Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын “Ченемдик актылары”»
журналынын 2009 жылдын № 8 саны
1. Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2009- жылдын 11 майындагы № 24/1 «Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2005-жылдын 25-августунда кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2005-жылдын 16-сентябрында 132-05 номеринде каттоодон ёткёртългён №26/5 «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актылары жёнъндё» токтомго ёзгёртъълёрдъ жана толуктоолорду киргизъъ тууралуу» токтому
(Кыргыз Республикасынын Юстиция министирлигинде 2009-жылдын 3
июлунда № 70-09 регистрациялык номеринде каттоодон өткөн)
2. Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2009- жылдын 27 майындагы № 25/9 “Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2005-жылдын 27-апрелинде кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2005-жылдын 9-июнунда 71-05 номеринде каттоодон ёткёртългён «Кыргыз Республикасында кредиттик союздарды колдоо жана ёнъктъръъ боюнча Финансы компаниясы» ЖЧКсынын ишин жёнгё салуунун убактылуу эрежелеринин жаьы редакциясы тууралуу» №12/6 токтомго ёзгёртъълёрдъ жана толуктоолорду киргизъъ жёнъндё” токтому
(Кыргыз Республикасынын Юстиция министирлигинде 2009-жылдын 3
июлунда № 68-09 регистрациялык номеринде каттоодон өткөн)
3. Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2009- жылдын 27 майындагы № 25/11 “Кыргыз Республикасында Эсептешъълёрдън гросстук системасы аркылуу айкын убакыт ыргагында электрондук билдиръълёрдъ ёткёръъ тартиби жёнъндё” нускоону бекитъъ тууралуу” токтому
(Кыргыз Республикасынын Юстиция министирлигинде 2009-жылдын 01
июлунда № 65-09 регистрациялык номеринде каттоодон өткөн)
4. Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2009- жылдын 10 июнундагы № 26/2 Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү жана толуктоолоду киргизүү жөнүндө токтому
(Кыргыз Республикасынын Юстиция министирлигинде 2009-жылдын 10
июлунда № 72-09 регистрациялык номеринде каттоодон өткөн)
Улуттук банк Башкармасынын 2009-жылдын 11.05 № 24\1 токтому
Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлигинин 2009-жылдын 03.07
№ 70-09 регистрациялык номери
Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2005-жылдын 25-августунда кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2005-жылдын 16-сентябрында 132-05 номеринде каттоодон ёткёртългён №26/5 «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актылары жёнъндё» токтомго ёзгёртъълёрдъ жана толуктоолорду киргизъъ тууралуу
Кыргыз Республикасынын "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жёнъндё" мыйзамынын 7- жана 43-статьяларына ылайык, Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасы токтом кылат
1. Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2005-жылдын 25-августунда кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2005-жылдын 16-сентябрында 132-05 номеринде каттоодон ёткёртългён №26/5 «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актылары жёнъндё» токтомго, ага кошо тиркелген тиркемеге ылайык ёзгёртъълёр жана толуктоолор киргизилсин.
2. Финансы статистикасы жана маалымдоо башкармалыгы Юридикалык бёлъм менен бирдикте бул токтомду мамлекеттик каттоодон ёткёртъъ ъчън Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигине белгиленген тартипте жёнётсън.
3. Токтом Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде мамлекеттик каттоодон ёткёртълъп, расмий жарыяланган учурдан тартып къчънё кирет.
4. Каттоодон ёткён ченемдик укуктук акты жарыялангандан кийин, жарыялоо булактары (басылманын аталышы, анын номери жана кайсы кънъ жарыялангандыгы) тууралуу Юридикалык бёлъм Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигине маалымдасын.
5. Финансы статистикасы жана маалымдоо башкармалыгы ушул токтом менен республиканын коммерциялык банктарын жана «Кыргыз Республикасында кредиттик союздарды колдоо жана ёнъктъръъ боюнча Финансы компаниясы“ ЖЧКсын тааныштырсын.
6. Ушул токтомдун аткарылышына контролдук Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын Тёрагасынын орун басары Абдыбалы тегин Суеркул мырзага жъктёлсън.
Тёрага Алапаев М.О.
Улуттук банк Башкармасынын 2009-жылдын 11.05
№ 24\1 токтомуна карата тиркеме
Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2005-жылдын 25-августунда кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2005-жылдын 16-сентябрында 132-05 номеринде каттоодон ёткёртългён №26/5 «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актылары жёнъндё» токтомго ёзгёртъълёр жана толуктоолор
Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2005-жылдын 25-августунда кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2005-жылдын 16-сентябрында 132-05 номеринде каттоодонё ёткёртългён №26/5 «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актылары жёнъндё» токтомго тёмёнкъдёй ёзгёртъълёр жана толуктоолор киргизилсин:
1. «Депозиттер, кредиттер жана колдонулуучу пайыздык чендер» деп аталган 29-бёлъктън « Мезгил-мезгили менен берилъъчъ регулятивдик банктык отчет» деп аталган 2-тиркемеси тёмёнкъ редакцияда берилсин:
|
|
Банктын аталышы |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
________карата абал боюнча Мезгил-мезгили менен берилъъчъ регулятивдик банктык отчет |
|||
|
|
29-бёлък. Депозиттер, кредиттер жана колдонулган пайыздык чендер жёнъндё отчет |
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
А. Кредиттер боюнча карыз |
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
№ |
ТАРМАКТАР БОЮНЧА КРЕДИТТЕРДИН ТЪРЪ |
ВАЛЮТА |
ТЁЛЁЁГЁ ЧЕЙИНКИ МЁЁНЁТ |
|
|
Жыйынтыгында |
||||||||||||
|
0 - 1 айга |
1 - 3 айга |
3 - 6 айга |
6 - 12 айга |
1 жылдан 3 жылга чейин |
3 жылдан ашкан мёёнёткё |
Мёёнётъндё тёлёнбёгён карыздар |
||||||||||||
|
сумма |
чен |
сумма |
чен |
сумма |
чен |
сумма |
чен |
сумма |
чен |
сумма |
чен |
сумма |
чен |
сумма |
чен |
|||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
13 |
14 |
15 |
16 |
17 |
18 |
19 |
|
1 |
Ёнёр жайы |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
2 |
Айыл чарбасы |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
3 |
Транспорт |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
4 |
Байланыш |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
5 |
Соода жана коммерциялык операциялар |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
6 |
Даярдоо жана кайра иштетъъ |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
7 |
Курулуш |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
8 |
Ипотека |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
9 |
Керектёё кредиттери |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
10 |
Социалдык кызмат кёрсётъълёр |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
11 |
Жана башкалар |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
12 |
ЖЫЙЫНТЫГЫНДА |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
13 |
БАРДЫГЫ БОЛУП |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14 |
Анын ичинде пролонгацияланган кредиттер |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Кызматы колтамгасы аты-жёнъ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
___________ _________ _________________________________ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
_________карата абал боюнча Мезгил-мезгили менен берилъъчъ регулятивдик банкытк отчет |
|
|
|
банктын аталышы |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
Б. Бир мезгил ичинде берилген кредиттер |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(Миь сом/%) |
