Кайта келүү

ь 2009-жылдын 20-январында "Кабар" маалыматтык агенттигинде акчакредит саясатынын 2008-жылдагы отчетуна арналган пресс-конференция ёткёрългён. Пресс-конференциянын ишине Улуттук банктын тёрагасы М.О.Алапаев мырза, Улуттук банктын тёрагасынын орунбасарлары Абдыбалы тегин С., К.К.Боконтаев жана З.Л.Чокоев мырзалар катышып, коомчулукту акчакредит саясатынын жыйынтыгы менен тааныштырышты жана журналисттердин суроолоруна жооп беришти

Алсак, Кыргыз Республикасынын Улуттук статистика комитетинин алдын ала маалыматтары боюнча, инфляция деьгээлин мънёздёй турган керектёё бааларынын индексинин ёсъшъ 2008-жылы 2007-жылдын декабрь айына карата 20,0 пайызды тъзгён (2007-жылы 20,1 пайыз). 

Керектёё бааларынын ёсъшънън жогорку арымынын сакталып турушу, эь оболу, 2008-жылдын биринчи жарымындагы азык-тълъккё жана энергия ресурстарына болгон дъйнёлък баанын ёсъшъ менен шартталган. Анын натыйжасы катары ички керектёё рыногунда азык-тълък товарларына, мунайзаттарына болгон баалар, газга, электр энергиясына жана отундун башка търлёрънё, транспорттук кызмат кёрсётъълёргё тарифтер жогорулаган. Негизги сырье ресурстарынын кымбатташы, алардан жасалуучу товарлар баасына да таасирин тийгизген, анын аркасында экономикада жалпы жогору инфляциялык фон тъзългён (2008-жылдын биринчи жарымында инфляция 15,2 пайызды тъзгён). 

Ёткён жылдын экинчи жарымынан тартып, дъйнёлък рыноктордо турукташуу процесси жана негизги тамак-аш азыктарына, мунайзаттарына болгон баанын тёмёндёшъ байкалган. Республикада да керектёё бааларынын ёсъъ арымы басаьдаган.  

 

1-таблица: Кыргыз Республикасындагы керектёё бааларынын индекси 

(ёткён жылдын декабрь айына карата пайыздар менен) 

 

2007 

2008 

 

Бардык товарлар жана кызмат кёрсётъълёр 

 

120,1 

 

120,0 

Тамак-аш азыктары жана алкоголсуз суусундуктар 

131,5 

120,9 

Алкоголь ичимдиктери жана тамекилер 

109,1 

113,0 

Азык-тълъктён башка товарлар 

109,8 

116,0 

Кызмат кёрсётъълёр 

110,6 

134,4 

 

Мындай шарттарда Улуттук банктын акчакредит саясаты инфляциянын ёсъъ арымын токтотуп турууга багытталган. Улуттук банк тарабынан кёрълъп жаткан чаралар баалардын жалпы деьгээлинин андан ары олуттуу ёсъшънё бёгёт коюп, баанын ёсъъ потенциалын тёмёндётъъгё мъмкъндък тъзгён жана инфляциянын монетардык бёлъгън, алдын ала баа беръълёр боюнча, 11,8 пайыз алкагында чектеген. Мында монетардык эмес факторлор салымы 78,4 пайызды, инфляциялык кътъълёр 9,8 пайызды тъзгён

2008-жылдын декабрь айында мурдагы айга салыштырмалуу керектёё бааларынын индексинин ёсъшъ, алдын ала баа беръълёр боюнча, 1,4 пайызды тъзгён

Тамак-аш азыктарына жана алкоголсуз суусундуктарга баа индекси 1,2 пайызга жогорулаган. Биринчи жана жогорку сорттогу унга баа, тиешелъълъгънё жараша, 1,5 жана 2,7 пайызга чейин тёмёндёгён. Ошондой эле нандын (1,9 пайызга), майлардын жана тоь майлардын (1,5 пайызга) баасы да тёмёндёгён. Ушуну менен бирге, 2008-жылдын декабрь айында эттин баасы 0,7 пайызга кымбаттаган, жашылча-жемиштерге жана сът азыктарына баанын жогорулоосу, тиешелъълъгънё жараша, 4,6 жана 3,9 пайызга чейин, ошондой эле кантка 3,4 пайызга, балыктарга 3,3 пайызга чейин уланган

