Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын “Ченемдик актылары”»
журналынын 2008 жылдын № 5 саны
1. Улуттук банк Башкармасынын 2008-жылдын 29 февралындагы № 9/1 “Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын «2002-жылдын 11-сентябрындагы № 37/2 «Кыргыз Республикасында микрокредиттик компанияларды жана микрокредиттик агенттиктерди тъзъъ жёнъндё» Убактылуу жобо тууралуу» токтомуна ёзгёртъълёрдъ жана толуктоолорду киргизъъ жёнъндё токтому;
(Кыргыз Республикасынын Адилет министирлигинде 2008-жылдын 8- апрелиндеги 22-08 номеринде каттоодон ёткён)
2. Улуттук банк Башкармасынын 2008 жылдын 29 февралындагы № 9/2 «Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2005-жылдын 19-майындагы № 16/3 «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы тарабынан микрофинансылык уюмдарга карата колдонулуучу эскертъъ чаралары жана санкциялар жёнъндё" жобону бекитъъ тууралуу» токтомуна ёзгёртъълёрдъ жана толуктоолорду киргизъъ жёнъндё» токтому;
(Кыргыз Республикасынын Адилет министирлигинде 2008-жылдын 8- апрелиндеги 23-08 номеринде каттоодон ёткён)
3. Улуттук банк Башкармасынын 2007-жылдын 25-июлунда кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2007-жылдын 27-августунда 81-07 номеринде каттоодон ёткёртългён № 36/6 «Электрондук акчаны пайдалануу менен тёлём кызмат кёрсётъълёрън сунуштоо боюнча ишти лицензиялоо жёнъндё» жобо тууралуу» токтомуна толуктоолорду киргизъъ жёнъндё
((Кыргыз Республикасынын Адилет министирлигинде 2008-жылдын 18- апрелиндеги 24-08 номеринде каттоодон ёткён)
4. 13/4 от 26 марта 2008 г.
Улуттук банк Башкармасынын 2008-жылдын 29.02 № 9\1 токтому
Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлигинин 2008-жылдын 08.04
№ 22-08 регистрациялык номери
Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын «2002-жылдын
11-сентябрындагы № 37/2 «Кыргыз Республикасында микрокредиттик компанияларды жана микрокредиттик агенттиктерди тъзъъ жёнъндё» Убактылуу жобо тууралуу» токтомуна ёзгёртъълёрдъ жана толуктоолорду киргизъъ жёнъндё
Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2002-жылдын 25-октябрында 135-02 номеринде каттоодон ёткёртългён, Улуттук банк Башкармасынын 2002-жылдын 11-сентябрындагы № 37/2 «Кыргыз Республикасында микрокредиттик компанияларды жана микрокредиттик агенттиктерди тъзъъ жёнъндё» Убактылуу жобо тууралуу» токтомуна ёзгёртъълёрдън жана толуктоолордун долбоорун карап кёръъ менен Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасы токтом кылат:
1. Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2002-жылдын 25-октябрында 135-02 номеринде каттоодон ёткёртългён, Улуттук банк Башкармасынын 2002-жылдын 11-сентябрындагы № 37/2 «Кыргыз Республикасында микрокредиттик компанияларды жана микрокредиттик агенттиктерди тъзъъ жёнъндё» Убактылуу жобо тууралуу» токтомуна ёзгёртъълёр жана толуктоолор (кошо тиркелет) бекитилсин.
2. Юридикалык бёлъм Кёзёмёл методологиясы жана лицензиялоо башкармалыгы менен бирдикте бул токтомду мамлекеттик каттоодон ёткёртъъ ъчън Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигине белгиленген тартипте жёнётъшсън.
3. Токтом Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде мамлекеттик каттоодон ёткёртълъп, расмий жарыяланган учурдан тартып къчънё кирет.
4. Каттоодон ёткён ченемдик укуктук акты жарыялангандан кийин, жарыялоо булактары (басылманын аталышы, анын номери жана кайсы кънъ жарыялангандыгы) тууралуу Юридикалык бёлъм Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигине маалымдасын.
5. Ушул токтомдун аткарылышына контролдук Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын Тёрагасынын орунбасары К.К.Боконтаев мырзага жъктёлсън.
Тёрага Алапаев М.О.
Улуттук банк Башкармасынын 2008-жылдын 29.02 № 9\1
токтому менен бекитилген
Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2002-жылдын 11-сентябрында кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2002-жылдын 25-октябрында 135-02 номеринде каттоодон ёткёртългён «Кыргыз Республикасында микрокредиттик компанияларды жана микрокредиттик агенттиктерди тъзъъ жёнъндё» Убактылуу жобо жёнъндё» № 37/2 токтомго карата ёзгёртъълёр жана толуктоолор
Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2002-жылдын 11-сентябрында кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2002-жылдын 25-октябрында 135-02 номеринде каттоодон ёткёртългён «Кыргыз Республикасында микрокредиттик компанияларды жана микрокредиттик агенттиктерди тъзъъ жёнъндё» Убактылуу жобо жёнъндё» № 37/2 токтомуна тёмёнкъ ёзгёртъълёр жана толуктоолор киргизилсин:
1. «Кыргыз Республикасында микрокредиттик компанияларды жана микрокредиттик агенттиктерди тъзъъ жёнъндё» Убактылуу жобонун» аталышындагы «Убактылуу жобо» деген сёздёр «жобо» сёзъ менен алмаштырылсын.
2. Бътъндёй текст боюнча «Компания» жана «Агенттик» деген сёздёр «МКК» жана «МКА» аббревиатуралары менен алмаштырылсын.
3. Бътъндёй текст боюнча «Убактылуу жобо» деген сёздёр «Жобо» деген сёздёр менен алмаштырылсын.
4. 2-бёлъктън 2.9-пунктундагы «катышуучулардын» деген сёзънён кийин «акчалай» деген сёзъ менен толукталсын.
5. 3-бёлъктън 3.1-пунктунун 2-пунктчасы тёмёнкъ редакцияда берилсин:
«МККнын же МКАнын мёёръ менен тастыкталган, МККны же МКАны тъзъъ, жетекчилерди, башкы бухгалтерди (башкы бухгалтердин кызмат орду штатта жок учурда бухгалтерди), кредиттёё боюнча бёлъмдън начальнигин (эгерде болгон болсо) шайлоо (дайындоо) жёнъндё уюштуруучунун (бир уюштуруучу болгондо) чечиминин же уюштуруучулардын/катышуучулардын (бирден ашык уюштуруучу болгондо) жалпы жыйынынын протоколунун тъп нускасын;».
6. 3-бёлъктън 3.1-пунктунун 6-пунктчасы тёмёнкъ редакцияда берилсин:
«МККнын же МКАнын жетекчисин (жетекчилерин - эгерде болгон болсо), башкы бухгалтеринин, кредиттёё боюнча бёлъмдън начальнигинин анкеталары (2-тиркеме), ошондой эле алардын Улуттук банк тарабынан белгиленген минималдуу квалификациялык талаптарга ылайык келишин тастыктаган маалыматтар жана документтер (7-тиркеме);».
7. 3-бёлъктън 3.2-пунктундагы экинчи съйлём алынып салынсын.
8. 3-бёлъктън 3.4-пунктунда «бир ай» сёздёръ «30 кън» сёздёръ менен алмаштырылсын.