|
|
№ |
ТАРМАКТАР БОЮНЧА КРЕДИТТЕРДИН ТЪРЪ |
ВАЛЮТА |
Кредит берилген мёёнёттёр |
Жыйынтыгында |
||||||||||||
|
0 - 1 айга |
1 - 3 айга |
3 - 6 айга |
6 – 12 айга |
1 жылдан 3 жылга чейин |
3 жылдан ашкан мёёнёткё лет |
|||||||||||
|
сумма |
чен |
сумма |
чен |
сумма |
чен |
сумма |
чен |
сумма |
чен |
сумма |
чен |
сумма |
чен |
|||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
13 |
14 |
15 |
16 |
17 |
|
1 |
Ёнёр жайы |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
2 |
Айыл чарбасы |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
3 |
Транспорт |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
4 |
Байланыш |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
5 |
Соода жана коммерциялык операциялар |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
6 |
Даярдоо жана кайра иштетъъ |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
7 |
Курулуш |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
8 |
Ипотека |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
9 |
Керектёё кредиттери |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
10 |
Социалдык кызмат кёрсётъълёр |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
11 |
Жана башкалар |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
12 |
ЖЫЙЫНТЫГЫНДА |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
13 |
БАРДЫГЫ БОЛУП |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Кызматы колтамагасы аты-жёнъ __________ _______________ _____________________ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
банктын аталышы |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
______карата абал боюнча Мезгил-мезгили менен берилъъчъ регулятивдик банктык отчет |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
В. Депозиттердин кёлёмъ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(Миь.сом/%) |
|
|
№ |
ДЕПОЗИТТЕРДИН ТЪРЛЁРЪ |
ВАЛЮТА |
|
|
ТЁЛЁЁГЁ ЧЕЙИНКИ МЁЁНЁТ
|
|
|
|
|
Мёёнётъндё тёлёнбёгён карыздар |
||||||
|
|
0 - 1 айга |
1 - 3 айга |
3 - 6 айга |
6 - 12 айга |
1 - 3 жылга |
3 жылдан ары мёёнёткё |
||||||||||
|
|
сумма |
чен |
сумма |
чен |
сумма |
чен |
сумма |
чен |
сумма |
чен |
сумма |
чен |
сумма |
чен |
||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
13 |
14 |
15 |
16 |
17 |
|
1 |
Юридикалык жактардын талап боюнча тёлёнъъчъ депозиттери |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
2 |
Юридикалык жактардын мёёнёттъъ депозиттери |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
3 |
Жеке адамдардын талап боюнча тёлёнъъчъ депозиттери |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
4 |
Жеке адамдардын мёёнёттъъ депозиттери |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
5 |
Кыргыз Республикасынын Ёкмётънън жана жергиликтъъ бийлик органдарынын депозиттери |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
6 |
ЖЫЙЫНТЫГЫНДА |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
7 |
БАРДЫГЫ БОЛУП |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Кызматы колтамгасы аты-жёнъ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
___________ ____________ _________________________________ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
________карата абал боюнча Мезгил-мегзили менен берилъъчъ регулятивдик банктык отчет |
|
|
|
банктын аталышы |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Г. Кабыл алынган депозиттер |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(тыс.сом/%) |
|
|
№ |
ДЕПОЗИТТЕРДИН ТЪРЛЁРЪ |
ВАЛЮТА |
|
|
|
Тёмёнкъ мёёнёттёргё кабыл алынган |
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
0 - 1 айга |
1 - 3 айга |
3 - 6 айга |
6 - 12 айга |
1 жылдан 3 жылга чейин |
3 жылдан ашкан мёёнёткё |
Жыйынтыгында |
||||||||||
|
сумма |
чен |
сумма |
чен |
сумма |
чен |
сумма |
сумма |
чен |
сумма |
чен |
сумма |
чен |
сумма |
|||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
13 |
14 |
15 |
16 |
17 |
|
1
|
Юридикалык жактардын мёёнёттъъ депозиттери |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
2 |
Жеке адамдардын талап боюнча тёлёнъъчъ депозиттери |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
3 |
Жеке адамдардын мёёнёттъъ депозиттери |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
4 |
Кыргыз Республикасынын Ёкмётънън жана жергиликтъъ бийлик органдарынын мёёнёттъъ депозиттери |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
5 |
ЖЫЙЫНТЫГЫНДА |
улуттук |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чет ёлкё |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
6 |
БАРДЫГЫ БОЛУП |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Кызматы колтамгасы аты-жёнъ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
2. «Активдер, милдеттенмелер жана капитал жёнъндё къндёлък отчет» деп аталган 36-бёлъктън «Мезгил-мезгили менен берилъъчъ регулятивдик отчет» деп аталган 2-тиркемесиндеги
-
|
1015 |
Баалуу металлдар |
|
|
|
кёрсёткъчънён кийин
|
1016 |
Банктардагы чет ёлкё валютасындагы корреспонденттик эсептер |
|
|
|
кёрсёткъчъ менен толукталсын
|
2000 |
МИЛДЕТТЕНМЕЛЕР, бардыгы болуп |
|
|
|
кёрсёткъчънён кийин
|
2010 |
Банктардагы чет ёлкё валютасындагы эсептешъъ (утурумдук) эсептери |
|
|
|
Улуттук банк Башкармасынын 2009-жылдын 27.05 № 25\9 токтому
Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлигинин 2009-жылдын 03.07
№ 68-09 регистрациялык номери
Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2005-жылдын 27-апрелинде кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2005-жылдын 9-июнунда 71-05 номеринде каттоодон ёткёртългён «Кыргыз Республикасында кредиттик союздарды колдоо жана ёнъктъръъ боюнча Финансы компаниясы» ЖЧКсынын ишин жёнгё салуунун убактылуу эрежелеринин жаьы редакциясы тууралуу» №12/6 токтомго ёзгёртъълёрдъ жана толуктоолорду киргизъъ жёнъндё
Кыргыз Республикасынын "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жёнъндё" мыйзамынын 43-статьясына ылайык, Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасы токтом кылат:
1. Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2005-жылдын 27-апрелинде кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2005-жылдын 9-июнунда 71-05 номеринде каттоодон ёткёртългён «Кыргыз Республикасында кредиттик союздарды колдоо жана ёнъктъръъ боюнча Финансы компаниясы» ЖЧКсынын ишин жёнгё салуунун убактылуу эрежелеринин жаьы редакциясы тууралуу» №12/6 токтомго, ушул токтомго кошо тиркелген тиркемеге ылайык ёзгёртъълёр жана толуктоолор киргизилсин.
2. Банктык эмес мекемелердин ишине кёзёмёл башкармалыгы Юридикалык бёлъм менен бирдикте бул токтомду мамлекеттик каттоодон ёткёртъъ ъчън Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигине белгиленген тартипте жёнётъшсън.
3. Токтом Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде мамлекеттик каттоодон ёткёртълъп, расмий жарыяланган учурдан тартып къчънё кирет.
4. Каттоодон ёткён ченемдик укуктук акты жарыялангандан кийин, жарыялоо булактары (басылманын аталышы, анын номери жана кайсы кънъ жарыялангандыгы) тууралуу Юридикалык бёлъм Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигине маалымдасын.
5. «Кыргыз Республикасында кредиттик союздарды колдоо жана ёнъктъръъ боюнча Финансы компаниясы» ЖЧКсы ликвиддъълъктъ тескёё боюнча отчетун чейрек сайын Улуттук банктын Банктык эмес мекемелердин ишине кёзёмёл башкармалыгына берип турсун.
6. Ушул токтомдун аткарылышына контролдукту жъзёгё ашыруу милдети Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын мъчёсъ, айым С.К.Алыбаевага ыйгарылсын.
Тёрага Алапаев М.О.