Алкоголь ичимдиктерине жана тамекилерге карата баа ай ичинде 1,9 пайызга жогорулаган

Азык-тълъктён башка товарларга карата баа индекси 1,8 пайызга кёбёйгён. Бул товарлар тобундагы кийим-кечек жана бут кийимдер, турмуш-тиричилик буюмдары, тиешелъълъгънё жараша, 2,2 жана 4,5 пайызга кымбаттаган

Ай ичинде бензинге (13,1 пайызга) жана дизель отунуна (9,9 пайызга) баанын тёмёндёшъ уланган, газга баанын 1,1 пайызга тёмёндёёсъ катталган

Калкка акы тёлёп кёрсётълъъчъ кызматтарга баалар жана тарифтер 2008-жылдын декабрь айында 0,4 пайызга жогорулаган, бул кёпчълък деьгээлде, билим беръъ кызмат кёрсётъълёрънън 1,2 пайызга, коомдук тамактануу жана мейманканалар кызмат кёрсётъълёрънън 0,7 пайызга, саламаттык сактоо кызмат кёрсётъълёрънън 0,5 пайызга наркынын кётёрълъшънън эсебинен жъргён. 

Акча базасы 2008-жылдын январ-декабрь айларында 3 574,9 млн. сомго (+11,3 пайызга) кёбёйъъ менен 2008-жылдын 31-декабрына карата 35 150,8 млн. сомду тъзгён (2008-жылдын 1-январына карата 31 575,9 млн. сом). Ал эми 2007-жылдын январь-декабрь айларында акча базасы 38,5 пайызга кёбёйгён эле. 

Коммерциялык банктардын жалпы камдары (резервдери) 2008-жылдын декабрь айынын акырына карата жыл башынан бери 4,5 пайызга азайуу менен 3 835,1 млн. сомду тъзгён. 2007-жылдын ушул эле мезгили ичинде коммерциялык банктардын жалпы камдары 38,9 пайызга кёбёйгён эле

Дъь эларалык камдар (резервдер) 2008-жылдын декабрь айынын акырына карата 1 224,6 млн. АКШ долларын тъзгён (2008-жылдын 1-январына карата 1 176,6 млн. АКШ долл.). 2008-жылдын январь-декабрь айларында кёбёйъъ 48,0 млн. АКШ долларын тъзгён. 

М2Х акча массасы 2008-жылдын январь-декабрь айларында 5 434,8 млн.сомго (+12,6 пайызга) кёбёйъъ менен 48 452,7 млн. сомду тъзгён (2008-жылдын 1-январына карата М2Х 43 018,0 млн. сом). 

Доллардын эсептик курсу 11,04 пайызга жогорулоо менен 2009-жылдын 1-январына карата 39,4181 сом/АКШ долларын тъзгён. АКШ долларынын 2007-жылдын январь-декабрь айларындагы сомго карата курсу 6,89 пайызга тёмёндёп, 35,4988 сом/АКШ долларын тъзгён. 

Иштеп жаткан коммерциялык банктардын кредит портфели 2008-жылдын январь-декабрь айларында 22,81 пайызга жогорулоо менен 25 607,9 млн. сомду тъзгён (2007-жылдын январь-декабрь айларында кредит портфели 83,70 пайызга кёбёйгён жана 20 850,8 млн. сомду тъзгён). Улуттук валютадагы кредит портфелинин наркы 2008-жылдын ноябрь айы ичинде 2,48 пайыздык пунктка жогорулоо менен 2008-жылдын 1-декабрына карата 23,78 пайызды тъзгён. Улуттук валютада жаьы берилген кредиттер боюнча орточо пайыздык чен 2008-жылдын январь-ноябрь айларында 25,93 пайызды тъзгён (2007-жылдын ушул эле мезгилине салыштырмалуу 2,94 пайыздык пунктка жогорулоо). Четёлкё валютасындагы кредит портфелинин наркы 2008-жылдын ноябрь айында 1,43 пайыздык пунктка жогорулаган жана 2008-жылдын 1-декабрына карата 19,48 пайызды тъзгён. Четёлкё валютасындагы жаьыдан берилген кредиттер боюнча орточо пайыздык чен 2008-жылдын январь-ноябрь айларында 20,34 пайызды тъзгён (2007-жылдын тиешелъъ мезгилине салыштырмалуу 1,83 пайыздык пунктка жогорулоо катталган).  

