу милдеттенме-катты Улуттук банкка берүүгө тийиш. 

32. Берилген кредиттер боюнча карыздын ордун жабуунун эсебине КСФК тарабынан алынган мүлк, мыйзам талаптары сакталып жана төмөнкү шарттар аткарылган учурда, негизги каражат катары кабыл алынышы мүмкүн: 

- мүлктү негизги каражат катары кабыл алуу кыймылсыз мүлккө инвестициялардын эң жогорку өлчөмүнүн өзгөрүшүнө алып келбесе; 

- аны пайдаланууга берүү мөөнөтү 18 айдан ашпоого тийиш. 

Эгерде, жогоруда көрсөтүлгөн мүлктүн наркы КСФКнын таза суммардык капиталынын 10 % ашса, анда негизги каражат катары аны кабыл алуу чечими Директорлор кеңеши тарабынан кабыл алынышы зарыл. 

8-глава. Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин баалуу кагаздарына жана мамлекеттик эмес карыздык баалуу кагаздарга инвестиция өлчөмү 

33. КСФКнын Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин баалуу кагаздарына инвестицияларынын баланстык нарк боюнча жалпы өлчөмү анын таза суммардык капиталынын өлчөмүнүн 25 % ашпоого тийиш. 

34. КСФКнын мамлекеттик эмес карыздык баалуу кагаздарга инвестицияларынын баланстык нарк боюнча жалпы өлчөмү, анын таза суммардык капиталынын өлчөмүнүн 10% ашпоого тийиш. 

9-глава. Концентрациялануу тобокелдигин чектөө боюнча эң төмөнкү талаптар 

35. Бир карызгердин чогуу алгандагы карызынын КСФКнын таза суммардык капиталынын 10 % барабар же андан ашкан суммасы КСФК тарабынан өзгөчө көңүл бурууну жана мындай карызгердин финансылык абалына дайыма баа берип турууну талап кылат. Чогуу алгандагы мындай карыз ири өлчөмдөгү карыз катары эсептелинет. 

36. КСФК өз кызматкерлери кредиттик союздардын мүчөлөрү болбошу керек. 

37. КСФК өз кызматкерлерине кредиттерди берүүгө укуктуу. Ошол эле учурда, КСФКнын кызмат адамдарына кредиттерди берүү «Банктын аффилирленген жана байланыштуу жактар менен операцияларына карата талаптар жөнүндө» нускоонун талаптарына ылайык келиши зарыл. 

38. КСФК кредит берген бир кызматкердин жалпы карызы 5 млн сомдон ашпоого тийиш. 

39. КСФКнын кызматкерлерине берилген кредиттердин жалпы суммасы КСФКнын таза суммардык капиталынын 10% ашпоого тийиш. 

40. КСФКнын кызматкерлерге кредит берүү тартибин жөнгө салуучу ички документи КСФКнын директорлор кеңеши тарабынан бекитилүүгө тийиш. Ошондой эле КСФКнын директорлор кеңеши төмөнкүлөргө милдеттүү: 

- КСФКнын кызматкерлерге кредит берүү тартибин жөнгө салуучу ички документинин актуалдуулугун жана КСФКнын кредиттик саясатына шайкештигин камсыз кылуу максатында, аны жыл сайын кайра карап чыгууга; 

- КСФКнын кызматкерлерге кредит берүү тартибин жөнгө салуучу ички документинин талаптарынын сакталышын камсыз кылуу боюнча КСФК башкармасынын ишин контролдоого. 

41. КСФК концентрациялануу тобокелдигин кошо алганда, тобокелдиктерди тескөө боюнча саясатын иштеп чыгууга жана аны сактоого тийиш. Концентрациялануу тобокелдигин тескөө боюнча саясатта (мындан ары - саясат) эң аз дегенде төмөнкү маселелер эске алынышы зарыл: 

- кредиттик союздардын катышуучуларын кайра каржылоо үчүн кредиттик союздарды кредиттөөдө, КСФК катышуучулардын билдирмелерине жараша концентрациялануу тобокелдигин идентификациялоого жана тескөөгө алууга, ошондой эле катышуучулар берилген кредиттерди максаттуу пайдаланылышына мониторинг жүргүзүүгө тийиш; 

- КСФК кредиттик союздарды кредиттөөдө, кредиттик союздардын каражаттары багытталуучу экономиканын ар кандай тармактарынын өз ара байланыштуулугун эске алышы зарыл; 

- кредиттик союздардын бир эле тармакка (тармак ичиндеги чакан тармакка) багытталган кредиттер боюнча кредиттик союздарда орун алган тобокелдиктин концентрациялануусу бардык берилген кредиттердин салыштырма салмагында каралууга тийиш; 

- КСФК күрөөнүн ар кандай түрлөрүнүн өлчөмүнө баа бериши зарыл. Концентрациялануу тобокелдиги КСФКнын кредиттер боюнча күрөөлүк камсыздоонун бир эле түрүнө ыкташынан улам келип чыгат; 

- кредиттик союздун катышуучусу менен финансы лизинги боюнча операцияларды жүзөгө ашырууда КСФК, өз ара байланыштуу жактардын тобун бир кардар катары кароосу зарыл, мында өз ара байланыштуу жактардын тобуна сунушталган активдердин ар кандай түрлөрүнүн бардык суммасы суммаланып, бир тобокелдик катары каралат; 

- концентрациялануу тобокелдиги кредиттердин төлөө мөөнөтүнө жана графигине, регионго (областка), күрөөлүк камсыздоонун түрүнө жана көлөмүнө, валютанын түрүнө жараша диверсификацияланууга тийиш; 

- концентрациялануу тобокелдигин тескөөдө КСФК, өз ишиндеги тобокелдиктерди диверсификациялоонун натыйжалуулугуна баа бериши зарыл. 

42. КСФКнын Директорлор кеңеши жана Башкармасы, анын ишинин бардык багыттарындагы концентрациялануу тобокелдиги жөнүндө маалыматка ээ болушу зарыл. Концентрациялануу тобокелдигин өлчөө системасында иштин ар кандай багытында келип чыгышы мүмкүн болгон концентрациялануу тобокелдигине дуушарлануу мүмкүнчүлүктөрү чогуу каралышы зарыл. КСФК концентрациялануу тобокелдигин аныктоо үчүн, эң аз дегенде төмөнкү позицияларды өлчөп көрүшү зарыл: 

а) КСФК тарабынан салынган/сунушталган каражаттардын өлчөмдөрү: 

- активдердин белгилүү бир түрүнө, анын ичинде валюталар боюнча; 

- бир карыз алуучуга; 

- республиканын белгилүү бир областына (аймагына); 

- валюталардын түрлөрү боюнча. 

б) милдеттенмелердин белгилүү бир түрлөрүнүн өлчөмү, анын ичинде валюталар боюнча; 

в) күрөөлөрдүн ар кандай түрлөрүнүн өлчөмүнө. 

43. КСФКда концентрациялануу тобокелдигин чектөө системасы жөнгө салынууга тийиш. Ал КСФК үчүн жол берилген концентрациялануу тобокелдигинин чектүү өлчөмүн аныктап, мезгил-мезгили менен кароого алынып турушу зарыл. КСФКда эң аз дегенде концентрациялануу тобокелдигинин төмөнкүдөй чектөөлөрү белгилениши зарыл: 

- бир карыз алуучунун суммардык чогуу алгандагы карызынын эң жогорку өлчөмү; 

- бир карызгердин таза суммардык капиталдагы кредиттеринин жана башка карыздарынын салыштырма салмагы. КСФК тарабынан белгиленген чектөө мааниси ушул Эрежелерде камтылган ченемдердин маанисин бузууга тийиш эмес; 

- активдердин айрым түрлөрү бардык активдердин суммасынан салыштырмалуу салмакта; 

- ишкердиктин бир түрүнө (экономика тармагына) салынган инвестициялардын, кредиттердин бардык активдерден салыштырма салмакта; 

- республиканын белгилүү бир областына (регионуна) жумшалган инвестициялардын, кредиттердин жана аларга теңештирилген активдердин бардык активдерден салыштырма салмакта; 

- активдер жана милдеттенмелер боюнча валюталардын түрлөрүнө жараша; 

- он ири кредит жана КСФК тарабынан өз карызгерлерине сунушталган кредиттерге теңештирилген активдердин КСФК сунуштаган бардык кредиттерден салыштырма салмакта; 

- он ири кредиттер жана КСФК тарабынан кредиттик союздардын финансылык компаниясынын адамдары менен байланыштуу берилген, кредиттерге теңештирилген активдер КСФКнын бардык сунушталган кредиттеринен салыштырма салмакта; 

- эң эле ири он каржылоо булагы КСФКнын бардык милдеттенмелер суммасынан салыштырма салмакта; 

- кредиттер боюнча күрөөлүк камсыздоонун айрым бир түрлөрү бардык күрөөлүк камсыздоолордун суммасынан салыштырма салмакта. 