Улуттук банк Башкармасынын 2009-жылдын 27.05 №25\9 токтомуна карата тиркеме
Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2005-жылдын 27-апрелинде кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2005-жылдын 9-июнунда 71-05 номеринде каттоодон ёткёртългён «Кыргыз Республикасында кредиттик союздарды колдоо жана ёнъктъръъ боюнча Финансы компаниясы» ЖЧКсынын ишин жёнгё салуунун убактылуу эрежеленринин жаьы редакциясы тууралуу» №12/6 токтомго ёзгёртъълёр жана толуктоолор
Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2005-жылдын 27-апрелинде кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2005-жылдын 9-июнунда 71-05 номеринде каттоодон ёткёртългён «Кыргыз Республикасында кредиттик союздарды колдоо жана ёнъктъръъ боюнча Финансы компаниясы» ЖЧКсынын ишин жёнгё салуунун убактылуу эрежеленринин жаьы редакциясы тууралуу» №12/6 токтомго тёмёнкъдёй ёзгёртъълёр жана толуктоолор киргизилсин:
1. 3-бёлъктън 3.2-пунктунун 3.2.2-пунктчасынын:
- экинчи абзацындагы „8“ деген сан „12“ деген санга алмаштырылсын.;
- ъчънчъ абзацындагы „4“ деген сан „6“ деген санга алмаштырылсын.
Улуттук банк Башкармасынын 2009-жылдын 27.05 № 25\11 токтому
Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлигинин 2009-жылдын 01.07
№ 65-09 регистрациялык номери
Кыргыз Республикасында Эсептешъълёрдън гросстук системасы аркылуу
айкын убакыт ыргагында электрондук билдиръълёрдъ ёткёръъ тартиби жёнъндё” нускоону бекитъъ тууралуу
Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасы, «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жёнъндё» мыйзамдын 43-статьясына ылайык токтом кылат:
1. Кароого сунушталган “Кыргыз Республикасында айкын убакыт ыргагында Эсептешъълёрдън гросстук системасы аркылуу электрондук билдиръълёрдъ ёткёръъ тартиби жёнъндё” нускоо, ушул токтомго кошо тиркелеген тиркемеге ылайык бекитилсин.
2. Тёмёнкълёр къчън жоготту деп таанылсын:
- Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2004-жылдын 15-сентябрында кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2004-жылдын 19-октябрында 113-04 номеринде каттоодон ёткёртългён №24/12 “Электрондук тёлём документтеринин негизинде эсептешъълёрдън банктар аралык гросстук системасы боюнча тёлёмдёрдъ ёткёръъ тартиби жёнъндё” нускоону бекитъъ туурауу” токтом;
- Улуттук банк Башкармасынын 2008-жылдын 16-апрелиндеги №15/3 “Эсептешъълёрдън гросстук системасы аркылуу айкын убакыт ыргагында электрондук билдиръълёрдъ ёткёръъ тартиби жёнъндё” нускоо тууралуу” токтом.
3. Банктык эсептешъълёр башкармалыгы Юридикалык бёлъм менен бирдикте бул токтомду мамлекеттик каттоодон ёткёртъъ ъчън Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигине белгиленген тартипте жёнётъшсън.
4. Токтом Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлигинде мамлекеттик каттоодон ёткёртълъп, расмий жарыяланган учурдан тартып къчънё кирет.
5. Каттоодон ёткён ченемдик укуктук акты жарыялангандан кийин, жарыялоо булактары (басылманын аталышы, анын номери жана кайсы кънъ жарыялангандыгы) тууралуу Юридикалык бёлъм Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигине маалымдасын.
6. Банктык эсептешъълёр башкармалыгы ушул токтом менен коммерциялык банктарды, Улуттук банктын областтык башкармалыктарын жана Баткен областындагы ёкълчълъгън тааныштырсын.
7. Ушул токтомдун аткарылышына контролдук Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын Тёрагасынын орун басары З.Л.Чокоев мырзага жъктёлсън.
Тёрага Алапаев М.О.
Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2009-жылдын 27.05 № 25\11 токтому менен бекитилген
«Кыргыз Республикасында Айкын убакыт ыргагында эсептешъълёрдън гросстук системасы аркылуу электрондук билдиръълёрдъ ёткёръъ тартиби жёнъндё» нускоо
1. Жалпы жоболор
1.1. Бул нускоо Кыргыз Республикасынын Жарандык кодексине, «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жёнъндё», «Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жёнъндё», «Электрондук тёлёмдёр жёнъндё», «Электрондук цифралык кол тамга жёнъндё» мыйзамдарга, Кыргыз Республикасынын Ёкмётъ менен Улуттук банктын 2005-жылдын 9-сентябрындагы № 420/21/4 «Кыргыз Республикасында накталай эмес эсептешъълёр жёнъндё» жобону бекитъъ тууралуу» биргелешкен токтому менен бекитилген «Кыргыз Республикасындагы накталай эмес эсептешъълёр жёнъндё» жобого, Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2007-жылдын 1-июнунда кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2007-жылдын 10-июлунда 68-07 номеринде каттоодон ёткёртългён, № 29/3 «Айкын убакыт ыргагында эсептешъълёрдън гросстук системасы жёнъндё» жобону бекитъъ тууралуу токтом менен бекитилген, «Кыргыз Республикасында Айкын убакыт ыргагында эсептешъълёрдън гросстук системасы жёнъндё» жобого ошондой эле Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын (мындан ары – Улуттук банк) башка ченемдик укуктук актыларына ылайык иштелип чыккан.
1.2. Бул нускоо электрондук тёлём документтерди (мындан ары - ЭТД) жана Айкын убакыт ыргагында эсептешъълёрдън гросстук системасын (ГСРРВ) колдонуу менен тёлёмдёрдъ ёткёръъ учурунда билдиръълёрдъ даярдоо, беръъ жана иштеп чыгуу боюнча операциялардын тартибин белгилейт.
1.3. Бул нускоонун аракети, Улуттук банктан лицензия алышкан бардык финансы-кредит мекемелеринин, алардын кардарларынын, ошондой эле Улуттук банкта ачылган эсепке ээ башка мекемелердин ишине, ошондой эле Улуттук банк менен системага катышуу жёнъндё ыктыярдуу негизде келишим тъзъшкён адистештирилген катышуучулардын ишине таркатылат.
1.4. Айкын убакыт ыргагында эсептешъълёрдън гросстук системасында тобокелдиктерди тескёё принциптери жана ыкмалары, Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2005-жылдын 19-майында кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2005-жылдын 27-июнунда 91-05 номеринде каттоодон ёткёртългён №16/4 «Кыргыз Республикасынын тёлём системасында тобокелдиктерди тескёё саясатын» бекитъъ жёнъндё» токтом менен бекитилген Кыргыз Республикасынын тёлём системасында тобокелдиктерди тескёё саясатында жана «Айкын убакыт ыргагында эсептешъълёрдън гросстук системасы жёнъндё» жободо чагылдырылган. ГСРРВ Катышуучуларга Айкын убакыт ыргагында тутумдаш системалардын ёз ара аракеттенъъсън камсыз кылуу ъчън каражаттарды резервке коюу аркылуу ликвиддъълъктъ тескёёнъ жъзёгё ашырууга мъмкъндък берет.
1.5. Системанын электрондук тёлём документтеринин жана билдиръълёрънън форматтары Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2007-жылдын 25-сентябрында кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2007-жылдын 2-ноябрында 103-07 номеринде каттоодон ёткёртългён №43/5 токтому менен бекитилген «Айкын убакыт ыргагында эсептешъълёрдън гросстук системасында (ГСРРВ) электрондук билдиръълёрдън форматтары жана аларды толтуруу эрежелери» документинде (мындан ары - Форматтарды толтуруу эрежелери) аныкталган.