9. 3-бёлъктън 3.6-пунктунда «(областтык башкармалыгына)» сёздёръ «(мындан ары - Банктык эмес мекемелердин ишине кёзёмёл башкармалыгына), ал эми областтарда – областтык башкармалыктарга1» сёздёръ менен алмаштырылсын. 1-шилтеме тёмёнкъ редакцияда берилсин:
«1Улуттук банктын Баткен областындагы ёкълчълъгън кошо алганда.».
10. Бътъндёй текст боюнча «Банктык эмес мекемелердин ишине кёзёмёл башкармалыгы» сёздёръ «УННУ» аббревиатурасы менен алмаштырылсын (орус тилиндеги вариантында).
11. 3-бёлъктън 3.13-пунктунун 2-пунктчасы тёмёнкъ редакцияда берилсин:
«МККнын же МКАнын мёёръ менен тастыкталган, уюштуруу документтерине ёзгёртъълёрдъ киргизъъ жёнъндё МККнын же МКАнын уюштуруучусунун (бир уюштуруучу болгондо) чечиминин же уюштуруучулардын/катышуучулардын (бирден ашык уюштуруучу болгондо) жалпы жыйынынын протоколунун тъп нускасын;».
12. 3-бёлък тёмёнкъ мазмундагы 3.16-пункт менен толукталсын:
«3.16. Жетекчини, башкы бухгалтерди жана/же кредиттёё боюнча бёлъмдън начальнигин шайлоодо/дайындоодо (кайра шайлоодо) МККлар же МКАлар шайланган/дайындалган адамдардын анкеталарын, ошондой эле алардын Улуттук банк тарабынан белгиленген минималдуу квалификациялык талаптарга ылайык келишин тастыктаган маалыматтарды жана документтерди (7-тиркеме) кошо тиркёё менен МККнын же МКАнын мёёръ менен тастыкталган, уюштуруучунун (бир уюштуруучу болгондо) чечиминин же уюштуруучулардын/катышуучулардын (бирден ашык уюштуруучу болгондо) жалпы жыйынынын протоколунун тъп нускасын Улуттук банктын Банктык эмес мекемелердин ишине кёзёмёл башкармалыгына (областтык башкармалыктарга) он къндън ичинде беришет;».
13. 3-бёлък тёмёнкъ мазмундагы 3.17-пункт менен толукталсын:
«3.17. Жетекчи же болбосо башкы бухгалтер белгиленген талаптарга ылайык келбесе, Улуттук банк аларды алмаштырууну талап кыла алат».
14. 4-бёлъктън 4.3-пунктунун 2-пунктчасы тёмёнкъ редакцияда берилсин:
«МККнын же МКАнын ыйгарым укуктуу органынын филиалды (ёкълчълъктъ) тъзъъ жана МККнын же МКАнын уюштуруу документтерине ёзгёртъълёрдъ киргизъъ жёнъндё чечиминин МККнын же МКАнын мёёръ менен тастыкталган тъп нускасы;».
15. 4-бёлъктън 4.3-пунктунун 5-пунктчасы тёмёнкъ редакцияда берилсин:
«микрокредиттик компаниялар ъчън – акча каражаттарынын коммерциялык банктагы топтоо эсебине салынгандыгын тастыктаган документ же болбосо, филиалдары бар микрокредиттик компаниялар ъчън 2.8-пунктта кёрсётългён ёлчёмдё уставдык капиталдын бар экендигин тастыктаган финансылык абал жёнъндё отчет;».
16. 4-бёлък тёмёнкъ мазмундагы 4.6-пункт менен толукталсын:
«4.6. МККнын жана МКАнын филиалдары жана ёкълчълъктёръ алардын жайгашкан ордунан тышкары турган жана филиалдардын, ёкълчълъктёрдън атынан айрым функцияларды (маалымат топтоо, микрокредиттерди беръъгё билдирмелерди топтоо жана аларды иштеп чыгуу, микрокредиттёё боюнча операцияларды кассалык тейлёё) аткаруучу структуралык бёлъмдёрдъ тъзъшъ мъмкън. МКК же МКА мындай структуралык бёлъмдёр бар экендиги жёнъндё маалыматты алар тъзългён учурдан кийинки 10 кън ичинде Улуттук банкка маалымдоого милдеттъъ.».
17. 5-бёлъктън 5.1-пункту тёмёнкъ редакцияда берилсин:
«МККга же МКАга тёмёнкъ учурларда къбёлък беръъдён баш тартылышы ыктымал:
1) МКК же МКА тарабынан "Кыргыз Республикасындагы микрофинансылык уюмдар жёнъндё" мыйзамдын жана Улуттук банктын ченемдик актыларынын талаптарын бузууга жол берилсе;
2) къбёлък алууга берилген уюштуруу жана башка документтер Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген талаптарга ылайык келбесе;
3) жетекчинин жана башкы бухгалтердин белгиленген минималдуу квалификациялык талаптарга ылайык келбеши учурунда.
18. 5-бёлъктън 5.4-пункту тёмёнкъ редакцияда берилсин:
«МКК же МКА къбёлъктъ беръъдён баш тартуу тууралуу чечим боюнча Улуттук банк Башкармасынын Банктык эмес мекемелердин ишине кёзёмёл башкармалыгынын ишин тъздён-тъз тескёёгё алган мъчёсънё, кабыл алынган чечим жёнъндё расмий билдиръъ алынган къндён тартып, беш жумуш кънъ ичинде даттана алат.».
19. 6-бёлъктън 6.1-пункту тёмёнкъ редакцияда берилсин:
«Къбёлък Улуттук банк тарабынан тёмёнкъ учурларда кайтарылып алынышы мъмкън:
1) Кыргыз Республикасынын мыйзамдарын жана Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларын дайыма (эки жана андан кёп жолу) бузууга жол берилсе;
2) МКА жана МКК тарабынан Улуттук банктын сунуш-кёрсётмёлёръ, эскертъълёръ, нускоолору жана башка талаптары дайыма (эки жана андан кёп жолу) сакталбай келген болсо;
3) маалыматтар дайыма (эки жана андан кёп жолу) берилбесе же такталбаган, толук эмес маалыматтар берилип келсе;
4) аз ёлчёмдё кредиттерди бир жылдан ашкан мёёнёткё беръъ боюнча иш жъзёгё ашырылбаса;
5) мыйзамдарда белгиленген башка учурларда.».
20. 6-бёлъктън 6.3-пункту тёмёнкъ редакцияда берилсин:
«МКК же МКАнын къбёлъгъ кайтарылып алынган учурда, алар бул чечим боюнча Улуттук банк Башкармасынын Банктык эмес мекемелердин ишине кёзёмёл башкармалыгынын ишин тъздён-тъз тескёёгё алган мъчёсънё, Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларына ылайык даттанууга укуктуу.».
21. 7-бёлък тёмёнкъ редакцияда берилсин:
«7. Микрокредиттик компанияларды жана микрокредиттик агенттиктерди лицензиялоонун ёзгёчёлъктёръ
7.1. МКК банк операцияларынын тёмёнкъ търлёрън жъргъзъъгё Улуттук банктан лицензия ала алат (5-тиркеме):
1) карыздык милдеттенмелерди сатып алуу жана сатуу (факторинг);
2) финансы лизинги операцияны, мында микрофинансылык уюм беръъчъ же ёндъръъчънън мълкън алардан сатып алуу жана кредит шартында сатып алуучуга сатуу аркылуу сатууну каржылоо менен мълктъ беръъчънън же ёндъръъчънън жана сатып алуучунун ортосунда ортомчу катары иш алып барат.