44. КСФК эн аз дегенде, ай сайын концентрациялануу тобокелдиги деңгээлине бардык келип чыгуу формалары боюнча көз салып, түптөлгөн жагдайга талдап-иликтөөлөрдү жүргүзүп, тобокелдикти тескөө ишин пландаштырууга тийиш. Алар боюнча отчеттор (аналитикалык отчеттор, таблицалар, графиктер жана диаграммалар) КСФКнын Директорлор кеңешине жана Башкармасына сунушталышы зарыл.  

КСФКнын Директорлор кеңеши жана Башкармасы концентрациялануу тобокелдигин тескөө саясатын мезгил-мезгили менен кароого алып турушу зарыл. 

10-глава. Экономикалык ченемдердин сакталышына тиешелүү маалыматтарды, мезгил-мезгили менен берилүүчү жана башка отчетторду берүү тартиби жана мөөнөттөрү 

45. КСФКнын, кредиттик союздардын ишин талаптагыдай жөнгө салууну камсыз кылуу максатында, КСФК экономикалык ченемдердин жана талаптардын сакталышы, кредит портфелинин сапатына тиешелүү маалыматтарды, мезгил-мезгили менен берилүүчү отчетторду, ошондой эле зарылчылыкка жараша башка кошумча маалыматтарды Улуттук банкка берип турууга тийиш. Мындан тышкары Улуттук банктын талабына ылайык, маалыматтар талап кылынышы мүмкүн. 

46. КСФК күн сайын саат 9.00 гө чейин, 5-тиркеменин 14-бөлүгүнө ылайык, өткөн операциялык күндүн акырына карата абал боюнча мөөнөттүү депозиттер боюнча тобокелдиктин максималдуу өлчөмүнүн ченеминин (К3.2) сакталышы жөнүндө отчетту Улуттук банкка электрондук түрдө берүүгө тийиш. 

КСФКнын жетекчисинин кол тамгасы менен күбөлөндүрүлгөн бул отчет Улуттук банкка кагаз жүзүндө да берилет. 

47. Отчеттук мезгил аяктагандан кийинки 5 жумуш күнүнөн кечиктирбестен КСФК ай сайын төмөнкү отчетторду берип турууга тийиш: 

а) Мезгил-мезгили менен берилүүчү регулятивдик отчеттун 14-бөлүгүнө (мындан ары - ПРО) ылайык, мезгил-мезгили менен берилүүчү регулятивдик отчеттун курамында КСФКнын экономикалык ченемдерди жана талаптарды сакташы жөнүндө маалыматтар; 

б) КСФКнын проблемалуу кредиттери жана лизингдери жөнүндө маалыматтар, ушул Эрежелерге карата 2-тиркемеге ылайык; 

в) КСФКнын кредиттери жана лизингдери жөнүндө маалыматтар, ушул Эрежелерге карата 3-тиркемеге ылайык; 

г) проблемалуу кредиттер боюнча карыздардын ордун жабуунун эсебине баланска кабыл алынган башка менчик (кыймылсыз мүлк) боюнча маалымат, ушул Эрежелерге карата 4-тиркемеге ылайык; 

д) ПРО, ушул Эрежелердин 5-тиркемесине ылайык. 

48. КСФК белгилүү бир мезгил ичиндеги иши жөнүндө ПРОну 1-тиркемеде келтирилген форматтарга ылайык, белгиленген мөөнөттө сунуштайт. ПРО электрондук форматта, андан кийин кагаз жүзүндө берилет. 

49. ПРОнун жыйынды курамы, аны берүү мезгили, форматы жана мөөнөттөрү ушул Эрежелердин 1-тиркемесинде келтирилген. 

50. ПРО формаларын толтурууда төмөнкү талаптар аткарылууга тийиш: 

а) маалымат сом эквивалентинде көрсөтүлүшү зарыл. Мында чет өлкө валютасындагы маалыматтарды камтыган отчеттор Улуттук банктын отчеттук датага карата расмий курсу боюнча улуттук валютадагы эквивалентте чагылдырылууга тийиш; 

б) операциялар отчеттук мезгилдеги бухгалтердик жана баланстан тышкаркы эсептин маалыматтардын негизинде чагылдырылууга тийиш; 

в) отчет мамлекеттик жана расмий тилде берилет; 

г) отчет электрондук форматта, андан кийин кагаз жүзүндө берилет. 

51. КСФК жетекчилиги ПРОдо чагылдырылган маалыматтардын аныктыгы үчүн толук жоопкерчилик тартат. 

52. Улуттук банк тарабынан ПРО боюнча кандайдыр бир сын-пикирлер жок болгон учурда же болбосо Улуттук банктын сын-пикирлерине ылайык отчет берилгенден кийин ПРО Улуттук банк тарабынан кабыл алынган катары саналат. 

53. 31-декабрга карата абал боюнча ПРО жылдык болуп саналат жана ушул Эрежелердин 1-тиркемесинде көрсөтүлгөн мөөнөттө Улуттук банкка берилет. Тышкы аудиттин жыйынтыгы боюнча, эгерде жылдык ПРОдо өзгөртүүлөр болсо, кайсы бөлүккө киргизилгендигин түшүндүрүү менен өзгөртүүлөр киргизилген отчеттук формалар берилет. Түзөтүлгөн отчеттор көз карандысыз аудитордук компаниянын корутундусун алгандан кийин 15 жумуш күн ичинде Улуттук банкка берилет. 

54. Кандайдыр бир карама-каршылыктар, каталар, ПРО формалары толук берилбеген же туура эмес толтурулган учурда, Улуттук банктын ыйгарым укуктуу түзүмдүк -бөлүкү КСФКга отчетту төмөнкү мөөнөттө корректировкалоо зарылдыгы жөнүндө билдирет: 

- күн сайын берилүүчү отчеттор - 2 жумуш күнү ичинде; 

- айлык отчеттор - 5 жумуш күнү ичинде. 

55. ПРО отчетторун өз убагында бербеген учурда КСФК ПРОнун өз убагында берилбешинин себебинин жазуу жүзүндөгү түшүндүрмөсүн берүүгө милдеттүү. 

56. Отчеттордо жалган маалыматтар системалуу түрдө берилген жана белгиленген мөөнөттөр бузулган учурда, Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында жана Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган таасир этүү чаралары КСФКга карата колдонулушу мүмкүн. 

57. Экономикалык ченемдердин жана талаптардын аткарылышы жөнүндө отчет ушул Эрежелердин 6-тиркемесине ылайык формада мамлекеттик жана зарыл болгон учурда расмий тилде жалпыга маалымдоо каражаттарында жарыяланууга тийиш. 

58. Экономикалык ченемдердин жана талаптардын аткарылышы жөнүндө отчет ар бир чейрек аяктагандан кийин 30 күнү ичинде жарыяланууга тийиш. 

59. КСФК чейректик отчетту кеңири жайылтуу жана колдонуучуларга жеткиликтүүлүгүн камсыз кылуу максатында, экономикалык ченемдердин жана талаптардын аткарылышы жөнүндө чейректик отчетторду жарыялоо үчүн жалпыга маалымдоо каражаттарын тандайт. 