Иштеп жаткан коммерциялык банктардагы депозиттердин кёлёмъ 26,09 пайызга жогорулаган жана 2008-жылдын декабрь айынын акырына карата 29 558,5 млн. сомду тъзгён (2007-жылдын январь-декабрь айларында депозиттер кёлёмъ 39,48 пайызга жогорулоо менен 23 442,7 млн. сомду тъзгён). Улуттук валютадагы депозит базасынын наркы 2008-жылдын ноябрь айында 0,82 пайыздык пунктка жогорулаган жана 2008-жылдын 1-декабрына карата 5,47 пайызды тъзгён. Жаьыдан кабыл алынган улуттук валютадагы депозиттер боюнча орточо пайыздык чен ъстъбъздёгъ жылдын январь-ноябрь айларында 2007-жылдын ушул эле мезгилине салыштырмалуу 0,36 пайыздык пунктка жогорулап, 2,44 пайызды тъзгён. Четёлкё валютасындагы депозит базасынын наркы 2008-жылдын ноябрь айында 0,60 пайыздык пунктка тёмёндёгён жана 2008-жылдын 1-ноябрына карата 1,60 пайызды тъзгён. Жаьыдан кабыл алынган четёлкё валютасындагы депозиттер боюнча орточо пайыздык чен 2008-жылдын январь-ноябрь айларында 2007-жылдын ушул эле мезгилине салыштырмалуу 0,02 пайыздык пунктка тёмёндёгён жана 0,86 пайызды тъзгён. Анын ичинде, улуттук валютада жаьыдан кабыл алынган мёёнёттъъ депозиттер боюнча орточо пайыздык чен 2007-жылдын январь-ноябрь айларына салыштырмалуу 0,10 пайыздык пунктка тёмёндёё менен 6,95 пайызды тъзгён, ошол эле учурда жаьыдан кабыл алынган мёёнёттъъ валюталык депозиттер боюнча чен 0,28 пайыздык пунктка жогорулаган жана 5,60 пайызды тъзгён

Улуттук статистика комитетинин так маалыматтары жана Мамлекеттик бажы комитетинин алдын ала алынган маалыматтары, ошондой эле Улуттук банктын баа беръъсъ боюнча, Кыргыз Республикасынын соода балансынын тартыштыгы 2008-жылдын январь айынан ноябрь чейинки мезгил аралыгында 1 737,8 млн. АКШ долларын тъзгён, 2007-жылдын ушул эле мезгилинде бул кёрсёткъч 1 118,3 млн. АКШ долларында катталган эле. ФОБ баасындагы тышкы соода жъгъртъъ 2008-жылдын он бир айы ичинде 5 056,9 млн. АКШ долларын тъзгён жана 2007-жылдын салыштырылып жаткан мезгилиндеги кёрсёткъчънё караганда 43,7 пайызга кёбёйгён. КМШ ёлкёлёръ менен товар жъгъртъъ 46,0 пайызга, ал эми алыскы четёлкёлёр менен 40,9 пайызга ёскён. Товар жъгъртъънън ёсъшъ, экспорттук жана импорттук операциялардын кёлёмънън кёбёйъъсънън эсебинен жъргён, мында талдоого алынып жаткан мезгилдеги импорттун ёсъш арымы 46,5 пайызды, ал эми экспорттуку 38,2 пайызды тъзгён

2009-жылдын 14-январына карата абал боюнча эмитирленген локалдык карттардын саны: «Алай-Кард» системасы боюнча - 24 371, «Демир 24» системасы боюнча - 5 956; Visa Electron боюнча 16 613 анын ичинен эмгек акы долбоорунун чегинде 3 219, улуттук «Элкарт» системасы боюнча - 37 161 карт. 