1.6. Бул нускоодо колдонулган терминдер жана аныктамалар «Кыргыз Республикасындагы накталай эмес эсептешъълёр жёнъндё» жободо, Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2006-жылдын 23-мартында кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2006-жылдын 28-апрелинде 48-06 номеринде каттоодон ёткёртългён №7/8 «Кыргыз Республикасынын Тёлём системасына кёзёмёлдък саясатын бекитъъ тууралуу» токтом менен бекитилген, Кыргыз Республикасынын Тёлём системасынын ишине кёзёмёлдък саясатында, Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2007-жылдын 22-августунда кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2007-жылдын 4-октябрында 88-07 номеринде каттоодон ёткёртългён, №38/11 «Кыргыз Республикасындагы майда чекене жана утурумдук тёлёмдёрдън Пакеттик клиринг системасында тёлёмдёрдъ ёткёръъ тартиби жёнъндё» нускоо тууралуу» токтом менен бекитилген «Кыргыз Республикасындагы майда чекене жана утурумдук тёлёмдёрдън Пакеттик клиринг системасында тёлёмдёрдъ ёткёръъ тартиби жёнъндё» нускоодогу (мындан ары ПКС) терминдерге жана аныктамаларга ылайык келет.
1.7. Улуттук банк ГСРРВнын оператору, Катышуучулардын Улуттук банкта ачылган эсептери боюнча системада эсептешъълёрдъ жъргъзъъчъ эсептешъъчъ агент жана эсептешъъчъ банк болуп саналат.
1.8. Улуттук банк электрондук цифралык кол тамганы тастыктоочу борбор болуп саналуу менен ал, Катышуучунун ыйгарым укуктуу жоопкерчиликтъъ адамын авторизациялоо жол-жобосун жъзёгё ашырып, кириш жана чыгыш электрондук документтерине жана Катышуучунун электрондук билдиръълёрънё кол коюу жана аларды текшеръъ учурунда пайдалануусу ъчън жеке ачкыч менен маалымат жазылгандарды берет.
2. Тёлёёчъ банк тарабынан ЭТДны даярдоо жана беръъ.
2.1. Тёлёёчъ банк тёлёёчъ кардардан баштапкы тёлём документтерин эки нускада кабыл алат. Баштапкы тёлём документинин бир нускасы тёлёёчъ банкта калат. Баштапкы тёлём документинин экинчи нускасы, аткарууга кабыл алынгандыгы жёнъндё белгиси менен тёлёёчъ кардарга кайтарылат. Тёлёёчъ кардар анын аткарууга кабыл алынгандыгы жёнъндё тёлёёчъ банктын белгиси коюлган баштапкы тёлём документинин тиешелъъ нускасын алган учурдан тартып, ал тёлём тёлёёчъ кардар ъчън кайтарылып алынгыс жана жыйынтыктоочу болуп саналат.
Эгерде, тёлёёчъ банк менен кардардын ортосундагы тёлём документтерин алмашуу электрондук формада жъзёгё ашырылса, тёлёёчъ банк тёлёёчъ кардар менен тъзългён келишимдин шарттарына ылайык, ошондой эле тёлёёчъ банктын ички ченемдик документтерине жана жол-жоболоруна ылайык электрондук документти алгандыгы тууралуу тёлёёчъ кардарга тастыктайт.
2.2. Тёлёёчъ банк Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актыларында белгиленген талаптарына ылайык ЭТДны даярдайт. Кардардын эсебин банк катышуучунун филиалына бир търдё байланыштырууну камсыз кылуу, ошондой эле тёлёмдёрдъ тъздён-тъз иштеп чыгуу максатында Катышуучулар милдеттъъ търдё ушул нускоого карата 1-тиркемеге ылайык, МТ103 электрондук билдиръъ форматында филиалдын идентификаторун колдонууга тийиш.
2.3. ЭТД даярдалып бъткёндён кийин, тёлёёчъ банк аны колдо болгон байланыш каналдары аркылуу ГСРРВга жёнётёт.
2.4. Колдо болгон байланыш каналдары аркылуу ЭТДнын файлын жана башка электрондук маалыматтарды кабыл алуу жана беръъ мъмкън болбогон шартта, Катышуучулар ЭТДны кабыл алуу жана беръъ ъчън электрондук алып жъръъчълёрдъ же кагаз търъндёгъ тёлём документин пайдалана алышат.
3. ГСРРВда ЭТДны кабыл алуу жана иштеп чыгуу
3.1. ГСРРВнын иш регламенти
3.1.1. ЭТДны иштеп чыгуу ГСРРВнын иш регламентине ылайык жъзёгё ашырылат жана ал тёмёнкъдёй мезгил аралыктарына бёлъштърългён:
|
Иштеп чыгуу мезгил аралыгы |
Мезгил узактыгы |
|
Къндън ачылышы |
8:30-9:00 |
|
Дебеттик таза позицияга эсептешъъ лимитин тъзъъ (мындан ары эсептешъъ лимити) |
9:00-9:15 |
|
Дебеттик таза позицияга эсептелинген лимитти Пакеттик клиринг системасына беръъ |
9:15-9:30 |
|
ГСРРВда ЭТДны жана билдиръълёрдъ кабыл алуу жана иштеп чыгуу |
9:00-17:20 |
|
ГСРРВнын катышуучуларынын акча каржаттарынын резервин Пакеттик клиринг системасындагы дебеттик таза позицияга беръъсъ. |
13:00-13:30 |
|
Дебеттик таза позицияга резерв тъзъъ жана аны Пакеттик клиринг системасына беръъ |
13:30-13:50 |
|
Пакеттик Клиринг Системасынын клиринг сессиясынын жыйынтыгы боюнча Катышуучулардын таза позицияларын жыйынтыктап эсептёё |
13:50-14:20 |
|
Баштапкы ёчъръъ |
16:30 |
|
Жыйынтыгында ёчъръъ |
17:00 |
|
Эсептешъълёрдъ аяктоо |
17:20 |
|
Операция кънън жабуу |
17:30 |
3.1.2. ГСРРВ иш регламентине ёзгёртъълёрдъ киргизъъ зарылчылыгы келип чыккан шартта, Улуттук банк Башкармасынын тиешелъъ токтому кабыл алынат.
3.1.3. Системанын катышуучусу Улуттук банктын ченемдик-укуктук актыларына ылайык, иш регламентинин сакталышы ъчън жоопкерчилик тартышат.
3.1.4. Катышуучулардын кайрылуусу боюнча регламент узартуу зарылчылыгы келип чыккан шартта, операциялык къндън эсептешъъ мезгилинин кечеьдеп жатышынын себептери жёнъндё катышуучунун жетекчисинин колу коюлган кат жёнётълёт (алгачкы, жыйынтыктоочу, эсептешъълёрдън аяктоосу).
3.1.5. Эсептешъълёрдъ аяктоо мезгилине карата системанын Катышуучусу «Катышуучунун системасындагы» бардык билдиръълёрдъ карап чыгууга жана «COMPLETE, CANCELLED статусуна» ээ болбогон, бардык аягына чыгарылбаган билдиръълёрдъ алып салууга милдеттъъ.
3.2. Къндъ ачуу мезгили
ГСРРВ оператору «къндъ ачуу» мезгилинде системаны даярдоо иштерин жъргъзёт (кызмат кёрсётъълёр ъчън тёлёёлёр боюнча транзакцияларды иштеп чыгуу, параметрлерди орнотуу, аларды ишке багыттоо жана системаны иштёёгё даярдоо).