60. Басылманын көчүрмөсү тиркелген басылма жөнүндө маалымат жарыялангандан кийин 3 жумуш күн ичинде Улуттук банкка берилүүгө тийиш. 

61. КСФКнын финансылык отчету (финансылык абал жөнүндө отчет, жыйынды киреше жөнүндө отчет, акча каражаттарынын кыймылы жөнүндө отчет, өздүк капиталдагы өзгөрүүлөр жөнүндө отчет, финансылык отчетко эскертүүлөр, өткөн жылдын ушул эле мезгилине карата финансылык абал жөнүндө отчет) Улуттук банктын финансылык отчетту түзүү, жарыялоо жана берүү боюнча талаптарына ылайык Улуттук банкка берилет. 

11-глава. Экономикалык ченемдердин жана талаптардын сакталышын контролдоо 

62. КСФК тарабынан экономикалык ченемдердин жана талаптардын сакталышын Улуттук банктын ыйгарым укуктуу түзүмдүк -бөлүмү контролдойт. 

63. КСФК тарабынан күн сайын/жума сайын эсептелип турган экономикалык ченемдердин жана талаптардын сакталышы КСФКнын бухгалтердик балансынын негизинде кайсы болбосун датага карата абал боюнча текшерилиши мүмкүн. 

64. КСФК тарабынан ушул Эрежелерде белгиленген экономикалык ченемдер жана талаптар сакталбагандыгы, маалыматтар берилбегендиги же такталбаган жана/же толук эмес маалымат берилгендиги, экономикалык ченемдердин аткарылышы жөнүндө отчетторду жарыялоо мөөнөттөрүнүн сакталбагандыгы фактылары аныкталса, ошондой эле иште башка бузууларга жол берилсе, Улуттук банк КСФКга карата Кыргыз Республикасынын «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө» конституциялык Мыйзамына, Кыргыз Республикасынын «Банктар жана банк иштери жөнүндө» мыйзамына жана Улуттук банктын тиешелүү ченемдик укуктук актыларына ылайык таасир этүү чараларын колдонот.  

65. Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына, Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларына, анын ичинде Улуттук банктын токтомдоруна, буйруктарына, буйрууларына, нускоолоруна, жазма буйруктарына, жана башка документтерге, ошондой эле талаптарга каршы келген аракеттерге жол берүү же аракеттенбей коюу, иштеги кемчилик катары таанылат. 

  

 

«Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин жөнгө салуу эрежелерине карата  1-тиркеме

КСФКнын мезгил-мезгили менен берилүүчү регулятивдик отчетунун  

КУРАМЫ 

№		Бөлүк	Аталышы	Мезгилдүүлүгү	Берүү мөөнөттөрү	Берүү форматы	Эскертүү же ченемдик укуктук актыга шилтеме
1			КСФК жөнүндө базалык маалымат	Ай сайын жана өзгөртүүлөрдө	Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 5 жумуш күн ичинде	«.xlsx»
2			КСФКнын директорлор кеңешинин мүчөлөрү жөнүндө маалыматтар	Жылына бир жолу жана өзгөрүүлөрдө	Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 5 жумуш күнү ичинде	«.xlsx»
3			КСФКнын айрым кызмат адамдары жөнүндө маалымат	Жылына бир жолу жана өзгөрүүлөрдө	Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 5 жумуш күнү ичинде	«.xlsx»
4		1-бөлүк.	Баланстык отчет  А. Активдер  Б. Милдеттенмелер  В. Капитал  Г. Баланстан тышкаркы милдеттенмелер  Д. КСФКнын башка активдерин жана милдеттенмелерин чечмелөө  Ж. КСФКнын активдерин жайгаштыруу  И. КСФКнын өлкөлүк белгиси боюнча милдеттенмелерин тартуу  К. КСФКнын өлкөлүк белгиси боюнча милдеттенмелерин тартуу (чет өлкө валютасында)  Л. Капиталды өлкөлүк белгиси боюнча тартуу	Ай сайын	Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 5 жумуш күнү ичинде	«xlsx»
5		2-бөлүк	Пайда жана чыгым тууралуу отчет  А. Пайыздык кирешелер  Б. Пайыздык чыгашалар  В. Пайыздык эмес кирешелер  Г. Пайыздык эмес чыгашалар  Д. Башка операциялык жана административдик чыгашалар	Ай сайын	Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 5 жумуш күнү ичинде	«.xlsx»
6		3-бөлүк	Капиталдын түзүмү  A. Капиталдын түзүмүндөгү өзгөрүүлөр  B. КСФКнын акциялары жана башка баалуу кагаздары боюнча негизги маалымат	Ай сайын	Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 5 жумуш күнү ичинде	«.xlsx»
7		4-бөлүк	Бөлүштүрүлбөгөн пайданын өзгөрүүсү	Ай сайын	Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 5 жумуш күнү ичинде	«.xlsx»
8		5-бөлүк	Баалуу кагаздар портфели	Ай сайын	Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 5 жумуш күнү ичинде	«.xlsx»
9		6-бөлүк	Мөөнөтү өтүп кеткен жана реструктуризацияланган кредиттер боюнча маалымат  А. Мөөнөтү өткөн активдер жөнүндө маалымат  B. Реструктуризацияланган кредиттер боюнча маалымат	Ай сайын	Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 5 жумуш күнү ичинде	«.xlsx»
10		7-бөлүк	Активдерди жана баланстан тышкаркы милдеттенмелерди тобокелдик деңгээли боюнча классификациялоо	Ай сайын	Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 5 жумуш күнү ичинде	«.xlsx»
11		8-бөлүк	РППУдагы өзгөрүүлөр  А. РППУнун эсебинен эсептен алынып салынган жана кайтарылып берилген (мурда эсептен алынып салынган) активдер жана баланстан тышкаркы милдеттенмелер жөнүндө маалыматтар  Б. Кредиттик союздардын кредиттери жана финансылык ижарасы боюнча РППУдагы өзгөрүүлөр  В. Кредиттик союздардын кредиттеринен айырмаланган активдер жана баланстан тышкаркы милдеттенмелер боюнча РППУдагы өзгөрүүлөр	Ай сайын	Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 5 жумуш күнү ичинде	«.xlsx»
12		9-бөлүк	Ири тобокелдиктер жөнүндө маалымат	Ай сайын	Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 5 жумуш күнү ичинде	«.xlsx»
13		10-бөлүк	КСФКнын банктарда жайгаштырылган депозиттери жөнүндө маалымат	Ай сайын	Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 5 жумуш күнү ичинде	«.xlsx»
14		11-бөлүк	Аффилирленген жактар жөнүндө маалыматтар  А. Аффилирленген жактар менен операциялар тууралуу маалыматтар  Б. Аффилирленген жактар менен операциялар тууралуу жалпы маалыматтар  В. КСФКнын аффилирленген жактары жөнүндө маалыматтар	Ай сайын	Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 5 жумуш күнү ичинде	«.xlsx»
15		12-бөлүк	КСФКга байланыштуу жактар менен операциялар тууралуу маалыматтар  А. КСФКга байланыштуу жактар менен активдүү операциялар тууралуу кыскача маалыматтар  Б. КСФКга байланыштуу жактар менен операциялар тууралуу жалпы маалыматтар  В. КСФКнын кызмат адамдарынын жакын туугандары тууралуу маалымат  Г. КСФК менен байланыштуу башка жактар тууралуу маалыматтар  Д. КСФКнын кызмат адамдары жана алардын жакын туугандары же КСФК менен байланыштуу башка адамдар контролдукка ээ болгон юридикалык жактар жөнүндө маалыматтар	Ай сайын	Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 5 жумуш күнү ичинде	«.xlsx»
16		13-бөлүк	Активдерди/милдеттенмелерди төлөө мөөнөтү	Ай сайын	Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 5 жумуш күнү ичинде	«.xlsx»
17		14-бөлүк	Экономикалык ченемдердин жана талаптардын сакталышы жөнүндө маалымат
			А. Кредиттик союздардын мөөнөттүү депозиттери боюнча тобокелдиктин максималдуу деңгээлин сактоо боюнча күндөлүк отчет (K3.2)  B. Кредиттик союздардын талап боюнча төлөнүүчү депозиттери боюнча тобокелдиктин максималдуу деңгээлин сактоо жөнүндө отчет (К3.1)  B. Ар бир уюмга же банкка кандай болбосун инвестициянын максималдуу өлчөмү	Күн сайын	Күн сайын, кийинки иш күнү саат 9:00гө чейин	«.xlsx»
				Ай сайын	Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 5 жумуш күнү ичинде	«.xlsx»
				Ай сайын	Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 5 жумуш күнү ичинде	«.xlsx»
18		15-бөлүк	Башка маалымат  А.Активдер  B. Баланстан тышкаркы милдеттенмелер  B. Капитал жана капиталдын шайкештигинин коэффициенттери	Ай сайын	Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 5 жумуш күнү ичинде	«.xlsx»
19		16-бөлүк	Башка маалыматтар  А. Жыл башынан берки активдердин жана милдеттенмелердин орточо мааниси  Б. КСФКнын иши жөнүндө  В. КСФКнын персоналы жөнүндө  Г. Колдонуудагы кредиттер жана депозиттер боюнча максималдуу жана минималдуу пайыздык чендер боюнча маалымат	Ай сайын	Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 5 жумуш күнү ичинде	«.xlsx»

«Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин  

жөнгө салуу эрежелерине карата 

2-тиркеме 

СВЕДЕНИЯ 

 о проблемных кредитах и лизингах ФККС по состоянию на «___» __________ 20__ г./ 20__-жылдын «__» _______ карата абал боюнча КСФКнын проблемалуу кредиттери жана лизингдери жөнүндө  

МААЛЫМАТТАР 

миң сом/%/тыс сом/% 

Наименование КС(*)/КСнын аталышы(*)	Сумма совокупной кредиторской задолженности/ Чогуу алгандагы кредиттик карыздын суммасы		Классификация/		Сумма погашения за отчетный период/ Отчеттук мезгил ичиндеги ордун жабуу суммасы		Сумма погашения по нарастающей с начала года на отчетную дату/ Жыл башынан бери отчеттук күнгө карата өсүп жаткан төлөө суммасы		Вид принятого залогового обеспечения/  Кабыл алынган күрөөлүк камсыздоонун түрү	Сумма залогового обеспечения/ Күрөөлүк камсыздоонун суммасы	Сумма реструктуризации/ Реструктуризациялоо суммасы		Условия реструктуризации/Реструктуризациялоо суммасы	Текущий статус исполнения мероприятий (за отчетный период) по возврату кредита/Кредитти кайтарып алуу иш-чараларынын аткарылышынын күндөлүк статусу (отчеттук мезгил ичинде)
	основная сумма кредита/ кредиттин негизги суммасы	проценты/ пайыздар	до реструктуризации/ реструктуризациялаганга чейин	после реструктуризации/ реструктуризациялагандан кийин	основная сумма кредита/ кредиттин негизги суммасы	проценты/ пайыздар	основная сумма кредита/ кредиттин негизги суммасы	проценты/ пайыздар			основная сумма кредита/ кредиттин негизги суммасы	Проценты// пайыздар
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15

(*) Маалымат ар бир кредиттик союз боюнча региондор боюнча топтоштурулуп көрсөтүлөт/Информация указывается в разрезе каждого кредитного союза с группировкой по регионам. 

 

 

 

 

 

 

 

 

“Кредиттик союздардын финансылык компаниясы” ААКтын ишин 

жөнгө салуу эрежелерине карата 

3-тиркеме 

СВЕДЕНИЯ 

о кредитах и лизингах ФККС по состоянию на «___» __________ 20__ г./ 20__-жылдын «__» _______ карата абалы боюнча КСФКнын кредиттери жана лизингдери жөнүндө  

МААЛЫМАТТАР 

саны/миң сом/%/шт//тыс сом/%.

№  Наименование КС, ФИО заемщика/ КСнын аталышы, карыз алуучунун аты-жөнү   Регион/ Аймагы   Дата выдачи лицензии/Лицензия берилген датасы  Погашенные кредиты / Орду жабылган кредиттер  Первоначальная сумма кредита, одобренного КК на действующие кредиты / КК тарабынан колдонуудагы кредиттерге карата жактырылган кредиттин баштапкы суммасы   % ставка/% чен   Остаток кредита, сом/Кредиттин калдыгы, сом    Дата погашения/  Төлөө датасы   Цель кредита/ Кредиттин максаты  Классификация кредита / Кредитти классификациялоо   Сумма РППУ/РППУнун суммасы   Просрочка в днях/Мөөнөтүндө төлөбөй коюу, күндөрдө    Количество реструктуризаций/Реструктуризациялоо саны   Залоговое обеспечение в %/ Күрөөлүк камсыздоо(*)  Вид залога/ Күрөөнүн түрү   Проводимые мероприятия/ Өткөрүлүүчү иш-чаралар   Количество/Саны    Сумма/Суммасы    №  дата  Сумма  По основной сумме /Негизги сумма боюнча  По %/% боюнча  1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11  12  13  14  15  16  17    18  19  20  21  1  Кредиты сотрудникам ФККС/КСФКнын кызматкерлерине кредиттер                                                               2  Кредиты и лизинги КС(*) /КСнын кредиттери жана лизингдери (*)

(*) Маалымат региондор боюнча топтоштурулуп, ар бир кредиттик союз боюнча көрсөтүлөт/Информация указывается в разрезе каждого кредитного союза с группировкой по регионам. 

«Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин  

жөнгө салуу эрежелерине карата 

4-тиркеме 

Информация по прочей собственности (недвижимое имущество), принятой на баланс в счет погашения задолженности по проблемным кредитам/ Проблемалуу кредиттер боюнча карызды төлөө үчүн баланска кабыл алынган башка мүлк (кыймылсыз мүлк) жөнүндө маалыматтар 

%/миң сом/%/тыс сом. 