7.2. МКА финансы лизинги боюнча операцияларды жъзёгё ашырууга Улуттук банктан лицензия ала алат.
7.3. МКК же МКА лицензия алуу ъчън тёмёнкъ документтерди эки нускада беръъгё милдеттъъ:
1) жетекчинин лицензия алууга ётънъч каты (6-тиркеме);
2) киргизилген ёзгёртъълёръ менен уюштуруу документтеринин нотариалдык жактан къбёлёндърългён кёчърмёсъ;
3) тёмёндёгълёрдъ камтыган бизнес-план:
o ушул Жобонун 7.1-пунктунда жана 7.2-пунктунда каралган операцияларды жъргъзъъдё МКК же МКА кёздёгён максаттардын аныктамасы;
o бул операцияларды жъргъзъъдён улам кътълъп жаткан экономикалык натыйжалардын божомолдуу эсеби;
4) лицензия алууда тёлём тёлёнгёндъгън тастыктаган документ.
7.4. 7.1. жана 7.2-пункттарында кёрсётългён операцияларды жъргъзъъ укугуна лицензия МКК же МКА каттоодон ёткёндъгъ тууралуу къбёлъктъ алгандан кийин бир жылдан кийин гана берилиши мъмкън.
7.5. Лицензия алууга берилген документтер алар алынган учурдан тартып, 30 календардык къндён ашпаган мёёнёттё каралат. Документтерди кароо мезгили Улуттук банк Башкармасынын Банктык эмес мекемелердин ишине кёзёмёл башкармалыгынын ишин тъздён-тъз тескёёгё алган мъчёсъ тарабынан 10 кънгё узартылышы ыктымал.
7.6. Берилген документтер мыйзамдардын жана ушул Жобонун талаптарына ылайык келбеген учурларында жана/же документтердин толук берилбей калышы учурунда жъйёлъъ себептерин кёрсётъъ менен алар МККга же МКАга кайтарылат. Мында, МКК же МКА тарабынан берилген документтердин бир нускасы кайтарылбайт. Документтерди кароо мёёнётъ Улуттук банктын талаптарына жооп берген документтердин топтому алынган къндён эсептелинет.
7.7. Ъч нускада даярдалган лицензияга Улуттук банк Башкармасынын Банктык эмес мекемелердин ишине кёзёмёл башкармалыгынын ишин тъздён-тъз тескёёгё алган мъчёсъ кол коет.
7.8. МККга же МКАга тёмёнкъ учурларда карыздык милдеттенмелерди сатып алуу жана сатуу (факторинг) жана /же финансы лизинги боюнча банктык операцияларды жъргъзъъ укугуна лицензия беръъдён баш тартылышы мъмкън:
1) эгерде, лицензия алууга берилген документтерде толук эмес, такталбаган маалыматтар камтылса жана/же алар мыйзамдарда белгиленген талаптарга ылайык келбесе;
2) МКК же МКАнын финансылык абалында кёйгёйлёр орун алган болсо;
3) факторинг жана/же финансы лизинги боюнча операцияларды жъргъзъъгё лицензия алуу ъчън жетиштъъ экономикалык негиздемелерди камтыбаган бизнес-план сунушталган болсо.
7.9. Бул жобонун 7.1- жана 7.2-пункттарында кёрсётългён банктык операцияларды жъргъзъъ укугуна лицензия алышкан МКК же МКАнын иши мыйзамдарда жана Улуттук банктын ченемдик актыларында каралган тартипте Улуттук банк тарабынан жёнгё салынып жана кёзёмёлдъккё алынат.
7.10. Карыздык милдеттенмелерди сатып алуу жана сатуу (факторинг) жана /же финансы лизинги боюнча банктык операцияларды жъргъзъъ укугуна лицензия тёмёнкъ учурларда Улуттук банк тарабынан кайтарылып алынышы мъмкън:
1) бул операцияларды жъргъзъъдё Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын жана Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларынын талаптарын бузууга жол берилсе;
2) Улуттук банктын ушул операцияларга тиешелъъ сунуш-кёрсётмёлёръ, эскертъълёръ, нускоолору же башка талаптары аткарылбаса;
3) маалыматтар берилбесе же такталбаган, толук эмес маалыматтар берилген болсо».
МКК же МКА алардын лицензиясы кайтарылып алынгандыгы тууралуу маалыматты алган учурдан кийинки ъч кън ичинде Улуттук банкка лицензияны тапшырып жана лицензияда каралган операцияларды жъргъзъънъ токтотууга тийиш.».
22. 2-тиркеме «диплом N__________ берилген датасы______________
ким тарабынан берилген__________________» сёздёрънён кийин:
«Тёмёнкълёр боюнча билиминин болушу жёнъндё маалыматтар:
- микрофинансылык уюмдардын ишин жёнгё салуучу мыйзамдар ________
_________________________________________________________________
- бухгалтердик эсепке алуу жана финансы отчетун тъзъъ ________________
__________________________________________________________________»
деген сёздёр менен толукталсын.
23. 2-тиркемеде «Иш-аракеттин ушул търън жъргъзъъгё тыюу салган соттун чечими барбы» деген сёздёр «Сизге ишкердиктин ушул търън жъргъзъъгё тыюу салган соттун чечими барбы» деген сёздёр менен алмаштырылсын.
24. 4-тиркемеде «филиал (ёкълчълък) ачуу тууралуу» деген сёздёр «филиалын (ёкълчълъгън) ачуу тууралуу» деген сёздёр менен алмаштырылсын.
25. 5-тиркемедеги «мълктъ беръъчълёр же ёндъръъчълёр» деген сёздёрдён кийин «жана сатып алуучулар» деген сёздёр кошулсун.
26. 5-тиркемедеги «ага кол койгон учурдан кийин къчънё кирет» деген сёздёргё чейинки «Улуттук банктын Тёрагасынын орунбасары» сёздёръ алынып салынсын.
27. 5-тиркемеде «Тёрагасынын орунбасары» деген сёздёр «Улуттук банк Башкармасынын мъчёсъ» деген сёздёр менен алмаштырылсын.
27. Жобо тёмёнкъ мазмундагы 7-тиркеме менен толукталсын:
«Кыргыз Республикасында микрокредиттик
компанияларды жана микрокредиттик
агенттиктерди тъзъъ жёнъндё жобого карата
7-тиркеме
Жетекчинин жана башкы бухгалтердин кызмат ордуна талапкерлер тёмёнкъ минималдуу талаптарга жооп беръъгё тийиш:
1) жетекчи ъчън:
- жогорку же орто-кесиптик билимдин болушу;
- микрофинансылык уюмдардын ишин жёнгё салуучу мыйзамдарды билъъсъ;
- иштин ушул търън жъргъзъъгё тыюу салган соттун чечими жок болсо;
2) башкы бухгалтер (башкы бухгалтердин кызмат орду штатта жок болсо – бухгалтер) ъчън:
- жогорку, орто-кесиптик, же болбосо банк иши жана/же бухгалтердик эсепке алуу боюнча баштапкы-кесиптик билиминин болушу;
- бухгалтердик эсепке алуу жана финансылык отчетту тъзъъ жагында билиминин болушу;
- иштин ушул търън жъргъзъъгё тыюу салган соттун чечими жок болсо.».
Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2008-жылдын 8-апрелинде
каттоодон өткөн. Каттоо номери 23-08
Бишкек шаары
2008-жылдын 29-февралы N 9/2
КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН УЛУТТУК БАНК БАШКАРМАСЫНЫН ТОКТОМУ
Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын
2005-жылдын 19-майындагы N 16/3 "Кыргыз
Республикасынын Улуттук банкы тарабынан
микрофинансылык уюмдарга карата колдонулуучу
эскертүү чаралары жана санкциялар жөнүндө" жобону
бекитүү тууралуу" токтомуна өзгөртүүлөрдү жана
толуктоолорду киргизүү жөнүндө
Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2005-жылдын 27-июнунда 90-05 номеринде каттоодон өткөртүлгөн, Улуттук банк Башкармасынын 2005-жылдын 19-майындагы N 16/3 "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы тарабынан микрофинансылык уюмдарга карата колдонулуучу эскертүү чаралары жана санкциялар жөнүндө" жобону бекитүү тууралуу" токтомуна өзгөртүүлөрдүн жана толуктоолордун долбоорун карап көрүп, Кыргыз Республикасынын "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө", "Кыргыз Республикасындагы микрофинансылык уюмдар жөнүндө", "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" мыйзамдарына таянуу менен Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасы токтом кылат:
1. Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2005-жылдын 27-июнунда 90-05 номеринде каттоодон өткөртүлгөн, Улуттук банк Башкармасынын 2005-жылдын 19-майындагы N 16/3 "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы тарабынан микрофинансылык уюмдарга карата колдонулуучу эскертүү чаралары жана санкциялар жөнүндө" жобону бекитүү тууралуу" токтомуна өзгөртүүлөр жана толуктоолор (кошо тиркелет) бекитилсин.
2. Юридикалык бөлүм Көзөмөл методологиясы жана лицензиялоо башкармалыгы менен бирдикте бул токтомду мамлекеттик каттоодон өткөртүү үчүн Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигине белгиленген тартипте жөнөтүшсүн.
3. Токтом Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде мамлекеттик каттоодон өткөртүлүп, расмий жарыяланган учурдан тартып күчүнө кирет.
4. Каттоодон өткөн ченемдик укуктук акты жарыялангандан кийин, жарыялоо булактары (басылманын аталышы, анын номери жана кайсы күнү жарыялангандыгы) тууралуу Юридикалык бөлүм Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигине маалымдасын.
5. Ушул токтомдун аткарылышына контролдук Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын Төрагасынын орунбасары К.К.Боконтаев мырзага жүктөлсүн.
Кыргыз Республикасынын Улуттук
Банк башкармасынын төрагасы М.Алапаев
Кыргыз Республикасынын
Улуттук банк Башкармасынын
2008-жылдын 29-февралындагы
N 9/2 токтому менен
бекитилген
Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2005-жылдын
19-майында кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын
Адилет министрлигинде 2005-жылдын 27-июнунда
90-05 номеринде каттоодон өткөртүлгөн N 16/3
"Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы тарабынан
микрофинансылык уюмдарга карата колдонулуучу
эскертүү чаралар жана санкциялар жөнүндө жобону
бекитүү тууралуу" токтомго карата
ӨЗГӨРТҮҮЛӨР ЖАНА ТОЛУКТООЛОР
Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2005-жылдын 19-майында кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2005-жылдын 27-июнунда 90-05 номеринде каттоодон өткөртүлгөн N 16/3 "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы тарабынан микрофинансылык уюмдарга карата колдонулуучу эскертүү чаралар жана санкциялар жөнүндө жобону бекитүү тууралуу" токтомго төмөнкүдөй өзгөртүүлөр жана толуктоолор киргизилсин:
1. 1-бөлүктүн 1.5. пункту төмөнкү редакцияда берилсин:
"Ушул Жобонун максаттарында төмөнкүлөр мыйзам бузуулар болуп эсептелет: Микрофинансылык уюмдар жана алардын кызмат адамдары тарабынан Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын, Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларынын жана жазма буйруктарынын талаптарын аткарылбашы, алгылыксыз жана кооптуу банктык тажрыйбаны жүргүзүү, ошондой эле микрофинансылык уюмдардын кызмат адамдарынын анын финансылык абалынын начарлашына алып келген жана/же төлөөгө жөндөмдүүлүгүнө коркунуч келтирген аракеттерге же аракеттенбей коюуларга жол берүүсү".
2. 1-бөлүк төмөнкү мазмундагы 1.6-пункт менен толукталсын:
"Микрокредиттик агенттиктин (мындан ары текст боюнча "МКА") жана микрокредиттик компаниялардын (мындан ары текст боюнча "МКК") кызмат адамдарынан болуп алардын жетекчилери, башкы бухгалтери (башкы бухгалтердин кызмат орду штатта жок болгон учурда - бухгалтер), кредиттөө боюнча бөлүмдүн начальниги, ошондой эле ал орган түзүлгөн болсо, Директорлор кеңешинин мүчөлөрү саналышат".
3. 1-бөлүк төмөнкү мазмундагы 1.7-пункт менен толукталсын:
"Микрофинансылык компаниялардын кызмат адамдары Улуттук банктын микрофинансылык компаниялардын кызмат адамдарына карата минималдуу квалификациялык талаптар жөнүндө ченемдик укуктук актысына ылайык аныкталат".
4. 2-бөлүктүн 2.1-пункту төмөнкү редакцияда берилсин:
"Бул Жободо МКА жана МКК карата колдонулуучу төмөнкүдөй эскертүү чаралары жана санкциялар аныкталган:
- эскертүү;
- жазма буйрук;
- кызмат адамдарынан акчалай айыптык төлөм өндүрүү;
- карыздык милдеттенмелерди (факторинг) сатуу жана сатып алуу жана/же финансы лизинги боюнча банктык операцияларды жүзөгө ашыруу укугуна берилген лицензияны кайтарып алуу;
- каттоодон өткөндүгү жөнүндө күбөлүктү кайтарып алуу".
5. 2-бөлүктүн 2.2-пунктунун төртүнчү абзацындагы "абалын" сөзгө чейин "финансылык" деген сөз кошулсун;
6. Бүтүндөй текст боюнча "Төраганын орунбасары" деген сөздөр "Башкарма мүчөсү" деген сөздөргө тиешелүү жөндөмөлөрдө алмаштырылсын;
7. 3-бөлүктүн 3.3-пункту төмөнкү редакцияда берилсин:
"Төмөнкү эскертүү чараларын жана санкцияларды колдонуу боюнча чечимдерди кабыл алуу көзөмөл органынын начальнигинин компетенциясына кирет:
- эскертүү;
- жазма буйрук;
- каттоодон өткөндүгү тууралуу күбөлүктү кайтарып алуу".
8. 3-бөлүктүн 3.4-пунктунда "эскертүү" деген сөзүнүн алдындагы "Көзөмөл органынын начальниги тарабынан кол коюлган" деген сөздөр алынып салынсын;
9. 3-бөлүктүн 3.5-пунктунун биринчи абзацында "аныкталган кемчиликтерди" деген сөздөрүнөн кийин "көзөмөл органынын начальниги шарабынан кол коюлган" деген сөздөрү алынып салынсын, ошондой эле үчүнчү абзацтагы "такталбаган" деген сөздөн кийин ", толук эмес" деген сөз кошулсун;
10. 3-бөлүк төмөнкү мазмундагы 3.6-пункт менен толукталсын:
"3.6. Кызмат адамдарынан акчалай айыптык төлөм өндүрүү. Кызмат адамдарына акчалай айыптык төлөм Кыргыз Республикасынын "Административдик жоопкерчилик тууралуу" Кодексине жана Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларына ылайык салынат".
