ь Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы, 2009-жыл ичиндеги акча-кредит саясатынын жыйынтыктары жана алдыдагы мёёнёт аралыгына каралган акча-кредит программасын кароонун жъръшъндё Улуттук банк Башкармасы тарабынан ёткён жыл ичинде республикадагы экономикалык ёсъш арымдарынын жайлашынын аркасындагы ички керектёё суроо-талабынын басаьдоосунан, жагдайдын турукташуусунан, тышкы жана ички товар рынокторунда эпкиндердин болбогондугунан улам экономикадагы инфляция процесстеринин жайлашынын байкалгандыгы белгиленгендиги тууралуу маалымдайт. Алсак, 2009-жылы, жалпысынан алганда, Улуттук статистика комитетинин маалыматтарына ылайык, инфляция деьгээли нёлдък болгон (2009-жылдын декабрь айы 2008-жылдын декабрь айына карата), ал эми 2008-жыл ичинде бул кёрсёткъч 20,0 пайызды тъзгён эле. Баа жагдайынын турукташуусунда, ёлкёдёгъ жалпы макроэкономикалык тенденциялар менен бирге эле, Улуттук банк жана Ёкмёт тарабынан кёрълъп жаткан инфляцияга каршы чаралар да белгилъъ ролду ойногон.
Башкарма мъчёлёръ тарабынан Улуттук банктын 15,2 пайыздан 0,9 пайызга (тарыхый жактан эь тёмёнкъ деьгээл) чейин тёмёндёгён эсептик ченинин динамикасы инфляциялык басымдын тёмёндёёсънё търткъ болгондугу жана коммерциялык банктардын пайыздык чендеринин тёмёндёшънё шарт тъзгёндъгъ, ал эми милдеттъъ камдык талаптардын ченемдеринин тёмёндёшъ (10 пайыздан 9,5 пайызга чейин) дъйнёлък финансылык жана экономикалык кризистин шарттарында коммерциялык банктардын кредиттик жёндёмдъълъгън жогорулатуу ъчън ёбёлгё тъзё тургандыгы белгиленген.
Улуттук банк тарабынан коммерциялык банктардын иштеши ъчън тъзълъп жаткан ыьгайлуу шарттарга карабастан, глобалдуу кризистин терс таасири бир жагынан алганда, коммерциялык банктардын кредиттик саясатынын катуулатылышына, башка жагынан экономикалык агенттердин суроо-талаптарынын кыскарышына ёбёлгё тъзгёндъгънё да кёьъл бурулган. Натыйжада, 2009-жылы коммерциялык банктардын кредиттик портфелинин кёлёмънън 1,5 пайызга кыскаруусу байкалган. Ошол эле мезгилде банктык эмес финансы-кредит мекемелери тарабынан экономиканын кредиттелиши олуттуу жогорулаган, алардын кредит портфели 1,8 эсеге ёскён. Жыйынтыгында, 2009-жылы финансы сектору тарабынан экономиканы кредиттёё бътъндёй алганда 16,7 пайызга ёскён. Коммерциялык банктардын депозиттик базасынын ёсъшъ ёткён жылы 34,0 пайызды тъзгён. Ошентип, дъйнёлък финансы кризисине карабастан, республиканын финансы сектору ёзънън туруктуулугун кёрсётё алган.
Банк Башкармалыгы Банктарды рефинансылоонун адистештирилген фондунун ишинин маанилъълъгън да баса белгилеген, бул Фонд 2009-жылдын май айында республиканын экономикасынын реалдуу секторуна финансылык колдоо кёрсётъъ жана банк тутумунун кредит портфелининин тийиштъъ ёсъшъ болбогон шарттарда кредиттик ресурстарды толуктап туруу максатында тъзългён. Ёткён жылы аталган Фонд тарабынан коммерциялык банктарга берилген ресурстардын кёлёмъ 1064,4 млн. сомду тъзгён.