	№	Наименование кредитного союза/ Кредиттик союздун аталышы	Дата выдачи кредита/ Кредитти н берилген күнү	Дата погашения/ мөөнөтү	Процентная ставка/ Пайыздык чен	Сумма выданного кредита/ Берилген кредиттин суммасы		Наименование, месторасположение залога и наименование владельца/ Күрөөнүн аталышы, жайгашкан жери жана ээсинин аты-жөнү	Оценочная стоимость залога на момент выдачи кредита/ Күрөөнүн кредит берүү учурунда бааланган наркы		Информация о погашениях по задолженности, осуществляемой за счет предмета залога, принятого на прочую собственность ФККС/КСФКнын башка мүлккө кабыл алынган күрөө предметинин эсебинен жүргүзүлгөн карыздар боюнча төлөмдөр жөнүндө маалымат										Остаток задолженности по кредиту после принятия имущества на баланс ФККС/продажи с публичных торгов/ Мүлктү ФККСбалансына кабыл алгандан кийин кредит боюнча карыздын калдыгы/ачык аукциондо сатуу		Дата принятия ФККС предмета залога в собственность/ Күрөө предметинин ФККС тарабынан менчикке кабыл алынган датасы	Принятие недвижимости на баланс ФККС во внесудебном порядке / добровольно/ Кыймылсыз мүлктү ФККС балансына соттон тышкары / ыктыярдуу түрдө кабыл алуу		Принятие недвижимости на баланс ФККС по решению суда/ Кыймылсыз мүлктү соттун чечими боюнча ФККС балансына кабыл алуу			Состояние прочей собственности, принятой в погашение задолженности/ Карызды төлөөгө кабыл алынган башка мүлктүн абалы								Числится на балансе ФККС (за минисом РППУ)/ ФККС балансында көрсөтүлгөн (РППУну алып салганда)	РППУ по прочей собственности / башка мүлк боюнча РППУ		Примечание (например, меры предпринимаемые банком)/ Эскертүү (мисалы, банк тарабынан көрүлгөн чаралар)
											Всего погашенная часть кредита/ Кредиттин жалпы төлөнгөн бөлүгү		По основной сумме кредита/ Кредиттин негизги суммасы боюнча		По начисленным процентам/ Кошулган пайыздарга ылайык		По начисленным штрафам/ чегерилген айыптарга ылайык		По расходам по возврату долга/ Карызды чогултуу боюнча чыгымдар					Стоимость по которой принят предмет залога на баланс ФККС/ Күрөө предмети ФККС балансына кабыл алынган нарк		Решение по основной сумме (тыс.сом)/ Негизги сумма жөнүндө чечим (миң сом)	Решение по процентам, штрафам, пеням (тыс.сом)/ Пайыздар,   Айыптар, туумдар, туумдар (миң сом) жөнүндө чечим	Остаток ссудной задолженности заемщика, передавшего залог (тыс.сом)/ Күрөөнү өткөрүп берген карыз алуучунун ссудалык карызынын калдыгы (миң сом)	Реализация после принятия недвижимости на баланс ФККС/ ФККС балансында кыймылсыз мүлктү кабыл алгандан кийин ишке ашыруу				Аренда с последующим выкупом/ Кийинчерээк сатып алуу менен ижарага алуу
						в номинале (тыс.)	(тыс.сом)		в номинале (тыс.)	(тыс.сом)	в номинале (тыс.)	(тыс.сом)	в номинале (тыс.)	(тыс.сом)	в номинале (тыс.)	(тыс.сом)	в номинале (тыс.)	(тыс.сом)	в номинале (тыс.)	(тыс.сом)	в номинале (тыс.)	(тыс.сом)		в номинале (тыс.)	(тыс.сом)				Дата	ФИО нового владельца/ Жаңы ээсинин аты-жөнүн	Сумма от реализации в номинале (тыс.)/ Номиналдык наркы боюнча сатуудан түшкөн сумма (миң)	Сумма от реализации (тыс.сом)/ Сатуудан түшкөн сумма (миң сом)	ФИО арендатора/ Ижарачынын аты-жөнү	Срок аренды/ АИжара мөөнөтү	Поступившая сумма от аренды в номинале (тыс.)/ Ижарадан алынган номиналдык сумма (миң)	Поступившая сумма от аренды (тыс.сом)/ А Ижарадан түшкөн сумма (миң сом)	Балансовая стоимость (тыс.сом)/ Баланстык наркы (миң сом)
	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23	24	25	26	27	28	29	30	31	32	33	34	35	36	37	38		39
	1
	2
	3
	4
	5
	6
	7
	8
	9
	10
	11
	12
	13
	14
	15
	16
	17
	18
	19
	20
	21
	22
	23
		Жалпы/Итого
«Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин   жөнгө салуу эрежелерине карата  5-тиркеме

 

 

«Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын мезгил-мезгили менен берилүүчү регулятивдик отчету 

«Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин   жөнгө салуу эрежелерине карата  6-тиркеме

 

20__ ж. ___________________ чейреги ичинде  

20__ж. «___» __________ карата абал боюнча  

«Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААК тарабынан  

экономикалык ченемдердин жана талаптардын сакталышы жөнүндө 

маалымат 

 

Экономикалык ченемдердин жана талаптардын аталышы	Нормативдин белгиленген мааниси	ченемдин айкын мааниси
Бир карыз алуучуга тобокелдиктин максималдуу өлчөмү (К1)	25%дан көп эмес
Суммардык капиталдын жетиштүүлүк (шайкештик) стандарты (К2.1)	кеминде 12%
Биринчи деңгээлдеги капиталдын жетиштүүлүгү (шайкештиги) стандарты (2.2)	кеминде 6%
Ликвиддүүлүк ченеми (көрсөткүчү) (К4)	кеминде 30%

 

«Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин жөнгө салуу эрежелерин бекитүү жана Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин жөнгө салуу маселелери боюнча өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» 

токтом долбооруна 

 

МААЛЫМДАМА-НЕГИЗДЕМЕ 

 

1. Максаты жана милдеттери 

«Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин жөнгө салуу эрежелерин бекитүү жана Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин жөнгө салуу маселелери боюнча өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» токтом долбоору (мындан ары - Долбоор) «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААК (мындан ары - «КСФК» ААК) үчүн регулятивдик отчетту берүү формаларын жана форматын бекитүү максатында иштелип чыккан. Анткени, Улуттук банк Башкармасынын 2005-жылдын 25-августундагы № 26/5 токтому менен бекитилген, «КСФК» ААКтын да ишине тиешелүү «Мезгил-мезгили менен берилүүчү регулятивдик банктык отчет жөнүндө» жобо 2024-жылдын 1-январынан тартып күчүн жоготкон катары таанылат. 

 

2. Түшүндүрмө берүүчү бөлүк 

«Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актылары жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын талаптарына ылайык, колдонуудагы редакцияга киргизилген өзгөртүүлөр ченемдик укуктук актынын текстинин жарымынан көбүн түзгөндүгүнө байланыштуу, «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин жөнгө салуу эрежелеринин» долбоору жаңы редакцияда сунушталууда. 

Токтомдун долбоорунда төмөнкү маселелер боюнча мазмуну жана техникалык жагынан өзгөртүүлөр каралат: 

- «КСФК» ААКтын Улуттук банкка регулятивдик отчетту берүү формалары, форматы жана тартиби; 

- дивиденддердин суммасын эсептөө, ошондой эле дивиденддерди төлөөгө Улуттук банк тарабынан тыюу салуу же чектөөлөрдү белгилөө үчүн негиздер; 

- экономикалык ченемдердин жана талаптардын аткарылышы жөнүндө отчетторду мамлекеттик тилде, зарыл болгон учурда расмий тилде жарыялоо; 

- «КСФК» ААКтын өз кызматкерлерине кредит берүү мүмкүнчүлүгүн берүү; 

- Улуттук банктын төмөнкү ченемдик укуктук актыларына аларды «КСФК» ААКка карата колдонуу максатында өзгөртүүлөрдү киргизүү: 

• Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2019-жылдын  

27-декабрындагы № 2019-П-12/68-1-(НПА) токтому менен бекитилген Банктардын операциялык тобокелдиктеринин ордун жабуу үчүн зарыл болгон капитал деңгээлин аныктоо тартиби;  

• Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2004-жылдын  

29-декабрындагы № 36/13 токтому менен бекитилген «Кыргыз Республикасынын аймагындагы коммерциялык банктардын ачык валюта позицияларынын жана баалуу металлдар боюнча ачык позицияларынын лимиттерин сактоонун тартиби жөнүндө» нускоо, анын ачык валюталык позицияны (ар бир чет өлкө валютасы жана жалпысы боюнча) эсептөө жана ачык валюта позициясынын лимиттеринин сакталышын контролдоо тартиби бөлүгүн «КСФК» ААК ишине колдонуу максатында; 

• Улуттук банк Башкармасынын 2017-жылдын 31-майындагы № 21/5 токтому менен бекитилген «Банктын аффилирленген жана байланыштуу жактар менен операцияларына карата талаптар жөнүндө» нускоо, «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКка карата анын иш өзгөчөлүктөрүн эске алуу менен, жана «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин жөнгө салуу эрежелеринде көрсөтүлгөн талаптарга карама-каршы келбеген бөлүгү колдонулат. 

 

3. Социалдык, экономикалык, укуктук, укук коргоо, гендердик, экологиялык, коррупциялык натыйжаларды болжолдоо  

Ушул токтом долбоорун кабыл алуу социалдык, экономикалык, укуктук, укук коргоо, гендердик, экологиялык, коррупциялык терс натыйжаларга алып келбейт. 

 

4. Коомдук талкуунун жыйынтыгы жөнүндө маалымат  

Бул бөлүм боюнча маалымат коомдук талкуунун жыйынтыгы боюнча берилет. 

 

5. Долбоордун мыйзамдарга ылайык келүүсүн талдоо  

Сунушталган ченемдик укуктук актынын долбоору Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына каршы келбейт. 

 

6. Каржылоо зарылчылыгы жөнүндө маалымат 

Токтом долбоорун кабыл алуу үчүн мамлекеттик бюджеттен кошумча каржылоо талап кылынбайт. 