11. 3.6-пункт төмөнкү редакцияда берилсин:
"Лицензияны кайтарып алуу.
Карыздык милдеттенмелерди (факторинг) сатуу жана сатып алуу жана/же финансы лизинги боюнча банктык операцияларды жүргүзүү укугуна лицензияны кайтарып алуу чарасы төмөнкү учурларда колдонулат:
- ушул операцияларды жүргүзүү учурунда Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын жана Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларынын талаптарын бузууга жол берилсе;
- Улуттук банктын ушул операцияларга байланыштуу сунуш-көрсөтмөлөрү, эскертүүлөрү, нускоолору же башка талаптары сакталбаса;
- маалыматтарды бербей коюу же такталбаган, толук эмес маалыматтардын берилиши учурунда ".
Лицензияны кайтарып алуу чечими башка эскертүү чараларын жана санкцияларды колдонбостон эле кабыл алынышы мүмкүн.
Лицензиянын кайтарылып алынышы МКА жана МККнын ишинин билдирбейт".
12. 3.7-пункт төмөнкү редакцияда берилсин:
"Каттоодон өткөндүгү жөнүндө күбөлүктүн кайтарылып алынышы МКА жана МККнын каттоодон өткөндүгү тууралуу күбөлүгү төмөнкү учурларда кайтарылып алынышы ыктымал:
- Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын жана Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларынын талаптарын бузууга дайыма (эки же андан көп жолу) жол берилсе;
- МКА/МКК тарабынан Улуттук банктын сунуш-көрсөтмөлөрү, эскертүүлөрү, нускоолору жана башка талаптары дайыма (эки жана андан көп жолу) сакталбай келген болсо;
- маалыматтар дайыма (эки жана андан көп жолу) берилбесе же такталбаган, толук эмес маалыматтар берилип келсе;
- аз өлчөмдө кредиттерди бир жылдан ашкан мөөнөттө берүү боюнча иш жүзөгө ашырылбаса;
- Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген башка учурларда.
Күбөлүктү кайтарып алуу чечими башка эскертүү чараларын жана санкцияларды колдонуусуз эле кабыл алынышы мүмкүн.
- МКА жана МККнын каттоодон өткөндүгү жөнүндө күбөлүгүнүн кайтарылып алынышы Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын талаптарына ылайык алардын жоюлушуна алып келет".
13. 3.6- жана 3.7-пункттар тиешелүүлүгүнө жараша 3.7- жана 3.8-пункттар деп эсептелинсин;
14. 4-бөлүктүн 4.4-пунктундагы "абалы" деген сөздүн алдына "финансылык" деген сөз кошулсун, ошондой эле "түзүү" деген сөздөн кийин ". Көзөмөл боюнча комитеттин чечиминен кийин МФКга жана/же анын Директорлор кеңешинин айрым мүчөлөрүнө жана кызмат адамдарына акчалай айыптык төлөм салуу" деген сөздөр алынып салынсын.
15. 4-бөлүктүн 4.5-пункту төмөнкү редакцияда берилсин:
"Көзөмөл органынын начальниги төмөнкү эскертүү чараларын жана санкцияларын колдонуу боюнча чечим кабыл алууга укуктуу:
- эскертүү;
- милдеттенме катты берүү жөнүндө талап;
- жазма буйрук".
16. 4-бөлүктүн 4.6-пунктундагы "эскертүү" деген сөзүнүн алдындагы "көзөмөл органынын начальниги кол койгон" деген сөздөр алынып салынсын;
17. 4-бөлүктүн 4.7-пунктундагы акыркы сүйлөм алынып салынсын;
18. 4.9-пункт 4.8-пункт деп, ал эми 4.8-пункт 4.9-пункт деп эсептелинсин;
19. 4-бөлүктүн 4.9-пунктунун биринчи абзацындагы "боюнча" деген сөздөн кийин "көзөмөл органынын начальниги тарабынан кол коюлган" деген сөздөр алынып салынсын, ошондой эле үчүнчү абзацтагы "такталбаган" деген сөздөн кийин ", толук эмес" деген сөздөр кошулсун;
20. 4-бөлүктүн 4.13- жана 4.14-пункттарынын экинчи абзацтарындагы "Көзөмөл боюнча" сөзүнөн кийин "комитеттин" сөзү "комитет" сөзүнө алмаштырылсын жана "чечими кабыл алынгандан кийин, Улуттук банктын Төрагасынын орунбасары" сөздөрү алынып салынсын. Ошондой эле, 4.14-пунктун экинчи абзацындагы "белгиленген эмгек акынын жыйырма минималдуу өлчөмүнө" сөздөр "белгиленген жыйырма эсептик көрсөткүчтөргө" деген сөздөр менен алмаштырылсын;
21. 4-бөлүктүн 4.15-пунктту төмөнкү редакцияда берилсин:
"МФКнын бардык же айрым кызмат адамдарын алмаштыруу жөнүндө талап. Улуттук банк төмөнкү учурларда МФКнын кызмат адамдарынын ыйгарым укуктарынын токтотулушун талап кылууга укуктуу:
- мыйзам бузууларга жол берүү же алгылыксыз банктык тажрыйба катары мүнөздөлгөн ишке тартылуу (1-тиркеме);
- Улуттук банк тарабынан белгиленген минималдуу квалификациялык талаптарга ылайык келбөө;
- маалыматтарды бербей коюу же такталбаган, толук эмес маалыматтардын берилиши;
- аманатчылардын каражаттарынын жоготууга учуроосу жана МФКнын финансылык туруктуулугуна доо кетирүү тобокелдигине алып келген аракеттерге жол берүү;
- Улуттук банктын талаптарын жана эскертүүлөрүн аткарбай коюу;
- банктык мыйзамдарда жана Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында каралган башка учурларда.
Эгерде көзөмөл органы тарабынан берилген маалымат Комитетти мыйзам бузууларга жол берилгендигине ынандыра алса, Көзөмөл боюнча комитет МФКнын кызмат адамдарын ээлеген ордунан четтетүү же болбосо убактылуу бошотуу тууралуу талабы камтылган жазма буйрук жөнөтөт".
22. 4-бөлүктүн 4.17-пунктунун акыркы абзацындагы "аткарууга" деген сөз "аткаруу учурунда жол берилген мыйзам бузууларга" деген сөздөрү менен алмаштырылсын;
23. 5-бөлүктүн 5.4-пунктунун акыркы сүйлөмүндөгү "Отурум" деген сөздөн кийин "өткөрүлгөн" сөзү "өткөрүүнүн күнү белгиленгенден" сөздөрү менен алмаштырылсын;
24. 5-бөлүктүн 5.5-пунктундагы "макул эместик алынгандан кийинки" сөздөрү алынып салынсын;
25. 5-бөлүктүн 5.6-пункту алынып салынсын;
26. Жобо төмөнкү мазмундагы 1-тиркеме менен толукталсын:
"Кыргыз Республикасынын Улуттук
банкы тарабынан микрофинансылык
уюмдарга карата колдонулуучу
эскертүү чаралары жана санкциялар
жөнүндө" жобого карата
1-тиркеме
Алгылыксыз жана кооптуу банктык тажрыйбага алып келиши мүмкүн болгон аракеттердин белгилери:
1. Активдер жана баланстан тышкары милдеттенмелер боюнча потенциалдуу жоготуулардын жана чыгым тартуулардын ордун жабууга шайкеш болбогон камды (резервди) түзүү.