3.3. Дебеттик таза позицияга эсептешъъ лимитин тъзъъ жана СПКга беръъ
Эсептешъъ лимити клиринг кън ачылгандан кийин, катышуучунун ёткён чейрек ъчън статистикалык маалыматтардын негизинде эсептелинген таза дебеттик позициясына акча каражаттарынын максималдуу резерви ёлчёмъндё ГСРРВдан СПКга файлды ёткёръп беръъ аркылуу белгиленет.
3.4. ГСРРВда ЭТДны жана билдиръълёрдъ кабыл алуу жана иштеп чыгуу
3.4.1. ГСРРВда тёлёмдёрдъ ёткёръъ ъчън ЭТД системанын белгиленген иш регламентинин чегинде учурдагы операциялык кън ичинде кабыл алынат.
3.4.2. ГСРРВда эсептешъълёрдъ жъргъзъъ кезектъълъгъ тёлёёгё каралган ЭТДны кабыл алуу кезектъълъгънё ылайык келъъгё тийиш. ГСРРВда ар бир тёлём боюнча эсептёё тёлёёчъ банктын Улуттук банктагы эсебиндеги къндёлък кредиттик калдыктардын чегинде жъргъзълёт.
3.4.3. ГСРРВда тёлёёчъ банктын электрондук цифралык кол тамгасынын (мындан ары ЭЦК) аныктыгы, электрондук тёлём документинин бътъндъгъ жана белгиленген форматка ылайык келъъсъ текшерилет. Эгерде, тёлёёчъ банктан алынган ЭТДны аутентификациялоо мъмкън болбогон учурда же ЭТД реквизиттерин толтурууда каталарга жол берилгендиги аныкталса, ГСРРВда табылган аныкталган каталарды кёрсётъъ менен тиешелъъ форматтагы электрондук билдиръъ тъзълёт. Бул билдиръъгё системанын ЭЦКсы коюлат жана тёлёёчъ банктын дарегине колдонуудагы байланыш каналдары боюнча жёнётълёт. Тёлёёчъ банк ЭТД кабыл алынбагандыгы жёнъндё билдиръънъ алгандан кийин, ЭТДны кайрадан тъзъп, системанын белгиленген иш регламентинин чегинде иштеп чыгуу ъчън ГСРРВга кайрадан жёнётё алат.
3.4.4. Тёлёёчъ банктын Улуттук банктагы эсебинде тёлёмдъ ёткёръъ ъчън жетиштъъ ёлчёмдё каражат жок болгон учурда, бул тёлём FIFO принцибине жана тёлёёчъ банк тарабынан «Кыргыз Республикасында айкын убакыт ыргагында эсептешъълёрдън гросстук системасы жёнъндё» жобого ылайык артыкчылык беръъсънё жараша кезекке коюлат.
3.4.5. ЭТД ийгиликтъъ текшеръъдён ёткёрългён, ошондой эле тёлёёчъ банктын эсебинде жетиштъъ каражат болгон учурда ГСРРВда эсептёё тёлёёчъ банктын эсебин дебеттёё жана алуучу банктын эсебин кредиттёё аркылуу жъргъзълёт. ГСРРВда эсептёё жъргъзългёндён кийин тёлёёчъ банктын эсеби дебеттелгендигин, алуучу банктын эсеби кредиттелгендигин тастыктаган электрондук билдиръъ тъзълъп, ал катышуучуларга колдо болгон байланыш каналдары аркылуу жёнётълёт.
3.4.6. ГСРРВда тёлёёчъ банктын эсебин дебеттёё жана алуучу банктын эсебин кредиттёё операциялары жъргъзългёндён кийин, бул тёлём боюнча эсептешъъ жыйынтыктоочу болуп саналат.
3.4.7. Тёлёёчъ банк тёлём документтеринин жана билдиръълёрдън тууралыгы ъчън жоопкерчилик тартат, ал эми алынган электрондук документте реквизиттер туура эмес кёрсётълсё, акча каражаттарынын ёз учурунда кайтарылышы боюнча бардык жоопкерчилик алуучу банкка жъктёлёт.
3.5. ГСРРВдан алынган электрондук билдиръълёрдъ иштеп чыгуу
3.5.1. ГСРРВдан тёлёёчъ банктын дарегине келип тъшкён эсептин дебеттелиши жёнъндё тастыктаган электрондук билдиръъ тёлёёчъ банк тарабынан анда ЭЦКнын туура коюлгандыгы, бътъндъгъ жана белгиленген форматка ылайык келе тургандыгы кёз карашынан текшеръъгё алынат. Текшеръъ ийгиликтъъ ишке ашырылган учурда ал тёлём тёлёёчъ банк ъчън жыйынтыктоочу жана кайтарылып алынгыс болуп калат.
3.5.2. ГСРРВдан алуучу банктын дарегине келип тъшкён эсептин кредиттелиши жёнъндё тастыктаган электрондук билдиръъ алуучу банк тарабынан анда ЭЦКнын туура коюлгандыгы, бътъндъгъ жана белгиленген форматка ылайык келе тургандыгы кёз карашынан текшеръъгё алынат. Текшеръъ ийгиликтъъ ишке ашырылган учурда, алуучу банк каражаттарды алуучу кардардын эсебине чегерет жана мында тёлём алуучу банк ъчън жыйынтыктоочу болуп калат.
3.5.3. Ётъп жаткан операциялык къндън саат 13:00го чейин так эмес кёрсётългён реквизиттер менен электрондук билдиръъ алган алуучу банк, ошол эле операциялык къндън акырына чейин акча каражаттарын кайра которуу иштерин жъзёгё ашырууга тийиш. Реквизиттери тура эмес кёрсётългён электрондук билдиръъ ётъп жаткан операциялык къндън 13:00до алынган болсо, алуучу банк акча каражаттарын кийинки операциялык кънъ ГСРРВ системасынын иши башталгандан кийин дароо кайтара которууга милдеттъъ. Мында, тёлём багытынын тилкесинде тёлёёчъ банк тарабынан кетирилген каталар кёрсётълёт. Реквизиттери туура эмес кёрсётългён тёлёмдёрдъ кайтаруу боюнча аракеттерди кёръъ тартиби алуучу банктын ички жол-жоболоруна ылайык ишке ашырылат.
3.6. Катышуучулар тарабынан акча каражаттарынын резервин ГСРРВдагы дебеттик таза позицияга берилиши
3.6.1. СПКдагы дебеттик таза позицияга акча каражттарынын резерви, катышуучулар тарабынан алардын Улуттук банкта ачылган эсептеринде ГСРРВда акыркы эсептешъълёрдъ жъргъзъъ ъчън зарыл болгон каражаттардын бёлъгън резервге коюу аркылуу кън сайын белгиленет.
3.7. Дебеттик таза позицияга резерв топтоо жана аны СПКга беръъ
3.7.1. ГСРРВ системасында катышуучулардан алынган маалыматтардын негизинде, СПКдагы дебеттик таза позицияны тёлёё ъчън катышуучулардын дебеттик позициясына резерв файлдары белгиленген форматта тъзълёт. ГСРРВ резерв файлдарды Катышуучулардын дебеттик таза позициясына ишинде белгиленген регламентке ылайык, колдо болгон байланыш каналдары боюнча СПКга жёнётёт.
