Бишкек шаарында Улуттук банктын лицензиясыз нак чет өлкө валютасын алмаштырууну жүзөгө ашырган жактар  

Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарына ылайык, Улуттук банктан нак чет өлкө валютасы менен алмашуу операцияларын жүргүзүү  

укугуна лицензия алган юридикалык жактар гана Кыргыз Республикасынын аймагында алмашуу бюролорун ача алышат. 

Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган көзөмөлдүк функцияларын ишке ашыруунун алкаганда Улуттук банк, алмашуу бюролорунун лицензиясыз, мыйзам чегинен тышкары ишкердигин алдын алуу, аныктоо жана аларга бөгөт коюу чараларын көрөт.  

2014-жылдын баш жагынан тартып алмашуу бюролорунун банк мыйзамдарынын талаптарын сактоосуна рейддик текшерүүлөрдүн жүрүшүндө, Улуттук банктын тиешелүү лицензиясыз нак чет өлкө валютасын алмаштыруу операцияларын жүргүзүп келген бир катар алмашуу бюролору аныкталган.  

Алсак, 2014-жылдын 1-чейреги ичинде Улуттук банктын лицензиясыз нак чет өлкө валютасы менен алмашуу операцияларын жүргүзгөн 37 жеке адам Кыргыз Республикасынын Административдик кодексине ылайык, айыптык төлөм өндүрүү түрүндө административдик жоопкерчиликке тартылышкан. Республикалык бюджетке төлөнө турган айыптык төлөмдөрдүн жалпы суммасы 63 000 сомду түзгөн.  

Улуттук банк, мыйзамсыз иш алып барган алмашуу бюролору тарабынан алдоо, алдамчылык жана башка укукка жатпаган иштерине жол бербөө максатында, Улуттук банктын лицензиясына, ошондой эле каттоо катына ээ алмашуу бюролорунда гана нак чет өлкө валютасын алмаштырууну сунуштайт. Алмашуу бюросунун лицензиясынын болушуна сөзсүз түрдө көңүл буруу зарыл. Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларынын талаптарына ылайык, Улуттук банктын лицензиясынын жана каттоо катынын көчүрмөсү алмашуу бюролорунун маалымат такталарында кардарларга көрүнүктүү жерде жайгаштырылууга тийиш.  

Эгерде бул талаптар алмашуу бюролору тарабынан сакталбаса, алардын иши мыйзам талаптарын бузуу менен ишке ашырылып жаткандыгын же Улуттук банк тарабынан жөнгө салынбаган жана көзөмөлдүккө алынбаган иш чөйрөсү мыйзамсыз катары карала тургандыгын Улуттук банк эскертет.  

Лицензиясыз жана мыйзамсыз иш алып барган алмашуу бюролору керектөөчүлөрдүн укугунан кыянаттык менен пайдаланып жатышкандыгын, операцияларды контролдук-кассалык машинасыз жүргүзүшкөндүгүн, ушундан улам операция жүргүзүлгөндүгү фактысын ырастаган чектер берилбей жаткандыгын, ал эми имараттын ичи мындай иштин түрүн жүргүзүү үчүн техникалык коопсуздукка жооп бербей тургандыгын эскертип кетүү зарыл. Бүтүндөй алганда бул факторлор керектөөчүлөргө тобокелдиктерди жаратат, анын ичинде алмашуу бюролорунун алдоо жана алдамчылык менен укукка жатпаган иштерди жүргүзүү тобокелдигине алып келет.  

Калкка маалымдоонун чегинде Улуттук банк, текшерүүнү жүргүзүүдө аныкталган Бишкек шаарында нак чет өлкө валютасы менен алмашуу операцияларын жүргүзүү укугуна лицензиясыз иш алып барган жактардын тизмесин сунуштайт.  

Улуттук банктын сейрек кездешүүчү коллекциялык монеталарына жүргүзүлгөн аукциондун жыйынтыгы чыгарылды  

Кыргыз Республикасынын улуттук валютасын киргизүү күнүнүн алдында Улуттук банк алтын жана күмүш монеталарын сатуу боюнча жыл сайын өтүүчү аукционду өткөрдү. Тоорукка 1995-жылдан 2007-жылдар аралыгында Улуттук банк тарабынан чыгарылган 17 лот аркылуу 25 нумизматикалык монеталар (1 алтын жана 24 күмүш) коюлган: "Ош-3000", "Манас эпосуна 1000 жыл", "Хан-Теңири", "Аркар", "Эделңвейс", "Улуттук валютага 10 жыл", "Шанхай кызматташтык уюму", "Таш-Рабат", "Улуу Жеңишке 60 жыл" жана "Өзгөн архитектуралык комплекси".  

Улуттук банктын Нак акча менен иш алып баруу башкармалыгынын кассалык операциялар бөлүмүнүн башкы экономисти Салтанат Аубакирова белгилегендей: "Бир гана нумизматтардын эле эмес, тарыхка, искусствого кызыккан жарандардын Кыргызстандын коллекциялык монеталарына болгон кызыгуусу улам барган сайын артууда. Мисалга алсак, өткөн жылга салыштырмалуу коллекциялык монеталарды сатып алууну каалагандардын саны 2014-жылы эки эсеге көбөйгөн. Аукционго, эстелик монеталарын баалаган 30 адам катышкан. Эгерде аукционго коюлган монеталардын баштапкы баасы 107 миң сомду түзгөн болсо, монеталарды саткан сумма 301 миң 600 сомду түзгөн".  