 

7. Жөнгө салуучу таасирин талдоо боюнча маалымат 

Сунушталган токтом долбоору жөнгө салуучу таасирин талдоону талап кылат, анткени ишкердик ишти жөнгө салууга багытталган. Ушуга байланыштуу токтом долбоорунун жөнгө салуучу таасирин талдоо белгиленген тартипте иштелип чыкты. 

 

Долбоор 

 

 

АНАЛИТИКАЛЫК КАТ 

 

жөнгө салуучу таасирин толугу менен/айрым бөлүктөрүн талдоо 

(керектүүсүнүн асты сызылат) 

 

Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы 

(иштеп чыккан органдын аталышы) 

 

 

		БЕКИТЕМ
		Кыргыз Республикасынын   Улуттук банкынын төрагасы  К.К.Боконтаев
		____________________________  (кол тамгасы)
		20___ -жылдын ___- ______

 

«Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин жөнгө салуу 

эрежелерин бекитүү жана Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин жөнгө салуу маселелери боюнча өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» токтом долбоорунун 

 

ЖӨНГӨ САЛУУЧУ ТААСИРИН ТАЛДОО 

 

Иштеп чыгуу үчүн негиздер: Улуттук банктын 2022-жылдын 27-октябрындагы  

№ 2022-Пр-121/224-О «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын Көзөмөлдөө методологиясы башкармалыгы тарабынан банк эмес жана адистештирилген финансы-кредит уюмдарын жөнгө салуу маселелери боюнча иштелип чыккан ченемдик укуктук актылардын жөнгө салуучу таасирине талдап-иликтөө жүргүзүү боюнча туруктуу иштеген жумушчу топ түзүү тууралуу» буйругу. 

 

  

Жөнгө салуучу таасирин талдоо мөөнөттөрү:

2023-жылдын_____ 2023-жылдын __________ (башталышы) (аякташы)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Жумушчу топтун жетекчиси:  Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын Көзөмөлдөө методологиясы башкармалыгынын начальниги Э.М. Жапарова    ________    Жумушчу топ:    - Э.Ч. Абдраимов, Улуттук банктын Банк эмес уюмдарды көзөмөлдөө башкармалыгынын начальниги _____________;  - Э.О. Абдыразаков, Улуттук банктын Юридика башкармалыгынын мыйзам долбоорлору менен иштөө бөлүмүнүн начальниги ______________;  - М.Б. Исаев, Улуттук банктын Керектөөчүлөрдүн укугун коргоо бөлүмүнүн начальниги _______________;  - А.А. Акбаралиев, «Микрофинансылык уюмдардын ассоциациясы» юридикалык жактар бирикмесинин аткаруучу директору _________________ ;  - А.И. Исраилов, «Кыргызстандын кредиттик союздарынын жана кооперативдеринин улуттук ассоциациясы» юридикалык жактардын бирикмесинин президенти ______________;  - А.Дж. Елебесова, «Насыялык маалыматты пайдалануучулар ассоциациясы» юридикалык жактар бирикмесинин генералдык директору _______________;  - Э.Т. Мамытова, «Кепилдик фонд» ААКтын кепилдиктерди администрлөө бөлүмүнүн начальниги ______________;  - А.Н. Кубанычбекова, «Альянс» акча алмаштыруу бюролорунун ассоциациясы» юридикалык жактар бирикмесинин бухгалтери _________________;  - А.С. Ибралиев, «Элдик турак-жай компаниясы» турак жай-сактык кредиттик компаниясы» ААКтын юристи________________.          Жооптуу кызматкер менен байланышуу үчүн маалымат:  М. Алманбетова, тел.: 31 32 73, malmanbetova@nbkr.kg

 

 

 

 

 

1. Жөнгө салууну өзгөртүү үчүн проблемалар жана негиздер 

 

1. Проблема тууралуу маалымат 

«Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин жөнгө салуу эрежелерин бекитүү жана Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин жөнгө салуу маселелери боюнча өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» токтом долбоору (мындан ары - Долбоор) «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААК (мындан ары - «КСФК» ААК) үчүн регулятивдик отчетту берүү формаларын жана форматын бекитүү максатында иштелип чыккан, анткени Улуттук банк Башкармасынын  

2005-жылдын 25-августундагы № 26/5 токтому менен бекитилген «Мезгил-мезгили менен берилүүчү регулятивдик банктык отчет жөнүндө» жобо «КСФК» ААКтын да ишине тиешелүү, ал 2024-жылдын 1-январынан тартып күчүн жоготкон катары таанылат.  

Мындан тышкары, ченемдерди өркүндөтүү максатында «КСФК» ААКтын ишин жөнгө салуу эрежелеринин айрым ченемдери кайрадан каралып чыккан. 

 

2. Проблеманын масштабы 

Улуттук банк Башкармасынын 2005-жылдын 25-августтагы № 26/5 токтому менен бекитилген «Мезгил-мезгили менен берилүүчү регулятивдик банктык отчет жөнүндө» жобонун формаларында «КСФК» ААКтын ишинин өзгөчөлүктөрү эске алынбастан, мезгил-мезгили менен берилүүчү регулятивдик банктык отчеттун бирдиктүү формасы аныкталган. 

 

3. Жөнгө салууну өзгөртүү үчүн негиздер, проблеманы чечүүнүн актуалдуулугу 

 

Азыркы учурда «КСФК» ААК Улуттук банкка регулятивдик отчетту коммерциялык банктар үчүн белгиленген формада берет. Улуттук банк Башкармасынын 2005-жылдын  

25-августундагы № 26/5 токтому менен банктар үчүн регулятивдик банктык отчеттун жаңы формалары иштелип чыккандыгын жана «КСФК» ААКка да тиешелүү болгон «Мезгил-мезгили менен берилүүчү регулятивдик банктык отчет жөнүндө» жобо 2024-жылдын  

1-январынан тартып күчүн жоготкон катары тааныла тургандыгын эске алуу менен «КСФК» ААК үчүн ишинин өзгөчөлүктөрүн эске алуу менен отчеттун формаларын аныктоо зарылчылыгы келип чыккан. Мындан тышкары, ченемдерди өркүндөтүү, анын ичинде экономикалык стандарттарга жана талаптарга байланыштуу ченемдерди жакшыртуу максатында, «КСФК» ААКтын ишин жөнгө салуу эрежелери жалпысынан кайра каралып чыкты. 

Токтом долбоорунда төмөнкү маселелер боюнча мазмуну жана техникалык жактан өзгөртүүлөр каралат: 

- «КСФК» ААКтын Улуттук банкка регулятивдик отчетту берүү формалары, форматы жана тартиби; 

- дивиденддердин суммасын эсептөө, ошондой эле дивиденддерди төлөөгө Улуттук банк тарабынан тыюу салуу же чектөөлөрдү белгилөө үчүн негиздер; 

- экономикалык ченемдердин жана талаптардын аткарылышы жөнүндө отчетторду мамлекеттик тилде, зарыл болгон учурда расмий тилде жарыялоо; 

- «КСФК» ААКтын өз кызматкерлерине кредит берүү мүмкүнчүлүгүн берүү, бул тууралуу төмөнкүлөр боюнча ченемдер/чектөөлөр толукталган: 

· бир кызматкерге тобокелдиктин максималдуу өлчөмү; 

· кызматкерлерге берилүүчү кредиттердин жалпы суммасы.  

- Улуттук банктын төмөнкү ченемдик укуктук актыларына аларды «КСФК» ААКка карата колдонуу максатында өзгөртүүлөрдү киргизүү: 

• Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2019-жылдын  

27-декабрындагы № 2019-П-12/68-1-(НПА) токтому менен бекитилген Банктардын операциялык тобокелдиктеринин ордун жабуу үчүн зарыл болгон капитал деңгээлин аныктоо тартиби;  

• Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2004-жылдын  

29-декабрындагы № 36/13 токтому менен бекитилген «Кыргыз Республикасынын аймагындагы коммерциялык банктардын ачык валюта позицияларынын жана баалуу металлдар боюнча ачык позицияларынын лимиттерин сактоонун тартиби жөнүндө» нускоо, анын ачык валюталык позицияны (ар бир чет өлкө валютасы жана жалпысы боюнча) эсептөө жана ачык валюта позициясынын лимиттеринин сакталышын контролдоо тартиби бөлүгү «КСФК» ААК ишине колдонуу максатында; 

• Улуттук банк Башкармасынын 2017-жылдын 31-майындагы № 21/5 токтому менен бекитилген «Банктын аффилирленген жана байланыштуу жактар менен операцияларына карата талаптар жөнүндө» нускоо, «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКка карата анын иш өзгөчөлүктөрүн эске алуу менен, жана «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин жөнгө салуу эрежелеринде көрсөтүлгөн талаптарга карама-каршы келбеген бөлүгү колдонулат. 

