Кайта келүү

ь 2008-жылдын 28-ноябрында Улуттук банк Башкармасынын кезектеги отуруму ёткёрълъп, анын жъръшъндё "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын акчакредит саясатынын 2009-2011-жылдарга карата негизги багыттары жёнъндё" маселе каралды (№43/1). 

 

ь 2008-жылдын 26-ноябрында Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасы 2008-жылдын январь-сентябрь айларындагы акчакредит саясатынын жыйынтыгын жана алдыдагы мезгил ичине каралган акчакредит программасынын долбоорлорун талкуулады. 

Башкармалыктын отурумунун жъръшъндё жъргъзълъп жаткан алгылыктуу кыйла катуулатылган акчакредит саясаты жана Ёкмёт тарабынан кёрълъп жаткан чаралар акыркы айларда инфляция арымын басаьдатууга алып келген: ъстъбъздёгъ жылдын июль айында баалардын ёсъшъ байкалган эмес, август айында 0,3 пайыз деьгээлиндеги дефляция байкалган, ал эми сентябрь жана октябрь айларында инфляция, тиешелъълъгънё жараша, 0,7 жана 0,9 пайызды тъзгён. Инфляциялык тобокелдиктер тёмёндёгён, бирок дале болсо сакталууда. Ёткён жылы инфляциянын ылдамдашы тышкы баа эпкиндеринен улам жъргён эле, ошол себептъъ алгылыктуу кыйла катуулатылган акчакредит саясатын жъргъзъъ керектёё себетинин башка компоненттерине карата баанын кескин жогорулоо тенденциясынын таркатылышына жол бербёёгё багытталган. Жылдын жыйынтыгы боюнча инфляция ёткён жылдын деьгээлинде тъптёлёёръ кътълъъдё. 

Ачык рыноктогу операциялар боюнча негизги каражаттар болуп, ёткён жылдагыдай эле, ноталар жана репо-операциялар эсептелген. Ноталарды сатуу кёлёмъ 2008-жылдын январь-сентябрь айларында 12420,7 млн. сомду тъзгён, 2007-жылдын тиешелъъ мезгилинде бул кёрсёткъч 1014,3 млн. сом эле. Ноталарды сатуу кёлёмънън кёбёйъшъ Улуттук банктын эсептик ченинин жогорулоосу менен коштолгон. Улуттук банк тарабынан 1269,2 млн. сом суммасына кайтарым репо-операциялары жъргъзългён, бул ёткён жылдын ушул эле мезгилине караганда 2,2 эсеге аз (2817,1 млн. сом). 

Ъстёк ликвиддъълъктъ алып салуу максатында Улуттук банк АКШ долларын колдонуу менен кайтарым своп-операцияларын жъргъзъънъ уланткан. Бул операциялардын кёлёмъ 1993,9 млн. сомду тъзгён, бул кёрсёткъч ёткён жылдын ушул эле мезгилиндеги 548,9 млн. сом кёрсёткъчънён 3,5 эсеге жогору.  

2008-жылдын январь-сентябрь айларындагы акча базасынын ёсъшъ 10,7 пайызды тъзгён, бул кёрсёткъч 2007-жылы ушул эле мезгилде 20,2 пайыз ёлчёмъндё катталган. Коммерциялык банктардын ъстёк камдары (резервдери) топтолуунун жогорку деьгээлин сактап калуу менен бирге 1825,4 млн. сомдон 1770,4 млн. сомго чейин кыскарган. 

Банк тутумунда коммерциялык банктардын активдери жана капиталынын ёсъъ тенденциясы сакталган, анын натыйжасында финансылык ортомчулук деьгээлин мънёздёгён кёрсёткъчтёр 2008-жылдын сентябрь айынын акырына карата тёмёнкъдёй деьгээлде тъптёлгён: ИДПга карата активдер 29,9 пайыз, ИДПга карата кредиттер 14,9 пайыз, ИДПга карата депозиттер 14,4 пайыз. Иштеп жаткан коммерциялык банктардагы депозиттердин жалпы кёлёмъ 13,6 пайызга кёбёйъъ менен сентябрь айынын акырына карата 26,6 млрд. сомду тъзгён. Коммерциялык банктардын кредит портфели 23,5 пайызга кёбёйгён жана сентябрь айынын акырында 25,8 млрд. сомду тъзгён. 