2. Финансылык отчеттуулуктун эларалык стандарттарына жана Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларына ылайык, эсепке алууну жүргүзүүгө жөндөмсүздүк.
3. Шектүү операциялардын жана/же терроризмди каржылоого жана кылмыш жолу менен алынган кирешелерди легализациялоого ("адалдоого") каршы аракеттер боюнча мыйзамдарды бузуунун критерийлерине туура келген операцияларды жүзөгө ашыруу.
4. Ишти тиешелүү деңгээлде жөнгө салынган ички контролдуксуз жүзөгө ашыруу.
5. Шайкеш ички аудиттин жоктугу.
6. Улуттук банктын талаптарын бузуу менен инсайдерлер жана аффилирленген жактар менен операцияларды ишке ашыруу.
7. Ал иштерди жүзөгө ашыруу үчүн МФКда квалификациялуу жана тажрыйбалуу кызматкерлердин жоктугу учурунда алардын жүргүзүлүшү.
8. Тиешелүү саясаттардын жана/же жол-жоболордун жоктугу шартында иш жүргүзүү же алар иш чөйрөсүнө жана МФКда орун алган тобокелдик деңгээлине жооп бербейт.
9. МФКнын же кайсы бир башка финансы-кредит мекемесинин алдында өз милдеттенмелерин аткарбаган карыз алуучуларга кредит берүү же болбосо финансылык абалы туруксуз болгон карыз алуучуларга жана бир нече ирет пролонгациялоо менен кредиттердин берилиши.
10. Улуттук банкка отчеттордун өз учурунда берилбеши, жана толук эмес жана такталбаган отчеттордун берилиши".
11. Башкаруу органынын жана кызмат адамдарынын алгылыксыз, кооптуу банктык тажрыйбаны жана мыйзам бузууларды четтетүү максатында адекваттуу жетекчиликти камсыз кылууга жөндөмсүздүгү.
12. Алдамчылыкка баруу, ыйгарым укуктарынан кыянаттык менен пайдалануу же ушундай эле башка алгылыксыз аракеттерге жол берүү".
Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2008-жылдын
18-апрелинде каттоодон өткөн. Каттоо номери 24-08
Бишкек шаары
2008-жылдын 12-марты N 10/3
КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН УЛУТТУК БАНК БАШКАРМАСЫНЫН ТОКТОМУ
Улуттук банк Башкармасынын 2007-жылдын 25-июлунда кабыл
алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде
2007-жылдын 27-августунда 81-07 номеринде каттоодон
өткөртүлгөн N 36/6 "Электрондук акчаны пайдалануу
менен төлөм кызмат көрсөтүүлөрүн сунуштоо боюнча ишти
лицензиялоо жөнүндө" жобо тууралуу" токтомуна
толуктоолорду киргизүү жөнүндө
Улуттук банк Башкармасынын 2007-жылдын 25-июлунда кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2007-жылдын 27-августунда 81-07 номеринде каттоодон өткөртүлгөн N 36/6 "Электрондук акчаны пайдалануу менен төлөм кызмат көрсөтүүлөрүн сунуштоо боюнча ишти лицензиялоо жөнүндө" жобо тууралуу"" токтомуна сунуш кылынган толуктоолорду карап көрүп, Кыргыз Республикасынын "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө" мыйзамынын 7- жана 43-статьяларына таянуу менен Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармалыгы токтом кылат:
1. Улуттук банк Башкармасынын 2007-жылдын 25-июлунда кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2007-жылдын 27-августунда 81-07 номеринде каттоодон өткөртүлгөн N 36/6 "Электрондук акчаны пайдалануу менен төлөм кызмат көрсөтүүлөрүн сунуштоо боюнча ишти лицензиялоо жөнүндө" жобо тууралуу" токтомго төмөнкүдөй толуктоолор киргизилсин:
- төмөнкү мазмундагы 5-пункт менен толукталсын:
"5. Алдын ала төлөнгөн карт формасында электрондук акчаны пайдалануу менен төлөм кызмат көрсөтүүлөрүн сунуштаган юридикалык жактар жана жеке ишкерлер өз ишин 2008-жылдын 1-сентябрына чейинки мөөнөттө "Электрондук акчаны пайдалануу менен төлөм кызмат көрсөтүүлөрүн сунуштоо боюнча ишти лицензиялоо жөнүндө" жободо белгиленген тартипке ылайык келтиришсин";
- 5, 6, 7-пункттар тиешелүүлүгүнө жараша 6, 7, 8-пункттар деп эсептелинсин.
2. Төлөм системалар башкармалыгы Юридикалык бөлүм менен бирдикте ушул токтомду Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде белгиленген тартипте мамлекеттик каттоодон өткөртүшсүн.
3. Токтом Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде мамлекеттик каттоодон өткөрүлгөндөн кийин, расмий жарыяланган учурдан тартып күчүнө кирет.
4. Каттоодон өткөн ченемдик укуктук акты расмий түрдө жарыялангандан кийин, жарыялоо булактары (басылманын аталышы, анын номери жана кайсы күнү жарыялангандыгы) тууралуу Юридикалык бөлүм Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигине маалымдасын.
5. Төлөм системалар башкармалыгы ушул токтом менен коммерциялык банктарды, ошондой эле ишкердиктин бул түрүн жүзөгө ашырган юридикалык жактарды жана жеке ишкерлерди тааныштырсын.
6. Ушул токтомдун аткарылышын контролдук Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын Төрагасынын орунбасары З.Л.Чокоев мырзага жүктөлсүн.
Кыргыз Республикасынын Улуттук
Банк башкармасынын төрагасы М.Алапаев
Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2008-жылдын 22-апрелинде
каттоодон өткөн. Каттоо номери N 25-08
Бишкек шаары
2008-жылдын 26-марты N 13/4
КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН УЛУТТУК БАНК БАШКАРМАСЫНЫН ТОКТОМУ
"Кыргыз Республикасынын коммерциялык
банктарында корпоративдик башкаруу
жөнүндө" жобону бекитүү тууралуу
Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасы, "Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарында корпоративдик башкаруу жөнүндө" жобону карап көрүп, "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө" мыйзамга, "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" мыйзамдын 21, 24, 25, 25-2, 26, 27, 35 жана 37-статьяларына таянуу менен токтом кылат:
1. "Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарында корпоративдик башкаруу жөнүндө" жобо (кошо тиркелет) бекитилсин.
2. Юридикалык бөлүм Көзөмөл методологиясы жана лицензиялоо башкармалыгы менен бирдикте бул токтомду мамлекеттик каттоодон өткөртүү үчүн Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигине белгиленген тартипте жөнөтүшсүн.
3. Токтом Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде мамлекеттик каттоодон өткөртүлгөндөн кийин, расмий жарыяланган учурдан тартып күчүнө кирет.
"Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын ченемдик актылары" журналында жарыяланды, 2008/5
4. Бул токтом күчүнө кирген учурдан тартып, Улуттук банк Башкармасынын 2001-жылдын 24-январындагы N 1/3 "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынан лицензия алышкан коммерциялык банктарда жана финансы-кредит мекемелеринде корпоративдик башкаруу принциптери жөнүндө" токтому күчүн жоготту деп таанылсын.
5. Каттоодон өткөн ченемдик укуктук акты жарыялангандан кийин, жарыялоо булактары (басылманын аталышы, анын номери жана кайсы күнү жарыялангандыгы) тууралуу Юридикалык бөлүм Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигине маалымдасын.
6. Ушул токтомдун аткарылышына контролдук Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын Төрагасынын орунбасары К.К.Боконтаев мырзага жүктөлсүн.
Кыргыз Республикасынын Улуттук банк
башкармасынын Төрагасы М.Алапаев
Кыргыз Республикасынын Улуттук
банк Башкармасынын 2008-жылдын
26-мартындагы N 13/4 токтому
менен бекитилген
"Кыргыз Республикасынын коммерциялык
банктарында корпоративдик башкаруу жөнүндө"
ЖОБО
1. Жалпы жоболор
2. Акционерлердин жалпы жыйыны
3. Банктын директорлор кеңеши
4. Банк Башкармасы
5. Кесиптик этика жана кызыкчылыктар боюнча конфликттердин алдын
алуу
6. Банкты башкаруунун ачык-айкындуулугу
1. Жалпы жоболор
1.1. "Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарында корпоративдик башкаруу жөнүндө" жобо (мындан ары жобо) Кыргыз Республикасынын "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө" мыйзамына, Кыргыз Республикасынын "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" мыйзамынын 21, 24, 25, 25-2, 26, 27, 35 жана 37 статьяларына, ошондой эле Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын ченемдик укуктук актыларына ылайык иштелип чыккан. Жобо бардык коммерциялык банктарга (мындан ары банктар) таркатылат.
Коммерциялык банктарда эффективдүү корпоративдик башкаруу айрым банктардын жана бүтүндөй банк тутумунун туруктуу өнүгүшүн камсыз кылуунун олуттуу шарттарынын бири болуп саналат.
1.1. Корпоративдик башкарууну банк Башкармасы, Директорлор кеңеши жана акционерлер тарабынан төмөндөгүлөр боюнча жүзөгө ашырылуучу банк ишине жалпы жетекчиликти түшүнүүгө болот:
- банк ишинин стратегиялык максаттарын, аларга жетүү жолдорун жана бул максаттарга жетүү үчүн контролдукту аныктоо;
- банктын башкаруу органдары жана кызматкерлери тарабынан банк ишинин стратегиялык максаттарына жетүү үчүн зарыл болгон бардык аракеттердин аткарылышын камсыз кылуучу эмгек ыргагына түрткү берүү;
- аманатчыларды кошо алганда, банк акционерлеринин жана анын кредиторлорунун кызыкчылыктарынын балансына жетишүү;
- Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын, ошондой эле банктын ички документтеринин талаптарын сактоону камсыз кылуу;
1.2. Банктарда эффективдүү корпоративдик башкаруунун негизги компоненттери болуп төмөндөгүлөр саналат:
- банктын башкаруу органдарынын ортосунда ыйгарым укуктарды, компетенция маселелерин жана отчеттуулукту бөлүштүрүү, Директорлор кеңешинин, банк Башкармасынын натыйжалуу иштешин уюштуруу;
- банктын иш-аракетинин өнүгүү стратегиясын аныктоо жана бекитүү, ошондой эле анын жүзөгө ашышына контролдук;
- кызыкчылыктар боюнча конфликттердин алдын алуу;
- кесиптик этика стандарттарын аныктоо жана сактоо;
- банктын иш-аракеттин ачык-айкындуулугун камсыз кылуу.
Банктарда жана банктык топтордо эффективдүү корпоративдик башкаруунун методологиялык негизи болуп Банктык көзөмөл боюнча Базель комитетинин сунуш-көрсөтмөлөрү саналат(1).
1.3. Банкта эффективдүү корпоративдик башкарууну жүзөгө ашырууга багытталган жана бул жобого каршы келбеген ички документтер иштелип чыгышы мүмкүн.
2. Акционерлердин жалпы жыйыны
2.1. Банктын жогорку башкаруу органы болуп акционерлердин жалпы жыйыны саналат.
2.2. Банктын акционерлеринин жылдык жыйынынын өзгөчө компетенциясына тиешелүү болгон маселелер Кыргыз Республикасынын "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" мыйзамында (мындан ары мыйзам) аныкталган.
2.3. Банктын акционерлеринин жылдык жыйынынын өзгөчө компетенциясына тиешелүү болгон маселелер, эгерде мыйзам тарабынан башка каралбаган болсо, башка башкаруу органынын чечимине берилиши мүмкүн эмес.
2.4. Мыйзамга ылайык, банктын акционерлери банк кардарларынын кызыкчылыктарына доо кетире тургандай аракеттерди жасабоого тийиш.
3. Банктын директорлор кеңеши
3.1. Директорлор кеңеши банкты жана анын финансылык абалын башкарууга контролдукту жүзөгө ашырат жана банктын акционерлеринин жалпы жыйынында отчет берет.
3.2. Директорлор кеңешинин өзгөчө компетенциясына жана жоопкерчилигине тиешелүү болгон маселелер мыйзамда аныкталган жана банктын стратегияларынын жана саясаттарынын аныкталышын камтыйт.
3.3. Эффективдүү корпоративдик башкарууну камсыз кылуу максатында Директорлор кеңеши төмөндөгүлөрдү жүзөгө ашыруусу зарыл:
- банктын уюштуруу түзүмүнүн чегинде ыйгарым укуктар, жоопкерчиликтер жана отчеттуулук деңгээлинин так белгиленишин;
- ички контролдуктун эффективдүү системасын түзүү жана анын банктын ишинин өлчөмүнө, татаалдыгына, тобокелдик түзүмүнө жана профилине(2) ылайык келүүчүлүгүн камсыз кылуу. Тиешелүү ички контролдукту уюштуруу максатында банктар Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын (мындан ары Улуттук банк)(3) сунуш-көрсөтмөлөрүн жетекчиликке алышат;
- тобокелдиктерди тескөөнүн Улуттук банк тарабынан белгиленген тиешелүү системасын камсыз кылууну;
- банктын стратегиялык максаттары жөнүндө маалыматты банктын уюштуруу түзүмүнүн бардык деңгээлине тааныштыруу боюнча чараларды көрүүнү;
- банктын өнүгүү стратегиясынын, бизнес планынын, банктын иш-аракетинин бардык негизги түрлөрү боюнча саясатынын банктын күндөлүк иш-аракетине, финансылык абалына жана тышкы экономикалык шарттарга шайкеш келүүсүнө мезгил мезгили менен (жылына бир жолудан кем эмес) баа берүүнү;
- банктын күндөлүк иш-аракетин жана финансылык натыйжаларын банктын стратегиялык максаттарына жана бизнес планынын болжолдуу көрсөткүчтөрүнө жетүү көзкарашынан мезгил мезгили менен (чейректе бир жолудан кем эмес) баа берүүнү;
- банктын жана анын башкаруу органдарынын иш-аракетинин Кыргыз Республикасынын мыйзамына, Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларына жана талаптарына ылайык келишин камсыз кылуу;
- тышкы, ички аудиторлордун жана банктык көзөмөл органдарынын текшерүүлөрүнүн натыйжаларын карап чыгуу жана жыйынтыктары боюнча чараларды көрүүнү;
- объективдүү жана компетенттүү чечимдерди кабыл алуу үчүн жетиштүү жана так маалыматка ээ болуу жана Банк Башкармасынын, башка башкаруу органдарынын жана кызмат адамдарынын көрсөтмөлөрү жана сунуштары негиздүү экендигине жана банк мүдөөлөрүнө жооп бере тургандыгына ынанууну;
- алгылыксыз учурларды аныктоо жана түзөтө турган тиешелүү аракеттерди көрүү менен өз иш-аракетине мезгил-мезгили менен баа берүүнү.