 

 

ь Улуттук банк Башкармасынын 2008-жылдын 26-ноябрындагы №42/4 токтому менен бекитилген "Кыргыз Республикасынын мамлекеттик казына облигацияларын Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы аркылуу жайгаштыруу, кайрадан сунуштоо, жеткире жайгаштыруу, кайра сатып алуу жана эсептешъълёрдъ жъргъзъъ тартиби жёнъндё" жобо, ошондой эле Улуттук банк Башкармасынын 2008-жылдын 10-декабрындагы №45/10 жана №45/11 токтомдору менен бекитилген "Кыргыз Республикасынын мамлекеттик казына векселдерин Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы аркылуу жайгаштыруу боюнча аукцион ёткёръънън тартиби жёнъндё" жобого жана "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын ноталарын чыгаруу, жайгаштыруу, жъгъртъъ жана тёлёё жёнъндё" жобого ёзгёртъълёр жана толуктоолор «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын ченемдик актылары» журналынын 2009-жылдагы 1-санында жарыялангандан тартып къчънё кирген. Жоболордун тексттери менен Улуттук банктын расмий сайтынын (www.nbkr.kg) Нормативдик актылар/Акчакредит саясаты жана валюталык жёнгё салуу бёлъгънён таанышууга болот 

 

 

Банктык эмес финансы-кредит мекемелеринин жаьылыктары 

 

Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы тёмёнкъ банктык эмес финансы-кредит мекемелерине жана алмашуу бюролоруна лицензияларды/къбёлъктёрдъ берген

1. Жеке ишкер Хошимов Зиехидинге (нак четёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2009-жылдын 23-январында берилген 3860-лицензия). Юридикалык дареги: Жалалабат областы, Базаркоргон айылы, Вокзал кёчёсъ

2. "Ксанаду Казино" ЖАКына (нак четёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2009-жылдын 23-январында берилген 3859-лицензия). Алмашуу бюросу 2110 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Абдрахманов атындагы кёчё, 191-ъй;  

3. Жеке ишкер Бектемирова Нурия Абдуллаевнага (нак четёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2009-жылдын 22-январында берилген 3858-лицензия). Юридикалык дареги: Ош шаары, Базар кёчёсъ, номерсиз

4. КЖК "Кайрат" ломбардына (нак четёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2008-жылдын 15-августунда берилген №3721-лицензиясы бар): 

ь Алмашуу бюросунун катталгандыгы тууралуу кат: кошумча алмашуу бюросу 2009-жылдын 23-январында 2109 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Юнусалиев атындагы кёчё, 66/1.  

ь Алмашуу бюросунун катталгандыгы тууралуу кат: кошумча алмашуу бюросу 2009-жылдын 23-январында 2108 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Нуркамал атындагы кёчё, 9/1; 

5. Жеке ишкер Эсеналиев Кубанычбек Каныбековичке (нак четёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2009-жылдын 21-январында берилген 3857-лицензия). Алмашуу бюросу 2107 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Курманжан-Датка атындагы кёчё, 286; 

6. Жеке ишкер Кадиров Мамир Кабылжановичке (нак четёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2009-жылдын 19-январында берилген 3856-лицензия). Юридикалык дареги: Ош шаары, Базар кёчёсъ, номерсиз

 

Тёмёнкъ банктык эмес финансы-кредит мекемелеринин лицензиялары жокко чыгарылган

 

1. 2009-жылдын 20-январынан тартып жеке ишкер Болокбаев Айбек Аскербаевичтин 2008-жылдын 21-июлундагы №3698-лицензиясы 2009-жылдын 19-январындагы алмашуу бюросунун иши токтотулгандыгы жёнъндё арыздын негизинде жокко чыгарылган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Абдрахманов атындагы кёчё, 146-ъй; 