Къндёлък операциялар эсебинин тартыштыгы 2007-жылдын январь-сентябрь айларындагы ИДПга карата 9,7 пайыздан 2008-жылдын январь-сентябрь айларындагы ИДПга карата 11,9 пайызга чейин кёбёйгёндъгъ белгиленген. Трансферттердин жалпы кёлёмъ 2007-жылдын тиешелъъ мезгилине салыштырмалуу 33,7 пайызга кёбёйгён жана 975,0 млн. АКШ долларын тъзгён. Улуттук банктын камдык активдери товарлардын жана кызмат кёрсётъълёрдън 2,9 айын жабууну камсыз кылган. АКШ долларынын сомго карата алмашуу курсу жай жогорулаган. Алмашуу курсунун ёсъшънё эларалык финансылык кризис да таасир кёрсёткён. 

Курулуш, электрэнергиясын, газды, сууну ёндъръъ жана бёлъштъръъ, тоо-кен казып алуу ёнёржайы сыяктуу экономиканын айрым секторлорунда тёмёндёё катталган, жък ташуу, почта жана электр байланышы боюнча кызмат кёрсётъълёр, чекене соода жъргъзъъ чёйрёсъндё ёсъш арымы тёмёндёгён, ошондой эле инвестицияларды негизги капиталга пайдалануу деьгээли кыскарган. 

Республиканын экономикасына энергетика секторунун кёйгёйлъъ маселелери жана дъйнёлък финансылык кризис терс таасирин тийгизъъдё. Улуттук банк тарабынан инфляциялык тобокелдиктер менен экономикалык ёсъъ арымдарынын тёмёндёё тобокелдиктеринин ортосунда теь салмактын кармалышы зарыл. Эгерде инфляциялык тобокелдиктердин туруктуу тёмёндёё тенденциясы байкалса, Улуттук банк арымы экономикалык ёсъъ арымынын тёмёндёё деьгээлинен кёз каранды боло турган акчакредит саясатынын таасирдъълъгън бара-бара басаьдатууга барат. Улуттук банк Башкармалыгы 2009-жылы валюта саясатын жъргъзъъ тышкыэкономикалык сектордун ёнъгъъсъндёгъ аныксыздыктын жогорку деьгээлинен улам татаалдана тургандыгын да белгилеп кетти.  

 

 

Банктык эмес финансы-кредит мекемелеринин жаьылыктары 

 

Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы тёмёнкъ банктык эмес финансы-кредит мекемелерине жана алмашуу бюролоруна лицензияларды/къбёлъктёрдъ берген

1. ЖЧК "Кредитный двор" МККсына (жеке адамдарга жана юридикалык жактарга чакан кредиттерди беръъгё 2008-жылдын 1-декабрында берилген 179-къбёлък). Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Л. Толстой атындагы кёчё, 148; 

2. ЖЧК "Финанс" МККсына (жеке адамдарга жана юридикалык жактарга чакан кредиттерди беръъгё 2008-жылдын 1-декабрында берилген 180-къбёлък). Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Токтогул атындагы кёчё, 179-6; 

3. ЖЧК "Gel-al кредит" (Кел-ал кредит) МККсына (жеке адамдарга жана юридикалык жактарга чакан кредиттерди беръъгё 2008-жылдын 1-декабрында берилген 181-къбёлък). Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Ибраимов атындагы кёчё, 33/1; 

4. ЖЧК "Инаят Дирхам" МККсына (жеке адамдарга жана юридикалык жактарга чакан кредиттерди беръъгё 2008-жылдын 1-декабрында берилген 182-къбёлък). Юридикалык дареги: Ысыккёл областы, Жети-Ёгъз району, Кызыл-Суу айылы, Манас атындагы кёчё, 214; 

5. КЖК "Алтынай плюс" ломбардына (кыймылдуу мълктъ кърёёгё алуу менен кыска мёёнёттъъ кредиттерди беръъ операцияларын жъзёгё ашыруу укугуна 2008-жылдын 5-декабрында берилген 378-лицензия). Юридикалык дареги: Жалалабат областы, Жалалабат шаары, борбордук базар

6. Жеке ишкер Султаналиев Багыш Аккабаковичке (нак четёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2008-жылдын 4-декабрында берилген 3813-лицензия). Алмашуу бюросу 2073 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Абдрахманов атындагы кёчё, 182-ъй, 27-кв.; 

7. Жеке ишкер Келешов Али Нураддиновичке (нак четёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2008-жылдын 4-декабрында берилген 3814-лицензия). Алмашуу бюросу 2074 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Чъй проспекти, 150 "а", "Бета Сторес" соода борбору

8. Жеке ишкер Касымалиев Турарбек Жолдошбековичке (нак четёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2008-жылдын 4-декабрында берилген 3815-лицензия). Алмашуу бюросу 2075 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Абдрахманов атындагы кёчё, 146; 

9. Жеке ишкер Сабиров Тахир Рахимжановичке (нак четёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2008-жылдын 4-декабрында берилген 3816-лицензия). Алмашуу бюросу 2076 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Абдрахманов атындагы кёчё, 119-ъй, 17-кв.