3.7.2. СПКдагы дебеттик таза позицияга резерв файлдарын алгандан кийин ЭЦКнын аныктыгы, алынган резерв файлдарынын бътъндъгъ жана алардын белгиленген форматка ылайык келъъсъ текшерилет. Эгерде, алынган резерв файлда ката жок болсо, СПК белгиленген формата тастыктоо даярдайт жана аны системанын катышуучуларынын корреспонденттик эсептери боюнча, акыркы эсептешъънъ жъргъзъъ ъчън ГСРРВга колдо болгон байланыш каналдары аркылуу жёнётёт. Эгерде СПК каталарды тапкан болсо, ал тууралуу белгиленген форматта билдиръъ даярдап, колдо болгон байланыш каналдары аркылуу ГСРРВга жёнётёт.
3.8. Чекене тёлёмдёр системасынын таза позицияларын жыйынтыктап эсептёё
3.8.1. СПКдан таза позиция файлдарын алгандан кийин, ГСРРВда ЭЦК файлдарынын аныктыгы, ЭТДнын бътъндъгъ жана ЭТДнын белгиленген форматка ылайык келъъсъ текшерилет. Эгерде, алынган файлдарда каталар аныкталган болсо, ГСРРВда аларды кёрсётъъ менен белгиленген форматта электрондук билдиръъ даярдалат. Бул билдиръъгё ЭЦК коюлуп, колдо болгон байланыш каналдары аркылуу ЭСПнын дарегине жёнётълёт.
3.8.2. Эгерде алынган файл ийгиликтъъ текшеръъдён ёткёрълсё, катышуучулардын Улуттук банкта ачылган эсептери боюнча таза позицияларды жыйынтыктап эсептёё ишке ашырылат. ГСРРВда акыркы эсептешъъ жъргъзългёндён кийин анын ийгиликтъъ ёткёндъгън тастыктаган файл даярдалат жана колдо болгон байланыш каналдары аркылуу боюнча СПКга жёнётълёт.
3.8.3. Эгерде СПКдагы клиринг сессиясынын натыйжалары боюнча дебиттик таза позиция каражаттардын жетишсиздигинен улам ГСРРВда бир эле катышуучунуку тёлёнбёй калса, анда таза позициялардын бътъндёй файлы ГСРРВ системасында четке кагылат. Мында, бир же бир нече Катышуучу ъчън нёлдък жетпей калган суммаларды (позицияларды) кёрсётъъ менен тиешелъъ форматта жооптук файл тъзълъп, ал таза позицияларды жёнгё салуу ъчън колдо болгон байланыш каналдары аркылуу СПКга жёнётълёт.
3.8.4. ГСРРВда таза позицияларды жыйынтыктап эсептёёлёрдён кийин катышуучулардын Улуттук банкта ачылган корреспонденттик эсептерин дебеттёё жана кредиттёё тууралуу билдиръълёръ даярдалып, ал колдо болгон байланыш каналдары аркылуу Катышуучуларга жёнётълёт.
3.9. Ёчъръъ мезгил аралыгы
3.9.1. ГСРРВда алгачкы ёчъръъ учуру башталганда кардардык тёлёмдёргё тыюу салынат. Кардарлардын тёлёмдёръ бул иш ыргагында система тарабынан кабыл алынбайт. Иштин мындай ыргагы «эсептешъъ терезеси» деген аталышка ээ жана тёлёмдёръ кезекте турган катышуучулардын позицияларын жёнгё салуу ъчън каралган.
3.9.2. ГСРРВда акыркы ёчъръъ мезгили башталган учурда, банктар аралык тёлёмдёрдън киргизилишине тыюу салынат, мында ошол учурда тёлёмдёрдън кезегинде турган бардык кардарлардын тёлёмъ жана банктар аралык тёлёмдёр системада кабыл алынбайт.
Акыркы ёчъръъ менен эсептешъълёрдън аяктоосунун аралыгында системага транзакцияларды Улуттук банк гана киргизъъгё укуктуу.
3.9.3 ГСРРВда эсептешъълёрдъ аяктоо мезгили келген учурда кайсы болбосун транзакцияларды системага киргизъъгё тыюу салынат. Эсептешъълёрдъ аяктоо мезгилинен кийин катышуучулардын атынан Улуттук банк тарабынан демилгеленген жана ошол учурда тёлёмдёрдън кезегинде турган бардык тёлёмдёр системада кабыл алынбайт.
3.9.4. Эсептешъълёрдъ аяктоо мезгили келип жеткенден кийин ГСРРВ статистикалык отчетторду даярдайт жана маалыматтардын архивин жъргъзёт.
3.9.5. ГСРРВда операциялык къндъ жабуу учурунда системанын иши токтотулат.
3.9.6. ГСРРВ алгачкы ёчъръъ, акыркы ёчъръъ жана эсептешъълёрдън аякталышы мезгилинин келип жеткендиги жёнъндё электрондук билдиръълёрдъ катышуучуларга дароо жёнётёт.
4. Тобокелдиктердижана ликвиддъълъктёрдъ тескёё
4.1. ГСРРВда бардык тёлёмдёр катышуучунун эсебиндеги кредиттик калдыктын чегинде гана жъргъзълёт.
4.2. Тёлёёчъ банктын эсебинде каражаттын жетишсиздиги учурунда бул тёлём тёлёёчъ банктын чыгыш тёлёмдёрънън кезегине жайгаштырылат.
4.3. Финансылык тобокелдиктерди басаьдатуу максатында ГСРРВнын катышуучулары кън ичинде тёмёнкълёрдъ жъзёгё ашырышат:
- айкын убакыт ыргагында тёлёмдёрдън ётъшънё мониторинг жъргъзёт;
- айкын убакыт ыргагында ёз эсебиндеги калдыктарга мониторинг жъргъзёт;
- айкын убакыт ыргагында ликвиддъълъктън жалпы деьгээлине кёз салат;
- айкын убакыт ыргагында ёз чыгыш тёлёмдёрънън кезегине мониторинг жъргъзёт;
- ёз чыгыш тёлёмдёръ ъчън артыкчылыктарды белгилейт.
4.4. Ликвиддъълъктъ тескёё максатында, ГСРРВ катышуучулары кън ичинде тёмёнкълёрдъ жъзёгё ашырышат;
- айкын убакыт ыргагында тутумдаш системалардын ёз ара аракеттенъъсън камсыз кылуу ъчън каражаттарды резервге коюуну камсыздайт;
- тёлёмдёрдъ кезегинен алып салуу жана тёлёмдёрдън артыкчылыгын ёзгёртъъ аркылуу тёлём кезектъълъгън тескёёгё алат;
- баалуу кагаздарды кърёёгё коюу менен бир къндък кредитти алуу ъчън Улуттук банкка кайрылышат;
- кредит алуу ъчън банктар аралык рыноктун катышуучуларына кайрылышат;
- банктар аралык рынокто активдерди сатууну жъзёгё ашырышат;
- нак каражаттарды салуу аркылуу Улуттук банктагы эсеп калдыктарын толукташат.
4.5. ГСРРВнын оператору кън ичинде бардык катышуучулардын ликвиддъълъгънё кёз салу менен кайсы болбосун катышуучунун тёлёмдёрънън кезегин ал менен макулдашуу боюнча тескёёгё алат.