Талкуунун жъръшъндё Башкарма мъчёлёръ тарабынан ёзгёчё кёьъл 2010-жылга каралган мамлекеттик бюджеттин теь салмактуулук деьгээлине бурулган жана бул фактор акча-кредит саясатын мындан ары жъргъзъъдё да эске алынаары белгиленген.
Банктык эмес финансы-кредит мекемелердин жаьылыктары
Улуттук банк тарабынан тёмёнкъ банктык эмес финансы-кредит мекемелерге (БФКМ) лицензиялар (къбёлъктёр) берилген:
1. Жеке ишкер Асаналиев Куттуубек Муканбетазимовичке нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2010-жылдын 26-мартында берилген №4315-лицензия. Алмашуу бюросу 2468 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Патриса Лумумбы атындагы кёчё, № 54 б, "Кудайберген" автобазары.
2. Жеке ишкер Мамбетова Нуруйлага нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2010-жылдын 26-мартында берилген №4314-лицензия. Юридикалык дареги: Ош областы, Кара-Суу шаары, Туратали базары, 0-катар, 10-пункт.
3. Жеке ишкер Джунушалиева Миргъл Болотбековнага нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2010-жылдын 26-мартында берилген №4313-лицензия. Алмашуу бюросу 2467 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, "Манас" аэропорту, 2-кабат.
4. Жеке ишкер Быковский Станислав Вячеславовичке нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2010-жылдын 26-мартында берилген №4312-лицензия. Алмашуу бюросу 2466 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Чъй областы, Сокулук айылы, Фрунзе кёчёсъ, 86.
5. "MCS Agency" ЖЧКсына нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2010-жылдын 25-мартында берилген №4311-лицензия. Алмашуу бюролору 2464, 2465 номерлеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, тиешелъълъгънё жараша Абдрахманов атындагы кёчё, 125 жана 119.
6. Жеке ишкер Касымалиев Орособек Жолдошбековичке нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2010-жылдын 23-мартында берилген №4310-лицензия. Алмашуу бюросу 2463 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Бейшеналиева/Киев кёчёлёрънън кесилиши, номерсиз.
7. Жеке ишкер Самаков Канатбек Бейшеналиевичке нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2010-жылдын 23-мартында берилген №4309-лицензия. Алмашуу бюросу 2462 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Дэн Сяопин атындагы кёчё, 2-23.
8. Жеке ишкер Исмаилов Нурлан Абышовичке нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2010-жылдын 23-мартында берилген №4308-лицензия. Алмашуу бюролору 2460, 2461 номерлеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Суеркулов атындагы кёчёнън Б.Юнусалиев атындагы кёчё мене кесилишинде, тиешелъълъгънё жараша, "Халал" жана "Связной" павильондору.
9. Жеке ишкер Воронин Валерий Викторовичке нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2010-жылдын 23-мартында берилген №4307-лицензия. Алмашуу бюросу 2459 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Бейшеналиева атындагы кёчё, 23.
