Кайта келүү

 

ь Учурда валюта рыногундагы жагдай салыштырмалуу туруктуулугу менен мънёздёлъъдё. Улуттук валютанын АКШ долларына карата алмашуу курсунун кескин ёзгёръъсъ болжолдонбойт. Валюта саясаты мурдагыдай эле, Кыргыз Республикасында кабыл алынган ёзгёрълмёлъъ алмашуу курсу режимине шайкеш ишке ашырылууда, ал алмашуу курсу рыноктук механизмдер аркылуу, б.а. чет ёлкё валютасына карата суроо-талап менен сунуштун негизинде калыптандырылат. Алсак, чет ёлкё валютасына карата суроо-талап жана сунуш ар кандай факторлорго жараша дайыма ёзгёръп тургандыктан, ал алмашуу курсуна да таасирин тийгизет

2011-жылдын баш жагынан тартып жылдын 15-февралына чейинки аралыкта АКШ долларынын сомго карата расмий курсу 32 тыйынга ёсъъ менен 1 доллар ъчън 47,1244ден 47,4491 сомго чейин, б.а. 0,69% ёскён. Мында, Улуттук банк тарабынан банктар аралык валюта рыногунда АКШ долларын таза сатуу 46,70 млн. нак эмес долларды тъзгён. Ал эми 2010-жылдын ушул эле мезгилинде чет ёлкё валютасын таза сатуу 33,65 млн. АКШ долларын тъзъъ менен доллардын расмий курсу 71 тыйынга, бир доллар ъчън 44,0917дан 44,7979 сомго чейин, б.а. 1,6% ёскён.  

Улуттук банк, валюта рыногунда операцияларды жъргъзъъ учурунда, анын кёлёмъ чет ёлкё валютасына карата суроо-талаптын бъгънкъ къндё тъптёлгён кёлёмъ сыяктуу эле, болушу мъмкън болгон кёлёмън да жапкан эл аралык камдардын эсебинен камсыз кылынат. Улуттук банктын эл аралык камдарынын кёлёмъ 2011-жылдын 15-февралына карата абала боюнча 718,97 млн. АКШ долларын тъзгён. 

ь Улуттук банк мурдагы «АзияУниверсалБанк» ААКсынын ишине тиешелъъ маалыматтар менен коомчулукту бир нече жолу тааныштырып келген. Ошондой болсо да, айрым жалпыга маалымдоо каражаттары ёз жарыялоолорунда ушул банк боюнча такталбаган фактыларды беръъсън улантууда. Ушуга байланыштуу, ёлкёнън борбордук банкы тёмёнкълдёрдъ маалымдайт: 

2010-жылдын 8-апрелинде банктык активдердин сакталышын камсыз кылуу жана аларга контролдукту орнотуу максатында, бул банкка убактылуу жетекчилик режими киргизилген. 

Убактылуу жетекчилик чарасынын алкагында, банктын балансында чагылдырылган корпоративдик баалуу кагаздардын иш жъзъндё жок экендиги аныкталган. Бул албетте, 3 млрд. сомдон кёбърёёк ёлчёмдё олуттуу чыгымдардын жана жоготуулардын келип чыгышын шарттаган. Банктын жетекчи адамдарынын кылмыш жоопкерчилигине тартылышына жана банк тарабынан капитал боюнча экономикалык ченемдердин жана минималдуу талаптары сакталбагандыгына байланыштуу, 2010-жылдын 4-июнунан тартып убактылуу жетекчилик режими токтотулуп, Кыргыз Республикасынын "Банктарды консервациялоо, жоюу жана банкроттоо жёнъндё" мыйзам талабын аткаруу максатында, консервация чарасы киргизилген. 

Убактылуу жетекчилик учурунда башталып, банктын консерваторлору тарабынан улантылган банк ишин текшеръънън жъръшъ, 2010-жылдын апрель айына чейин берилип келген банктын маалыматтары такталбаган маалымат экендигин кёрсёткён. Банктын 2010-жылдын 7-апрелинде 240 млн. долларды чыгарып кетишине тиешелъъ берген маалыматы далилденген эмес. Иш жъзъндё, каражат, ёткён жыл ичинде алынып кеткендиги, демек банк апрель айына чейин эле банкрот абалында калгандыгын айгинелейт. Башкы прокуратура тарабынан жъргъзългён иш чаралар бул банктын ишин кылдат иликтёёгё алууга ёбёлгё тъзъъ менен анын сунуштап турган финансылык отчеттору алдын ала бурмаланып берилип келгендигин аныктоого мъмкъндък берген.  