5. Тарифтер
5.1. ГСРРВда тёлёмдёрдъ иштеп чыгуу боюнча Улуттук банк тарабынан сунушталган кызмат кёрсётъълёрдън тарифтери Улуттук банк Башкармасы тарабынан бекитилет жана Улуттук банк Башкармасынын 2002-жылдын 23-ноябрындагы №45/11 токтому менен бекитилген Баа тъзъъ жана Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы тарабынан сунушталган кызмат кёрсётъълёргё тарифтерди белгилёё саясатына ылайык жалпыга маалымдоо каражаттарында жарыяланат.
6. Документтердин архивин жъргъзъъ
6.1. ГСРРВ катышуучулары бардык жёнётългён жана алынган электрондук билдиръълёрдъ жана ЭТДны архивге жайгаштырып, Кыргыз Республикасынын кагаз търъндёгъ тёлём документтерин сактоого тиешелъъ ченемдик-укуктук актыларда белгиленген мёёнёттёрдън чегинде аларды сактоого алат.
7. Жоопкерчиликтерди бёлъштъръъ жана талаш-тартыш маселелерди чечъъ
7.1. Тараптар ортосундагы жоопкерчиликтерди бёлъштъръъ жана талаш-тартыш маселелерди чечъъ «Кыргыз Республикасында айкын убакыт убакыт ыргагында эсептешъълёрдън гросстук системасы жёнъндё» жобо, ошондой эле эки тараптуу жана кёп тараптуу келишимдер жана макулдашуулар менен жёнгё салынат.
7.2. Улуттук банк системанын ъзгълтъксъз ишин камсыз кылуу, тёлёмдёрдън ёз убагында иштелип чыгышы, системада маалыматтардын бътъндъгъ, коопсуздугун жана купуялуулугунун сакталышы ъчън жоопкерчиликтъъ болуп саналат.
7.3. Системаны тейлёёгё алуу боюнча ички эрежелер жана бардык жол-жоболор Улуттук банк тарабынан анын тиешелъъ ченемдик-укуктук актыларына ылайык иштелип чыгат жана системанын катышуучуларына макулдашылат.
7.4. Системанын катышуучулары бардык тёлёмдёрдън ёз учурунда ёткёрълъшъ ъчън зарыл болгон, эсебиндеги жетиштъъ ликвидъълъктъ камсыз кылуу ъчън жоопкерчилик тартышат.
7.5. Системанын катышуучулары берилип жаткан тёлём документтеринин жана билдиръълёрдън тактыгы, алардын коопсуздугу жана купуялуулугу шарттарынын сакталышы, ЭЦКны колдонуу эрежелеринин сакталышы, системанын регламентинин жана Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында белгиленген иш тартибинин сакталышы ъчън жоопкерчилик тартышат.
«Кыргыз Республикасында Айкын убакыт ыргагында
эсептешъълёрдън гросстук системасы аркылуу
электрондук билдиръълёрдъ ёткёръъ тартиби жёнъндё»
нускоого карата 1-тиркеме
ГСРРВ системасында электрондук билдиръълёрдъ иштеп чыгууда филиалдын Банктык идентификациялык кодун пайдалануу тартиби
1. Кардардын эсебин катышуучу банктын филиалына бирдей негизде байланыштырууну камсыз кылуу, ошондой эле тёлёмдёрдън тъздён-тъз иштелип чыгышы ъчън катышуучулар филиалдын МТ103 электрондук билдиръъ форматындагы идентификаторун милдеттъъ търдё колдонууга тийиш. Филиалдын банктык идентификациялык коду (мындан ары - БИК) жёнётъъчъ кардардын жана алуучу кардардын идентификация тилкесинде чагылдырылат.
2. Филиалдын БИКи МТ103 билдиръъсънън 50 жана 59-тилкелеринде биринчи тексттик сапта жазылат жана ушул сапта 6 алгачкы позицияны ээлейт. Кёрсётългён тилкелердин тексттик саптарынын калган позицияларын кардардын аталышы катары колдонууга болот.
3. БИК форматы 6 сандан турат жана Тёлём системасынын катышуучуларынын банктык идентификациялык коддорунун маалымдамасында чагылдырылган маанилерге ылайык келъъгё тийиш.
Мисалдар:
1.
:50К:/1123456789234234
102004 «Зенит» авто оьдоочу жайы
Тынчтык кёчёсъ 15.
2.
:50К:/1123456789234234
102004
«Зенит» авто оьдоочу жайы
Тынчтык кёчёсъ 15.
4. Катышуучулар тёмёнкълёр ъчън жоопкерчиликтъъ:
- банктар аралык филиалдар аралык тёлёмдёрдъ тъзъъ учурунда МТ103 билдиръъсънън 50 жана/же 59-тилкесине филиалдын банктык идентификациялык кодунун милдеттъъ търдё киргизилишине;
- банктык идентификациялык коддун кёрсётългён форматка жана «Тёлём системасынын катышуучуларынын банктык идентификациялык кодунун маалымдамасына» чагылдырылган мааниге ылайык келъъсънё;
- МТ103 билдиръъсънън форматына ылайык келъъсънё;
- филиалдын реквизиттери менен билдиръънъ жёнётъъчъ жана/же алуучу катары, филиалдын алуучу кардардын дарегине тёлём тапшырмасын тъзъъгё.
Улуттук банк Башкармасынын 2009-жылдын 10.06 № 26\2 токтому
Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлигинин 2009-жылдын 10.07
№ 72-09 регистрациялык номери
Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына ёзгёртъълёрдъ жана толуктоолорду киргизъъ жёнъндё
Кыргыз Республикасынын "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жёнъндё", "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жёнъндё" мыйзамдарына ылайык, Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасы токтом кылат:
1. Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2004-жылдын 21-июлунда кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2004-жылдын 23-августунда 93-04 номеринде каттоодон ёткёртългён №18/1 «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынан лицензия алышкан коммерциялык банктар жана финансы-кредит мекемелери милдеттъъ търдё аткарууга тийиш болгон экономикалык ченемдер жана талаптар жёнъндё» жобону бекитъъ тууралуу» токтомго, ушул токтомго кошо тиркелген тиркемеге ылайык ёзгёртъълёр жана толуктоолор киргизилсин.
2. Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2004-жылдын 21-июлунда кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2004-жылдын 23-августунда 94-04 номеринде каттоодон ёткёртългён №18/2 «Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарынын капиталынын шайкештигин аныктоо жёнъндё» нускоонун жаьы редакциясын бекитъъ тууралуу» токтомго, ушул токтомго кошо тиркелген тиркемеге ылайык ёзгёртъълёр киргизилсин.
3. Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2003-жылдын 10-декабрында кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2003-жылдын 5-январында 2-04 номеринде каттоодон ёткёртългён №34/10 «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынан лицензия алышкан коммерциялык банктардын жана финансы-кредит мекемелеринин инсайдерлери жана аффилирленген жактары менен операцияларга карата талаптар жёнъндё» токтомго, ушул токтомго кошо тиркелген тиркемеге ылайык ёзгёртъълёр киргизилсин.
4. Кёзёмёл методологиясы жана лицензиялоо башкармалыгы Юридикалык бёлъм менен бирдикте бул токтомду мамлекеттик каттоодон ёткёртъъ ъчън Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигине белгиленген тартипте жёнётъшсън.
5. Токтом Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде мамлекеттик каттоодон ёткёртълъп, расмий жарыяланган учурдан тартып къчънё кирет.
6. Каттоодон ёткён ченемдик укуктук акты жарыялангандан кийин, жарыялоо булактары (басылманын аталышы, анын номери жана кайсы кънъ жарыялангандыгы) тууралуу Юридикалык бёлъм Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигине маалымдасын.