Тёмёнкъ банктык эмес финансы-кредит мекемесинин къбёлъгъ жокко чыгарылган:
1. 2010-жылдын 18-мартынан тартып тёмёнкъ микрокредиттик агенттиктердин жана микрокредиттик компаниялардын жеке адамдарга жана юридикалык жактарга чакан кредиттерди беръъ укугуна берилген каттоо къбёлъктёръ кайрадан чакырылып алынган/жокко чыгарылган:
КФ "Виста" МКАсына 2003-жылдын 13-ноябрында берилген №50-къбёлъгъ Банктык эмес мекемелердин ишине кёзёмёл башкармалыгынын 2010-жылдын 18-мартындагы №32-чечиминин негизинде, юридикалык дареги: Бишкек шаары, Чъй проспектиси, 186-73;
КБ "Розмир" МКАсына 2008-жылдын 11-июнунда берилген №160-къбёлъгъ Банктык эмес мекемелердин ишине кёзёмёл башкармалыгынын 2010-жылдын 18-мартындагы №35-чечиминин негизинде, юридикалык дареги: Бишкек шаары, Турусбеков атындагы кёчё, 52-60;
ЖЧК "Айбекс Кэпитал" МККсына 2008-жылдын 28-октябрында берилген №166-къбёлъгъ, Банктык эмес мекемелердин ишине кёзёмёл башкармалыгынын 2010-жылдын 18-мартындагы №33-чечиминин негизинде, юридикалык дареги: Бишкек шаары, Тимирязев атындагы кёчё, 65 "а";
ЖЧК "Кыргыз Траст Кэпитал" МККсына 2008-жылдын 8-октябрында берилген №161-къбёлъгъ, Банктык эмес мекемелердин ишине кёзёмёл башкармалыгынын 2010-жылдын 18-мартындагы №34-чечиминин негизинде, юридикалык дареги: Бишкек шаары, Тоголок Молдо атындагы кёчё, 14 – Токтогул атындагы кёчё, 130, 6-кабат;
ЖЧК "Идеал Кредит" МККсына 2008-жылдын 28-февралында берилген №113-къбёлъгъ, Банктык эмес мекемелердин ишине кёзёмёл башкармалыгынын 2010-жылдын 18-мартындагы №36-чечиминин негизинде, юридикалык дареги: Бишкек шаары, Киев кёчёсъ, 77;
ЖЧК "Ылдам Кредит" МККсына 2008-жылдын 23-июлунда берилген №147-къбёлъгъ, Банктык эмес мекемелердин ишине кёзёмёл башкармалыгынын 2010-жылдын 18-мартындагы №37-чечиминин негизинде, юридикалык дареги: Бишкек шаары, Чъй проспектиси, 4-ъй;
ЖЧК "ЭмВиЭр Кредит" МККсына 2009-жылдын 11-февралында берилген №189-къбёлъгъ, Банктык эмес мекемелердин ишине кёзёмёл башкармалыгынын 2010-жылдын 18-мартындагы №38-чечиминин негизинде, юридикалык дареги: Бишкек шаары, Тыныстанов атындагы кёчё, 120;
ЖЧК "Ак-Музо" МККсына 2009-жылдын 30-апрелинде берилген №18-къбёлъгъ, Банктык эмес мекемелердин ишине кёзёмёлдък башкармалыгынын 2010-жылдын 18-мартындагы №39-чечиминин негизинде, юридикалык дареги: Бишкек шаары, Шопоков атындагы кёчё, 89, 5-кабат, 17-бёлмё;
ЖЧК "Береке плюс" МККсына 2009-жылдын 1-июлунда берилген №215-къбёлъгъ, Банктык эмес мекемелердин ишине кёзёмёл башкармалыгынын 2010-жылдын 18-мартындагы №40-чечиминин негизинде, юридикалык дареги: Бишкек шаары, Кожевенная кёчёсъ,1;
ЖЧК "Астра Компании" МККсына 2008-жылдын 19-ноябрында берилген №174-къбёлъгъ, Банктык эмес мекемелердин ишине кёзёмёл башкармалыгынын 2010-жылдын 18-мартындагы №42-чечиминин негизинде, юридикалык дареги: Бишкек шаары, Оберон базары, №4-офис;
ЖЧК "Миргель" МККсына 2009-жылдын 14-майында берилген №210-къбёлъгъ, Банктык эмес мекемелердин ишине кёзёмёл башкармалыгынын 2010-жылдын 18-мартындагы №43-чечиминин негизинде, юридикалык дареги: Чъй областы, Кара-Балта шаары, Борбордук кёчё, “Эркин” жеке базары;
ЖЧК "Зодиак Голд" МККсына 2009-жылдын 22-майында берилген №211-къбёлъгъ, Банктык эмес мекемелердин ишине кёзёмёл башкармалыгынын 2010-жылдын 18-мартындагы №44-чечиминин негизинде, юридикалык дареги: Чъй областы, Аламъдън району, Лебединовка айылы, Энергетиктер шаарчасы, № 7, 19-кв.
ь Англия Банкы жъгъртъъдён Сэр Элгардын сърётъ тъшърългён 20 фунт стерлинг наркындагы банкнотаны алып таштайт.