Нак акча менен иш алып баруу башкармалыгынын началңниги Шамилң Айдаркулов: "Коллекциялык монеталарга кызыгуу жалпы дүйнөлүк тенденцияга айланууда. Бул, биринчи кезекте, нумизматикалык баалуулуктар пайдалуу салым болуп эсептелери жана коллекционерлер тарабынан келечектеги сапаттуу финансылык инструмент катары каралып жаткандыгы менен түшүндүрүлөт. Коллекциялык монеталар, бүтүндөй бир элдин, мамлекеттин маанилүү окуяларын чагылдыруу менен маданий жана тарыхый миссияны аткарган искусствонун чыныгы чеберчилиги болуп санала турган фактылары дагы маанилүү ролду ойнойт. Улуттук банктын нумизматикалык фондусунан чыгарылган эстелик монеталарынын жогорку сапатта даярдалышы, актуалдуу темаларды камтыган көркөмдүк баалуулугу менен айырмаланат. Биздин монеталар эл аралык белгилүү көргөзмөлөрдө коюлуп жүрөт".  

Г.Айтиев атындагы Кыргыз улуттук көркөм өнөр музейинде өткөн аукциондо Улуттук банк башка чыгарбай турган монеталар коюлган. "Ош-3000" алтын монетасы башкалардан кымбат сатылды. Анын баштапкы наркы 20 000 сом болсо, аукциондо сатылган баасы 34 100 сомду түзгөн. Ошондой эле нумизматтардын чоң кызуусун арттырган "Хан-Теңири", "Аркар", "Эделңвейс", "Улуттук валютага 10 жыл" жана "Улуу Жеңишке 60 жыл" күмүш монеталары болду. Аукциондун катышуучулары монеталарды баштапкы баасынан бир нече жогору баада сатып алышты.  

Кыргызстан эгемендүүлүккө ээ болгон мезгилден тартып, Улуттук банк 45 коллекциялык монеталарды: алтын коллекциялык монеталардын үч түрүн, күмүш монеталардын 33 түрүн, жез-никелң монеталардын 8 түрүн, бир мелңхиор монетасын чыгарган. 2013-жылдын 24-декабрынан тартып "Кыргыз каганатынын доору" сериясынан "Улуу кыргыз каганаты" күмүш коллекциялык монетасы жүгүртүүгө чыгарылган.  

Улуттук банк Кыргыз Республикасынын Эгемен күнүнө карата салт боюнча жаңы эстелик монеталарды: күмүш сыяктуу эле, жез-никелң түрүндө да "Барсбек - кыргыздардын каганы" жана "Манас күмбөзү" монеталарын, ошондой эле Кыргызстандын Кызыл китеби сериясынан "Үкү" күмүш монетасын чыгарат.  

Төмөнкү БФКМдерге жана алмашуу бюролоруна лицензиялар/күбөлүктөр берилген: 

" Аппак-Нур " ЖЧКсына чет өлкө валютасында алмашуу операцияларын жүргүзүүгө 2014-жылдын 13-майында №5125 лицензия берилди. Юридикалык дареги: Жалал-Абад областы, Базар-Коргон району, Базар-Коргон айылы, Вокзалңная көч., үй номери жок (борбордук базардын жаны). 

Төмөнкү БФКМдердин лицензиялары/күбөлүктөрү жокко чыгарылган, кайра кайтарылган: 

Жеке адамдарга жана юридикалык жактарга микрокредит берүүгө "КЕН - НУР" кредиттик союзуна 2004-жылдын 19-январында берилген № 445 лицензия, кредиттик союздун 2014-жылдын 14-майындагы өз эрки менен жоюлуу жөнүндө билдирүүсүнө жана 2013-жылдын 16-апрелиндеги кредиттик союздун жалпы жыйынынын протоколуна ылайык, 2014-жылдын 14-майынан тартып жокко чыгарылган. Юридикалык дареги: Бишкек ш., Көк-Жар мкр, №8 үй, 5-кв. 

Жеке адамдарга жана юридикалык жактарга микрокредит берүүгө МКК "Бай Журт" ЖЧКсына 2008-жылдын 28-мартында берилген № 123 күбөлүк, МКК "Бай Журт" ЖЧКсынын уюштуруучусунун 2014-жылдын 7-майындагы чечимине жана 2014-жылдын 8-майындагы билдирүүсүнө ылайык, 2014-жылдын 12-майынан тартып жокко чыгарылган. Юридикалык дареги: Ош областы, Ош ш., А.Масалиев атындагы пр., 32. 

Жеке адамдарга жана юридикалык жактарга микрокредит берүүгө МКК "ЖЕҢИШ" ЖЧКсына 2011-жылдын 24-июнунда берилген №381 күбөлүк, уюштуруучунун 2014-жылдын 13-майындагы жоюлуу жөнүндөгү чечимине ылайык, 2014-жылдын 14-майынан тартып жокко чыгарылган. Юридикалык дареги: Чүй областы, Жайыл району, Кара-Балта шаары, Кожомбердиев көчөсү, №120 үй, 24-кв.  

Банктар аралык төлөмдөр