Баалуу кагаздарды сатып алуу боюнча жалган операциялар акча каражаттарын анын ичинде, мамлекеттин каражаттарын республиканын чегинен тышкары алып кетъъгё багытталган. Ошондой эле, тастыкталбаган (жалган) кёп сандаган операцияларды камтыган финансылык жазуулар да табылган, бул акчанын изин жашыруу болуп саналат. «Банк ++» автоматташтырылган банк системасы масштабдуу манипуляциялоолорго жол беръъ жана узак убакыт бою банктын анык ишин жана реалдуу абалын жаап-жашыруу максатында, шектъъ операцияларды жъргъзъъ максатында, атайлап колдонулуп келинген. Бул система, банктын жетекчилигинин гана контролдугунда турган, ал эми алар Кыргыз Республикасынын «арам акчанын» изин жашырууга каршы кърёшъъ жагындагы мыйзамдарын ачык эле этибарга албай, ёз ишин жъргъзъп келген. 

Кёз карандысыз тергёё аудитинин натыйжалары, банктын алдамчылык жана криминалдык ишин тастыктаган фактыларды аныктап, ошондой эле баланстык отчеттордун бурмаланып келингендигин, убактылуу жетекчилик чарасын киргизъъ учуруна карата сыяктуу эле, «АУБ» ААКсын улутташтыруу учуруна карата анын акцияларынын наркы нёлдъ тъзгёндъгън далилдёёгё мъмкъндък берди. 

Ёткён жылдын 27-октябрында Бишкек шаардык сотунун Административдик жана экономикалык иштер боюнча соттук коллегиясынын чечими менен «АУБ» ААКсы тёлёёгё жёндёмсъз деп таанылып, банктроттоо жол-жобосу башталып, ага Банктарды кайра ёзгёртъп тъзъъ жана карыздарды реструктуризациялоо боюнча агенттик атайы администратор катары дайындалган.  

Жалпыга маалымдоо каражаттарында жарыяланган айрым бир маалыматтар боюнча Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы «Манас Банк» ЖАКтын ишине карата тёмёнкъдёй фактыларды окурмандардын кароосуна сунуштайт.  

· 2010-жылдын 7-апрелинде бул банктын Башкармасынын Тёрагасы ёлкёдён чыгып кеткен. 8-апрель кънъ банктын таланып-тонолушу ыктымалдыгына байланыштуу, калган жетекчилер Улуттук банкка ётънъч менен кайрылышкан. Улуттук коопсуздук боюнча мамлекеттик кызмат менен биргеликте Улуттук банк, «МанасБанк» ЖАКтын ишин убактылуу тескёёгё алуу менен анын корголушун камсыз кылган.  

· Банкка киргизилген убактылуу башкаруу учурунда, Улуттук банк тарабынан текшеръълёр жъргъзълъп, натыйжада бул банк алгылыксыз банктык тажрыйбага тартылгандыгын тастыктаган кёп сандаган мыйзам бузуу фактылары аныкталган. Башкы прокуратура тергёё чараларын жъргъзъп, анын натыйжасында Улуттук банктын кёзёмёлдёё кёз карашынан жъргъзългён текшеръълёрънън корутундусун тастыктаган

· Башкы прокуратура тарабынан «МанасБанк» ЖАКтын негизги акционери В.Белоконьго жана С.А.Костырин, Ю.А.Качнов, А.Ю.Ласе, Е.И.Вербицкий сыяктуу башка кызмат адамдарына карата кылмыш иши козголгон. Ушуга байланыштуу, Кыргыз Республикасынын "Банктарды консервациялоо, жоюу жана банкроттукка чыгаруу жёнъндё" мыйзамынын 8-статьясынын негизинде Улуттук банк, коммерциялык банктын кызмат адамына карата кылмыш иши козголгон учурда консервация режимин киргизъъгё милдеттъъ. Ушул мыйзамдын кёрсётългён статьясына таянуу менен 2010-жылдын 31-январында Улуттук банк «Манас Банк» ЖАКка консервация режимин киргизген

Убактылуу жетекчилик жана консервация режими киргизилген мезгил ичинде Улуттук банк банктын негизги акционерине банктын финансылык абалын чыьдоого жана бекемдёёгё багытталган иш-чараларды жъргъзъънъ сунуштаган, бирок, банк тарабынан кошумча капиталдаштыруу жъргъзългён эмес жана башка иш-чаралар да аткарылган эмес. Улуттук банк негизги акционер менен ачык айкын съйлёшъълёрдъ жъргъзъъгё даяр