 

4. Эл аралык тажрыйба 

Эл аралык тажрыйбада кредиттик союздар өз мүчөлөрүнө (Улуу британия, Ирландия, Латвия, Литва, Россия, Таиланд, Шри-Ланка, Кения) гана ссуда берүүгө укуктуу, бирок бир катар өлкөлөрдүн мыйзамдары башка кредиттик союздарга (Канада, АКШ, Украина, Литва, Индия, Шри-Ланка, Танзания) ссуда берүүгө мүмкүндүк берет. Нидерланды, Корея, Япония, Австралиянын кредиттик союздарына ссуда берүү шарттарына карата ченемдик укуктук актыларда чектөөлөр каралган эмес. Мыйзамдарда белгилүү бир шарттарга жана ченемдерге ылайык ссуда берүү боюнча макулдашуу жол-жобосун уюштуруу зарылдыгы каралган. Негизинен, бул функциялар АКШнын, Германиянын, Ирландиянын, Польшанын мыйзамдарында жазылгандай, кредиттик союздун мүчөлөрүнүн ичинен атайын тандалып алынган кредиттик комитетке жүктөлөт же бул тартип кредиттик союздун ички документтеринде (уставда, эрежелерде, нускоодо) аныкталышы мүмкүн. 

Кредиттик союздар атайын мыйзамдардын укуктук чөйрөсүндө иштешет: Германияда, Голландияда, Австралияда, Түштүк Африкада — банктык мыйзамдардын жана жалпы укук ченемдеринин (Конституция, Жарандык кодекс) негизинде, Россияда, Беларуссияда, Индияда, Таиландда, Шри-Ланкада, Кенияда, Танзанияда юридикалык жөнгө салуу керектөө жана кредиттик кооперация жөнүндө мыйзамдар менен жол-жоболоштурулган, ал эми кредиттик союздарды уюштуруу жана иштетүү маселелери уставдык ченемдерде белгиленет. Ошентип, кредиттик союздардын ишин укуктук жөнгө салууда бир нече ыкма бар, алардын ар биринде оң жана терс жактары көрүнүп турат. 

Германияда кредиттик союздар негизинен банктар болгон, аларды түзүү үчүн Германиянын элдик банктарынын федералдык бирикмесинен жана Райффайзенбанктан (FBRB) лицензия талап кылынат. АКШнын Федералдык мыйзамында кредиттик союздардын бирикмелерин милдеттүү түрдө лицензиялоо аныкталган. Польшада, Австралияда, Кореяда, Танзанияда жана Түштүк Африкада мыйзам кредиттик союздарды өкмөт же министрлик деңгээлинде милдеттүү түрдө каттоону милдеттендирет. Россияда юридикалык жактарды мамлекеттик каттоо жөнүндө мыйзамда аныкталган тартипте жарандардын кредиттик керектөө кооперативдерин мамлекеттик каттоо каралган. Лицензиялоо функцияларын жүзөгө ашыруучу органды дайындоодо мамлекет аны ишти контролдоочу катары жана андан келип чыккан жоопкерчилигин аныктайт. Көзөмөлдөө функциялары өлкөдө атайын түзүлгөн уюмдарга же универсалдуу финансы-контролдоо органдарына жүктөлүшү мүмкүн. Мисалы, АКШда - бул Кредиттик союздардын улуттук администрациясы (NCUA), Улуу Британияда — Финансылык кызматтар министрлиги (FSA), Канадада жана Японияда - Финансы министрлиги, Кореяда — Финансылык көзөмөл кызматы (FSC), Таиландда - Улуттук өнүгүү министрлиги, Латвияда - Капитал рынокторунун финансылык комиссиясы. Ирландия, Индия, Россия, Украина, Танзания, Шри-Ланканын мыйзамдарына ылайык, кредиттик союздарды жөнгө салуу жана көзөмөлдөө системасы аткаруу бийлиги тарабынан каралат. Германиянын кооперативдик банктарын Федералдык жөнгө салуучу банктардын (FBRB) жана кооперативдик көзөмөл федерацияларынын башкармасы көзөмөлдөйт. Ушул сыяктуу эле, Нидерландыда көзөмөл Нидерланд банкы жана Rabobank Nederland кооперативдик банкы тарабынан жүргүзүлөт. Ал эми Литвада көзөмөл жана контролдоо Литва банкы тарабынан жүргүзүлөт. Бир катар өлкөлөрдө мамлекеттик агенттиктер тарабынан кредиттик союздарды контролдоо каралган эмес, бул өзүн-өзү жөнгө салуу принцибин толук өлчөмдө жүзөгө ашырууга мүмкүндүк берет. Ошентип, Польшада бул функцияларды кооперативдик аманаттардын жана кредиттик союздардын улуттук ассоциациясы, Түштүк Африкада — аманат жана кредиттик кооперативдер Лигасы (SACCOL ) аткарат. 

Кредиттик союздар узак убакыттан иштеп жаткан өлкөлөрдүн мыйзамдарында кредиттик операциялар боюнча коопсуздук ченемдерин милдеттүү түрдө сактоого өзгөчө көңүл бурулат, бул үчүн тобокелдиктердин чектүү деңгээли каралган. Мисалы, АКШда бир карыз алуучуга ссуда берүү кредиттик союздун үлүштүк фондунун жалпы көлөмүнүн 10 % нан ашпашы зарыл, Улуу Британияда карыз алуучунун үлүштүк төлөмүнүн үстүнө 5000 фунт стерлингден ашпашы керек жана кредиттик союздун жалпы активдеринин 5 % ашпашы керек. Ирландияда, төлөө мөөнөтү беш жылга чейинки ссудалардын жалпы саны кредиттик союз тарабынан берилген ссудалардын жалпы суммасынын 20 % ашпашы зарыл, ал эми 10 жылдан ашкан ссудалардын жалпы саны 10 %дан ашпашы керек; бир карыз алуучунун ссуда суммасы 30,000 евродон же кредиттик союздун жалпы активдеринин 1,5 % ашпашы зарыл. Индияда ссуданын суммасы карыз алуучунун пайынан 10 эсе көп болушу мүмкүн эмес. Африка өлкөлөрүнүн мыйзамдарында мындай чектөөлөр каралган эмес, ал эми жөнгө салуу мамлекеттин же кредиттик союздун башкаруу органдарынын деңгээлинде административдик жол менен жүргүзүлөт. 

Жогоруда аталган өлкөлөрдүн мыйзамдары менен иштин жана бухгалтердик отчеттуулуктун так стандарттары аныкталган, операциялар боюнча коопсуздук ченемдери белгиленген, системалуу тышкы контролдоо жөнгө салынган. 

 

II. Сунушталып жаткан жөнгө салуу жөнүндө маалымат 

 

5. Жөнгө салуунун максаты 

Каралып жаткан жөнгө салуунун максаты «КСФК» ААКтын регулятивдик отчетунун формасын, форматын жана берүү тартибин бекитүү болуп саналат. «КСФК» ААК үчүн алардын ишинин өзгөчөлүгүн эске алуу менен иштелип чыккан мезгил-мезгили менен берилүүчү регулятивдик отчеттун киргизилиши Улуттук банкка өз функцияларын аткаруу үчүн кеңейтилген жана толук маалыматтарды алууга мүмкүндүк берет, ошондой эле натыйжалуу көзөмөлдү жана чечимдерди кабыл алууну жүзөгө ашыруу үчүн актуалдуу маалыматтарды алуунун оперативдүүлүгүн жогорулатат. 