10. "Афина плюс" ЖЧКсына (нак четёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2008-жылдын 4-декабрында берилген 3817-лицензия). Алмашуу бюросу 2077 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Кулатов атындагы кёчё, 8; 

11. Жеке ишкер Маматкоримов Бахтиер Шухратовичке (нак четёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2008-жылдын 5-декабрында берилген 3818-лицензия). Юридикалык дареги: Ош шаары, Базар кёчёсъ, номери жок

 

 

Тёмёнкъ банктык эмес финансы-кредит мекемелеринин лицензиялары  

жокко чыгарылган/кайра чакырылып алынган: 

 

1. 2008-жылдын 1-декабрынан тартып "Ыман Жумгал" кредиттик союзуна 2006-жылдын 14-апрелинде берилген №513-лицензия "Ыман Жумгал" КСнын жалпы жыйынынын 2008-жылдын 12-мартындагы протоколунун негизинде жокко чыгарылган. Юридикалык дареги: Нарын областы, Жумгал району, Кызыл-Жылдыз айылы, И.Модубаев атындагы кёчё, 4-ъй; 

2. 2008-жылдын 2-декабрынан тартып "Сауле-Кредит" кредиттик союзуна 2005-жылдын 25-апрелинде берилген №219-лицензия Кыргыз Республикасынын мыйзамдарын жана Улуттук банктын ченемдик актыларын сактабагандыгы ъчън Кёзёмёл боюнча комитеттин 2008-жылдын 2-декабрындагы №26/1 токтомунун негизинде кайра чакырылып алынган. Юридикалык дареги: Чъй областы, Сокулук айылы, Фрунзе кёчёсъ, 96; 

3. 2008-жылдын 4-декабрынан тартып "Фианит-Кредит" ломбардына 2007-жылдын 3-августунда берилген №332-лицензия ломбарддын ишине текшеръъ жъргъзъъгё тоскоолдук кёрсёткёндъгъ жана текшеръънъ токтотуп тургандыгы ъчън Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын 2008-жылдын 4-декабрындагы № 64-0 буйруусунун негизинде кайра чакырылып алынган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Чъй проспектиси, 162

 

 

Банктар аралык тёлёмдёр 

 

Банктар аралык тёлём системаларынын кёрсёткъчтёръ 

  

Бардыгы болуп банктар аралык тёлём системалары 

анын ичинде  

Клиринг системасы 

кёлёмъ 

млн. сом 

саны 

даана 

кёлёмъ 

млн. сом. 

саны 

даана 

кёлёмъ 

млн. сом. 

саны 

даана 

2008-жылдын 1-декабрынан 5-декабрына чейинки мезгил ичиндеги кёрсёткъчтёр  

(отчеттук мезгил) 

Жумалык абсолюттук маани 

9 758,3 

71 676 

1 359,7 

69 619 

8 398,6 

2 057 

Банктар аралык тёлём системаларынын тёлёмдёръндёгъ ълъшъ (%)  

100,0 

100,0 

13,9 

97,1 

86,1 

2,9 

анын ичинде (%): 

  

  

  

  

  

  

ББПБнын таза позициялары 

0,10 

0,4 

0,7 

0,4 

0,0 

0,0 

Борбордук Казыналыктын чыгыш тёлёмдёръ 

18,0 

10,6 

25,5 

10,8 

16,8 

2,3 

Борбордук Казыналыктын кириш тёлёмдёръ 

10,8 

52,0 

17,4 

53,5 

9,8 

1,4 

Социалдык Фонддун чыгыш тёлёмдёръ 

0,3 

1,4 

2,2 

1,4 

0,0 

0,0 

Социалдык Фонддун кириш тёлёмдёръ 

1,4 

5,9 

10,1 

6,0 

0,0 

0,0 

Ёткён ай ъчън орточо жумалык кёрсёткъчтёр 

Ёткён айдын орточо жумалык абсолюттук мааниси 

9 632,3 

61 536 

1 169,6 

59 575 

8 462,7 

1 961 

Отчеттук мезгилдин кёрсёткъчтёрънън ёткён айдын орточо жумалык кёрсёткъчтёрънён четтеши 

 

126,1 

10 140 

190,1 

10 044 

-64,1 

96 

1,3 

16,5 

16,3 

16,9 

-0,8 

4,9