7. Ушул токтомдун аткарылышына контролдук Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын Тёрагасынын орун басары К.К.Боконтаев мырзага жъктёлсън.
Тёрага Алапаев М.О.
Улуттук банк Башкармасынын 2009-жылдын 10.06 № 26\2 токтомуна карата тиркеме
Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик
укуктук актыларына ёзгёртъълёр жана толуктоолор
1. Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2004-жылдын 21-июлунда кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2004-жылдын 23-августунда 93-04 номеринде каттоодон ёткёртългён №18/1 «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынан лицензия алышкан коммерциялык банктар жана финансы-кредит мекемелери милдеттъъ търдё аткарууга тийиш болгон экономикалык ченемдер жана талаптар жёнъндё» жобону бекитъъ тууралуу» токтом менен бекитилген «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынан лицензия алышкан коммерциялык банктар жана финансы-кредит мекемелери милдеттъъ търдё аткарууга тийиш болгон экономикалык ченемдер жана талаптар жёнъндё» жобого тёмёнкъдёй ёзгёртъълёр жана толуктоолор киргизилсин:
- жобонун аталышы тёмёнкъ редакцияда берилсин «Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктары тарабынан милдеттъъ търдё аткарылууга тийиш болгон экономикалык ченемдер жана талаптар жёнъндё» жобо;
- 1-бёлъктън 1.1-пунктундагы «жана Эсептешъъ-Сактык компаниясы» деген сёздёр алынып салынсын;
- 2-бёлъктън 2.4-пунктундагы «операцияларына карата» деген сёздёрдън алдына «банктардын» деген сёз менен толукталсын жана «аффилирленген жактар» деген сёздёрдън алдындагы «Улуттук банктан лицензия алышкан коммерциялык банктардын жана финансы-кредит мекемелеринин» деген сёздёр алынып салынсын;
- 3-бёлъктън 3.1-пунктунун 3.1.1. жана 3.1.2. -пунктчаларындагы «жаьыдан тъзълъп жаткан» деген сёздёр алынып салынсын;
- 3.4-пункттагы «коммерциялык банктардын» деген сёздёрдён мурда «Кыргыз Республикасынын» деген сёздёр менен толукталсын жана «Улуттук банк тарабынан бекитилген» деген сёздёр алынып салынсын;
- 5-бёлъктън 5.2-пунктундагы «жъргъзъъ» деген сёз «сактоо» деген сёзгё алмаштырылсын;
- 9-бёлъктън 9.1-пунктундагы «15% ашпоого тийиш» деген сёздёр «20% жетпегенди тъзъъгё тийиш» деген сёздёргё алмаштырылсын;
- 9.4-пункт тиешелъълъгънё жараша 9.5-пункт деп эсептелинсин жана «Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жёнъндё" деген сёздёр «жана банк тарабынан туунду же кезкаранды компаниялдарды тъзъъ жана/же сатып алуу тартибин аныктаган Улуттук банктын ченемдик укуктук актылары» деген сёздёр менен толукталсын;
- 9.5-пункт тиешелъълъгънё жараша 9.4-пункт катары эсептелинсин;
- 10-бёлъктън 10.5 -10.6-пункттары алынып салынсын;
- 10.7-пункт тёмёнкъ редакцияда берилсин:
«Банктык жайга (негизги каражатка) инвестициялардын максималдуу ёлчёмъ анын натыйжасында ёзгёргён (бузулган) банктык жайдын наркын кайра баалоо жъргъзългён шартта, банк Улуттук банкка кайра баалоо жъргъзългён учурдан кийинки 12 ай ичинде ал банктык жайга (негизги каражатка) инвестициялардын ёлчёмън Улуттук банктын талаптарына ылайык келтире тургандыгы тууралуу милдеттенме катты жёнётёт»;
- 10.8-пункт алынып салынсын;
- 10.9-пункт тёмёнкъ редакцияда берилсин:
«Берилген кредиттердин ордун жабуу ъчън банк тарабынан алынган мълк, мыйзам талаптары сакталган жана тёмёнкъ шарттар аткарылган учурда, негизги каражат катары кабыл алынышы мъмкън:
мълктъ негизги каражат катары кабыл алуу банктык жайга инвестициялардын максималдуу ёлчёмънън ёзгёръъсънё алып келбейт;
ал мълк банк ишинин максаттарында пайдаланылат;
аны пайдаланууга беръъ мёёнётъ 18 айдан ашпоого тийиш.
Берилген кредиттин ордун жабуу ъчън кабыл алынган мълк, эгерде анын наркы таза суммардык капиталдын 10% ашса, Директорлор Кеьешинин чечиминин негизинде гана негизги каражат катары кабыл алынышы мъмкън.».
- 10.7-пункт 10.5-пункт катары, ал эми 10.9-пункт тиешелъълъгънё жараша 10.6-пункт катары эсептелинсин;
- №3 шилтеме тёмёнкъ сёздёр менен толукталсын: «Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2004-жылдын 23-августунда 94-04 номеринде каттоодон ёткёртългён»;
- №6 шилтеме тёмёнкъ редакцияда берилсин: «Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2004-жылдын 29-декабрында кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2005-жылдын 1-февралында 16-05 номеринде каттоодон ёткёрългён №36/13 токтом менен бекитилген»;
- №7 шилтеме тёмёнкъ редакцияда берилсин: «Банктардын инсайдерлер жана аффилирленген жактар менен операцияларына карата талаптар жёнъндё» нускоого ылайык» (2-шилтемени карагыла)»;
- №10 шилтеме тёмёнкъ редакцияда берилсин: «Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2004-жылдын 15-сентябрында кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2004-жылдын 7-октябрында 109-04 номеринде каттоодон ёткёрългён №24/4 токтом менен бекитилген «Кредиттёёдёгъ чектёёлёр жёнъндё» нускоонун 2.1.-пунктуна ылайык».
2. Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2004-жылдын 21-июлунда кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2004-жылдын 23-августунда 94-04 номеринде каттоодон ёткёртългён №18/2 «Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарынын капиталынын шайкештигин аныктоо жёнъндё» нускоонун жаьы редакциясын бекитъъ тууралуу» токтом менен бекитилген «Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарынын капиталынын шайкештигин аныктоо жёнъндё» нускоого тёмёнкъдёй ёзгёртъълёр киргизилсин:
- 1-бёлъктън 1.1-пунктундагы «, ЭСК жана КАФК» деген сёздёр алынып салынсын;
- 2-бёлъктън 2.1-пунктунун 2.2.1. пунктчасындагы «Кыргыз Республикасында жаьыдан тъзълъп жаткан» деген сёздёр алынып салынсын.
3. Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2003-жылдын 10-декабрында кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2004-жылдын 5-январында 2-04 номеринде каттоодон ёткёртългён №34/10 «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынан лицензия алышкан коммерциялык банктардын жана финансы-кредит мекемелеринин инсайдерлери жана аффилирленген жактары менен операцияларга карата талаптар жёнъндё» токтом менен бекитилген «Банктардын инсайдерлер жана аффилирленген жактар менен операцияларына карата талаптар жёнъндё» нускоого тёмёнкъдёй ёзгёртъълёр киргизилсин:
- нускоонун кириш сёзъндёгъ «Эсептешъъ-Сактык компаниясы» ААКсы,» деген сёздёр алынып салынсын;
- 2-бёлъктън 2.15-пунктундагы «15% ашпоого тийиш» деген сёздёр «20% жетпегенди тъзъъгё тийиш» деген сёздёргё алмаштырылсын.