Мындан тышкары, «КСФК» ААКтын ишин жөнгө салуу эрежелеринин ченемдери кайра каралган: 

- дивиденддердин суммасын эсептөө, ошондой эле Улуттук банк тарабынан дивиденддерди төлөөгө тыюу салуу же чектөөлөрдү белгилөө боюнча негиздер. Бул талап Улуттук банктын башка ченемдик укуктук актылары (атап айтканда, Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарынын капиталынын жетиштүүлүк (шайкештик) стандарттарын аныктоо боюнча Нускоого) сыяктуу эле, ошондой эле экономикалык туруксуздук, рыноктордун өзгөрүлмөлүүлүгү жана учурдагы геосаясий кырдаал учурунда белгисиздиктин жогорку даражасы менен мүнөздөлгөн, түзүлгөн кырдаалды эске алуу менен сунушталган. 

- «КСФК» ААКтын өз кызматкерлерине кредиттерди берүү мүмкүнчүлүгүн сунуштоо; 

- экономикалык ченемдердин жана талаптардын аткарылышы жөнүндө отчетторду мамлекеттик тилде жана зарыл болгон учурда расмий тилде жарыялоо маселелери боюнча «Кыргыз Республикасынын мамлекеттик тили жөнүндө» Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамы менен эрежелердин талаптарын актуалдаштыруу; 

- «КСФК» ААКка карата пруденциалдык талаптарды актуалдаштыруу (төмөндө келтирилген таблицаны караңыз). 

2023-жылдын 30-сентябрына карата «КСФК» ААКтын активдери 383,5 млн сомду, кредит портфели 322 млн сомду, милдеттенмелери 83,7 млн сомду, капиталы 300 млн сомду, жыл башынан берки кирешеси 13,9 млн сомду түздү. Кызматкерлердин тизмелик саны 29 адамды түзөт, 9 кызматкердин жалпы суммасы 9,8 млн сомду түзгөн карызы бар  

(1 кызматкерге кредиттин максималдуу суммасы 3,3 млн сомду түзөт). 

«КСФК» ААКтын уюмтуруучулары же аффилирленген жактары болуп саналган кызматкерлерге жана жеке адамдарга кредиттерди берүү саясатында кызматкерлерге кредиттин максималдуу суммасы 5 000 000 сом өлчөмүндө көрсөтүлгөн, ал эми мындай кредиттердин жалпы суммасы ТСКнын 10 % ынан көп эмес. 

«КСФК» ААКтын туруктуу финансылык абалын жана потенциалдуу тобокелдиктердин ордун жабуу үчүн жетиштүү резервдердин болушун эске алуу менен долбоор аркылуу «КСФК» ААКтын өз кызматкерлерине кредит берүү мүмкүнчүлүгүн берүү сунушталат. Ошол эле учурда төмөнкү чектөөлөрдү коюу сунушталат: 

миң сом/%  

 

№	Экономикалык ченемдердин /чектөөлөрдүн аталышы	Ченемдин/чектөөнүн сунушталган мааниси	ТСК	Ченемдин максималдуу суммалык мааниси, миң сом (сунушталуучу редакция)
1	КСФК тарабынан кредит берилген «КСФК» ААКтын бир кызматкеринин чогуу алгандагы карызы	5 000 ден көп эмес	299 758	5 000
2	«КСФК» ААКтын кызматкерлерине берилген кредиттердин жалпы суммасы	ЧСКнын 10% дан көп эмес		29 976

 

6. Сунушталган жөнгө салуу  

Жөнгө салуунун бул вариантын кабыл алуу Улуттук банктын «КСФК» ААКтын регулятивдик отчетунун формасын жана форматын сунуштоо жагындагы талаптарын актуалдаштырууга, ошондой эле «КСФК» ААКтын ишин жөнгө салуу эрежелеринин айрым ченемдерин өркүндөтүүгө багытталган. 

 

7. Жөнгө салуудан улам социалдык жана экономикалык натыйжаларды баалоо 

7.1. Жөнгө салуунун бул түрүнүн күтүлүп жаткан натыйжалуулугу «КСФК» ААКтын ишинин өзгөчөлүгүн эске алуу менен регулятивдик отчеттун формасын жана форматын бекитүү жолу менен тобокелдикти азайтууга багытталган. 

7.2. Экономикага, социалдык секторго жана экологияга күтүлгөн таасири: 

- экономикага тийгизген таасири: токтом долбоору «КСФК» ААКтан маалыматтарды чогултууга багытталган. Ушуга байланыштуу сунушталган жөнгө салуу «КСФК» ААКтын ишине көзөмөлдүктү жүзөгө ашырууда чечимдерди кабыл алуу үчүн Улуттук банктын бизнес-процесстерин оптималдаштырат. 

- социалдык чөйрөгө таасири: жөнгө салуу ченемдери «КСФК» ААК жөнүндө толук жана так маалыматты камсыз кылууга багытталган. 

Ушуга байланыштуу сунушталган жөнгө салуу күтүлгөндөй эле социалдык чөйрөгө жана бүтүндөй экономикага оң таасирин тийгизет. 

7.3. Жөнгө салуунун кызыкдар тараптарынын-даректеринин негизги топторуна күтүлгөн таасири: 

ишкерлер: токтом долбоору «КСФК» ААКтан маалыматтарды чогултууга багытталган. Ушуга байланыштуу, ПРОнун жаңы формаларын иштеп чыгуу максатында «КСФК» ААК тарабынан кошумча ресурстардын талап кылынышы күтүлүүдө. 

 

8. Сунушталган жөнгө салууну ишке ашырууда тобокелдиктерди баалоо  

8.1. Ишкердик субъекттеринин чыгымдарына жана пайдаларына баа берүү: бул долбоордун кабыл алынышы «КСФК» ААКтын ишинин өзгөчөлүгүн эске алуу менен мезгил-мезгили менен берилүүчү регулятивдик отчетту сунуштоо мүмкүнчүлүгүн берет. 

8.2. Мамлекеттик бюджеттин чыгымдарын жана пайдасын баалоо: сунушталган токтом долбоорун кабыл алууда мамлекеттик бюджеттен кошумча каражат бөлүү каралбайт. 

 

9. Атаандаштыкка таасирин баалоо 

Токтом долбоорун кабыл алуу атаандаштыкка түздөн-түз таасирин тийгизбейт, анткени долбоордо айрым ишкерлер үчүн белгилүү бир жеңилдиктер же басмырлоочу шарттар каралган эмес. 

 

10. Кызыкдар тараптардын пикири 

Жөнгө салуучу таасирин талдоо үчүн бул боюнча атайын топтун мүчөлөрүнө ченемдик укуктук актынын иштелип жаткандыгы тууралуу билдирме жөнөтүлгөн.  

 

11. Сунушталган жөнгө салууну тандоонун негиздемеси 

Жогоруда айтылгандардын негизинде токтом долбоору кабыл алуу үчүн сунушталууга тийиш, анткени ал төмөнкү аспектилердин ишке ашырылышын камсыз кылат: 

- «КСФК» ААКтан кеңейтилген жана толук маалыматтарды алуу; 

- бирдейлештирилген маалымдамаларга ылайык маалыматтарды системалаштыруу; 

- Улуттук банк тарабынан «КСФК» ААКтын ишине натыйжалуу көзөмөл жүргүзүү; 

- актуалдуу маалыматтарды берүүдөгү ыкчамдык; 

- «Кыргыз Республикасынын мамлекеттик тили жөнүндө» Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамынын ченемдерин эске алуу менен эрежелердин талаптарын актуалдаштыруу; 

- «КСФК» ААКка карата пруденциалдык талаптарды актуалдаштыруу. 

 

12. Тиркеме 

- ченемдик укуктук актынын долбоорун иштеп чыгуу жөнүндө маалымдоо; 

- жөнгө салуучу таасирин талдоо боюнча жумушчу топ жөнүндө буйрук. 

 

  "Кредиттик союздардын финансылык компаниясы" ААКтын ишин жөнгө салуу эрежелерине карата 5-тиркеме