Сэр Эдуард Элгардын сърётъ арткы бетине тъшърългён 20 фунт стерлинг наркындагы, эь алгач 1999-жылы чыгарылган банкнота, 2010-жылдын 30-июнунан тартып жъгъртъъдён алынат. Биринчи жолу 2007-жылдын март айында Адам Смиттин сърёттёлъшъ менен чыгарылган 20 фунттук банкнота жъгъртъъдё кала берет.
2010-жылдын 30-июнунан тартып Сэр Элгардын сърётъ тъшърългён банкнота коммерциялык финансы тъзълъштёръ тарабынан ёз каалоосуна ылайык жъзёгё ашырылмакчы. Ошондой болсо да, жъгъртъъдён алынып салынган банкноталардын бардыгы Англия Банкында, Лондондо, мёёнётсъз алмаштырыла берет.
Банктар аралык тёлёмдёр
Банктар аралык тёлём системаларынын кёрсёткъчтёръ |
||||||||||
|
Бардыгы болуп банктар аралык тёлём системалары |
анын ичинде |
||||||||
Клиринг системасы |
Гросстук системасы |
|||||||||
кёлёмъ млн. сом |
саны даана |
кёлёмъ млн. сом. |
саны даана |
кёлёмъ млн. сом. |
саны даана |
|||||
2010-жылдын 22-мартынан 27-мартына чейинки мезгил ичиндеги кёрсёткъчтёр (отчеттук мезгил) |
||||||||||
Жумалык абсолюттук маани |
7 279,6 |
41 873 |
819,1 |
40 259 |
6 460,5 |
1 614 |
||||
Банктар аралык тёлём системаларынын тёлёмдёръндёгъ ълъшъ (%) |
100,0 |
100,0 |
11,3 |
96,1 |
88,7 |
3,9 |
||||
анын ичинде (%): |
|
|
|
|
|
|
||||
ББПБнын таза позициялары |
0,2 |
0,6 |
1,7 |
0,6 |
0,0 |
0,0 |
||||
Борбордук Казыналыктын чыгыш тёлёмдёръ |
14,9 |
5,1 |
13,5 |
5,2 |
15,1 |
1,6 |
||||
Борбордук Казыналыктын кириш тёлёмдёръ |
16,5 |
68,3 |
25,6 |
71,0 |
15,3 |
2,5 |
||||
Социалдык Фонддун чыгыш тёлёмдёръ |
0,01 |
0,1 |
0,1 |
0,1 |
0,0 |
0,0 |
||||
Социалдык Фонддун кириш тёлёмдёръ |
0,2 |
3,0 |
2,0 |
3,1 |
0,0 |
0,0 |
||||
Ёткён ай ъчън орточо жумалык кёрсёткъчтёр |
||||||||||
Абсолюттук мааниси |
6 917,8 |
47 994 |
982,7 |
46 040 |
5 935,1 |
1 954 |
||||
Отчеттук мезгилдин кёрсёткъчтёрънън ёткён айдын орточо жумалык кёрсёткъчтёрънён четтеши |
||||||||||
|
361,8 |
-6 121 |
-163,6 |
-5 781 |
525,4 |
-340 |
||||
% |
5,2 |
-12,8 |
-16,6 |
-12,6 |
8,9 |
-17,4 |
Элкарт системасынын кёрсёткъчтёръ*
Абалы |
2010-жылдын 19-мартына карата |
2010-жылдын 26-мартына карата |
Жъгъртъъдёгъ карттардын саны (кайрадан чыгарылгандарын эске алуусуз) |
89 112 |
89 712 |
Pos-терминалдардын саны, алардын ичинен:
- банктарда - соода тъйъндёръндё |
508
415 93 |
510
417 93 |
Банкоматтардын саны |
57 |
57 |
|
158 |
158 |
* «Банктар аралык процессинг борбору» ЖАКсынын маалыматтары боюнча, борборго 22 коммерциялык банктын 18зи туташтырылган.