 

Банктык эмес финансы-кредит мекемелеринин жаьылыктары 

 

Улуттук банк тарабынан тёмёнкъ банктык эмес финансы-кредит мекемелерине (БФКМ) лицензиялар (къбёлъктёр) берилген: 

 

1. "KoKy financial corporation" (КоКи файненшиал корпорейшн) МКК ЖЧКсына жеке адамдарды жана юридикалык жактарды кредиттёёгё 2011-жылдын 16-февралында № 340 эсептик каттоо жёнъндёгъ къбёлък берилген. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Исанова кёчёсъ, 105 "А"-ъй, 18-квартира; 

1. Жеке ишкер Жъзбаев Таалайбек Кадыровичке нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2011-жылдын 14-февралында № 4562 лицензия берилген. Алмашуу бюросу 2667 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Чимкент кёчёсъ, 1; 

1. Жеке ишкер Табалдиева Жаьылкан Сатыбалдивнага нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2011-жылдын 16-февралында № 4563 лицензия берилген. Алмашуу бюросу 2668 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Дэн-Сяопин проспектиси, 2-ъй, 12 квартира; 

1. 2011-жылдын 14-февралынан тартып “Беш-Бадам-Юг» кредиттик союзуна 2004-жылдын 13-апрелинде берилген №451 лицензия, "Беш-Бадам-Юг" КСнын катышуучуларынын 2011-жылдын 10-февралындагы жалпы чогулушунан толтурулган протоколдун, Кредиттик союздун Башкармасынын Тёрагасы А. Мамырованын 2011-жылдын 11-февралындагы билдиръъсънън негизинде жокко чыгарылган. Юридикалык дареги: Ош областы, Низами атындагы кёчё, 39-ъй, 2-квартира; 

 

Банктар аралык тёлёмдёр 

 

Банктар аралык тёлём системасынын кёрсёткъчъ (БТС) 

  

Бардыгы болуп БТС 

Анын ичинде 

Клиринг системасы 

Гросстук системасы 

кёлёмъ 

сом 

саны 

даана 

кёлёмъ 

сом. 

саны 

даана 

кёлёмъ 

сом 

саны 

даана 

Показатели за период с 07.02.2011 г. по 11.02.2011 г. (отчетный период) 

Жума ичиндеги абсолюттук маани 

7 705 067 953,85 

22 945 

1 060 561 634,92 

20 575 

6 644 506 318,93 

2 370 

Банктар аралык тёлём системаларынын тёлёмдёръндёгъ ълъшъ (%)   

100,0 

100,0 

13,8 

89,7 

86,2 

10,3 

анын ичинде (%): 

 

 

 

 

 

ББПБнын таза позициялары 

0,1 

1,6 

1,0 

1,8 

0,0 

0,0 

Борбордук Казыналыктын чыгыш тёлёмдёръ  

9,7 

8,5 

8,2 

9,3 

9,9 

2,0 

Борбордук Казыналыктын кириш тёлёмдёръ  

16,6 

23,6 

20,9 

26,1 

15,9 

1,7 

Социалдык Фонддун чыгыш тёлёмдёръ  

0,01 

0,4 

0,1 

0,5 

0,0 

0,0 

Социалдык Фонддун кириш тёлёмдёръ  

0,9 

9,0 

6,5 

10,1 

0,0 

0,0 

Ёткён ай ъчън орточо жумалык кёрсёткъчтёр 

Абсолюттук маани 

6 462 096 672,04 

16 923 

876 666 993,53 

15 058 

5 585 429 678,51 

1 865 

Отчеттук мезгилдин кёрсёткъчтёрънън ёткён айдын орточо жумалык кёрсёткъчтёрънён четтёёсъ 

Абсолюттук маани 

1 242 971 281,81 

6 022 

183 894 641,39 

5 517 

1 059 076 640,42 

505 

19,2 

35,6 

21,0 

36,6 

19,0 

27,1 

 

 

Элкарт улуттук тёлём системасынын кёрсёткъчтёръ

 

Абалы  

2011-жылдын 11-февралына карата  

2011-жылдын 18-февралына карата 

Жъгъртъъдёгъ карттардын саны (кайрадан чыгарылгандарын эске алуусуз 

104 696 

105 026 

Pos-терминалдардын саны:  

- банктарда   

- соода тъйъндёръндё  

499 

364 

135 

497 

362 

135 

Банкоматтардын саны  

69 

111