2. 2009-жылдын 22-январынан тартып "Жол-Жакшы" кредиттик союзуна 2002-жылдын 25-майында берилген №358-лицензия 2008-жылдын 25-декабрындагы катышуучулардын жалпы жыйынынын ёзън-ёзъ жоюу жёнъндёгъ протоколунун негизинде жокко чыгарылган. Юридикалык дареги: Ош областы, Карасуу району, Кара-Суу шаары, Кушбаков атындагы кёчё, 6. 

 

 

Словакияда улуттук валютаны жъгъртъъ токтотулду 

 

 

 

2009-жылдын 17-январынан тартып Словакияда улуттук валютаны жъгъртъъ толугу менен токтотулду. Бардык эсептешъълёр евро валютасында гана жъзёгё ашырылууда. 

Словакия расмий търдё еврозонага 2009-жылдын 1-январынан тартып кирген, ошондой болсо да эки жумага жакын мезгил ичинде евро менен бирдей эле словакия кроналары да тёлём каражаты катары кабыл алынып турган деп билдирет AFP. Ёлкёнън борбордук банкы 2007-жылдын акырына карата абал боюнча жъгъртъъдё турган накталай кронанын жалпы суммасынын 72 пайызын алып салды. Банктын баа беръълёръ боюнча, калктын колунда 43 миллиард кронага жакын акча (болжол менен 1,4 миллиард евро) калууда. 

Кагаз кроналарды коммерциялык банктарда 2009-жылдын акырына чейин, ал эми монеталарды июнь айынын акырына чейин алмаштырууга болот. Борбордук банк банкноталарды алмаштырууну мезгил боюнча эч чектёёлёрсъз жъргъзё берет

 

 

Банктар аралык тёлёмдёр 

 

Банктар аралык тёлём системаларынын кёрсёткъчтёръ 

  

Бардыгы болуп банктар аралык тёлём системалары 

анын ичинде  

Клиринг системасы 

Гросс системасы 

кёлёмъ 

млн. сом 

саны 

даана 

кёлёмъ 

млн. сом. 

саны 

даана 

кёлёмъ 

млн. сом. 

саны 

даана 

2008-жылдын 19-январынан 23-январына чейинки мезгил ичиндеги кёрсёткъчтёр  

(отчеттук мезгил) 

Жумалык абсолюттук маани 

8 532,0 

57 380 

1 008,5 

55 581 

7 523,5 

1 799 

Банктар аралык тёлём системаларынын тёлёмдёръндёгъ ълъшъ (%)  

100,0 

100,0 

11,8 

96,9 

88,2 

3,1 

анын ичинде (%): 

 

 

 

 

 

 

ББПБнын таза позициялары 

0,1 

0,4 

0,4 

0,4 

0,0 

0,0 

Борбордук Казыналыктын чыгыш тёлёмдёръ 

10,2 

5,7 

13,3 

5,8 

9,8 

2,3 

Борбордук Казыналыктын кириш тёлёмдёръ 

13,0 

48,2 

27,2 

49,7 

11,1 

2,3 

Социалдык Фонддун чыгыш тёлёмдёръ 

0,01 

0,1 

0,1 

0,1 

0,0 

0,0 

Социалдык Фонддун кириш тёлёмдёръ 

0,6 

2,5 

5,3 

2,6 

0,0 

0,0 

Ёткён ай ъчън орточо жумалык кёрсёткъчтёр 

Ёткён айдын орточо жумалык абсолюттук мааниси 

11 178,1 

73 538 

1 509,5 

71 070 

9 668,6 

2 469 

Отчеттук мезгилдин кёрсёткъчтёрънън ёткён айдын орточо жумалык кёрсёткъчтёрънён четтеши 

 

-2 646,0 

-16 158 

-500,9 

-15 489 

-2 145,1 

-670 

-23,7 

-22,0 

-33,2 

-21,8 

-22,2 

-27,1