3.4. Ички жана тышкы аудиторлордун Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына, Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларына жана аудиттин эларалык стандарттарына ылайыктуу болгон иш-аракети банкты эффективдүү корпоративдик башкарууга жетүү үчүн зарыл. Аудиттин милдети төмөндөгүлөр менен да күчөтүлүшү мүмкүн:
- уюштуруу түзүмүнүн бардык деңгээлдеринде аудиторлордун ишинин банктын финансылык абалынын туруктуулугу жана стратегиялык максаттарга жетишүүсү үчүн зарыл жана маанилүү экендигин таануулары;
- ички аудиттин көзкарандысыздыгын жана шайкештигин бекемдеген чараларды кабыл алуу;
- Директорлор кеңеши тарабынан тышкы жана ички аудиторлордун отчетторуна жана сунуш-көрсөтмөлөрүнө банктын иш-аракетине көзкарандысыз баа берүү максаттарында жогорку деңгээлде көңүл буруу;
- аудиторлор тарабынан аныкталган көйгөйлөргө карата өз убагында түзөтүү чараларын көрүү.
3.5. Тышкы аудиторлорду акционерлердин жалпы жыйынына көрсөтүү үчүн тандап алууда Директорлор кеңешинин аудит жүргүзүүгө каралган сарптоолор менен тышкы аудиттин тиешелүү сапатын камсыз кылуу зарылчылыгынын ортосундагы баланстын сакталышын эске алуусу зарыл.
3.6. Өзүнүн контролдук милдеттерин бекемдөө максатында Директорлор кеңеши тышкы аудиторлор менен (жылына бир жолудан кем эмес) жана ички аудиторлор менен (чейректе бир жолудан кем эмес) туруктуу жолугушууну өткөрүү туруулары максатка ылайыктуу;
3.7. Директорлор кеңеши банктын структуралык бөлүмдөрүнүн, түзүлгөн комитеттеринин жана кызмат адамдарынын иш-аракеттерин текшерүү үчүн аудиторлорду тартууга укуктуу.
3.8. Банкта Кредиттик комитет жана Аудит боюнча комитет түзүлүүгө тийиш. Бул комитеттердин иш-аракети Улуттук банктын(4) талаптарына жана банктын ички документтерине ылайык келүүгө тийиш.
3.9. Директорлор кеңеши банкта корпоративдик башкарууну күчөтүү максатында башка комитеттерди түзүүгө укуктуу, атап айтканда:
- Банк Башкармасынын иш-аракетине банк өзүнө кабыл алган тобокелдиктерди тескөө маселелериндеги контролдукту камсыз кыла турган Тобокелдиктерди тескөө боюнча комитет;
- Банктын активдерин жана пассивдерин тескөө боюнча комитет, банктын балансынын жалпы түзүмүнө контролдукту, активдердин жана пассивдердин түзүмүнө мониторингди жүзөгө ашырат, ошондой эле активдерди жана пассивдерди тескөө боюнча Директорлор кеңеши тарабынан белгиленген саясаттын сакталышын камсыз кылат.
Банктын комитеттердин иш-аракеттерин жөнгө салуучу ички документтеринде бул органдарды түзүү максаты, жоопкерчилик жана ыйгарым укуктар аныкталууга, ошондой эле отчеттуулук, отурумдарды өткөрүү тартиби белгиленүүгө тийиш.
3.10. Директорлор кеңешинин жоопкерчиликтеринин жогорку деңгээлде жана ыйгарым укуктарынын кеңири болушу Директорлор кеңешинин мүчөлөрүнүн банктын иш-аракеттеринин негизги түрлөрү тууралуу жетиштүү билимге, банктын башкаруу органдарынын жана кызмат адамдарынын пикиринен көзкаранды болбогон пикирлерди айта алуу жөндөмдүүлүгүнө ээ болууларын болжолдойт. Чечимдерди кабыл алууда Директорлор кеңешинин ар бир мүчөсү объективдүү болуп, жеке кызыкчылыктар же банктын айрым акционерлеринин жана кызмат адамдарынын кызыкчылыктары үчүн эмес, банктын кызыкчылыктарын ишке ашыруу аракетин көздөөгө тийиш.
3.11. Директорлор кеңешинин мүчөлөрү Улуттук банк тарабынан белгиленген минималдуу квалификациялык талаптарга жооп берүүгө тийиш(5).
3.12. Компетенттүүлүктү, объективдүүлүктү жана көзкарандысыздыкты камсыз кылуу максатында Директорлор кеңешинде тиешелүү абройго ээ, экономикалык, финансылык, монетардык жана юридикалык билимдер боюнча кесиптик тажрыйбага ээ адис-эксперттердин шайлануусу мүмкүн. Мыйзамга ылайык Директорлор кеңешинин минимум бир мүчөсү акционер же уюштуруучу болуп саналбаган жана Улуттук банк белгилеген талаптарга жооп берген адис-эксперти болууга тийиш(6).
4. Банк Башкармасы
4.1. Банк Башкармасы банктын күндөлүк иш-аракетине жетекчиликти жүзөгө ашырат жана Директорлор кеңешине отчет берет.
4.2. Башкарманын жоопкерчилигине тиешелүү маселелер банктар жөнүндө мыйзамда аныкталган жана Директорлор кеңеши тарабынан аныкталган стратегияларды жана саясаттарды жүзөгө ашырууну камтыйт.
4.3. Эффективдүү корпоративдик башкарууну камсыз кылуу максатында Банк Башкармасы төмөндөгүлөрдү жүзөгө ашыруусу зарыл:
- банктын структуралык бөлүмдөрүнүн, кызмат адамдарынын жана кызматкерлеринин жоопкерчиликтерин, ыйгарым укуктарын жана отчет берүүчүлүгүнүн так бөлүштүрүлүшүн камсыз кылуу;
- Директорлор кеңеши тарабынан бекитилген саясаттардын, жол-жоболордун жана кызматтык нускоолордун уюштуруу түзүмүнүн бардык аткаруу деңгээлдеринде сакталышына мониторингдин эффективдүү системасын белгилөө жана бул системалардын шайкештигине мезгил-мезгили менен баа берүү;
- ишенимдүү маалымат системаларын түзүү, алар башкаруу чечимин кабыл алуу үчүн зарыл маалыматтын тиешелүү даярдалышын жана өз убагында берилишин (финансылык, рынок окуялары жана шарттары жөнүндө анализ, ж.б.);
- Директорлор кеңешине учурдагы иш-аракет жөнүндө банктын бизнес-планынын жана өнүктүрүү стратегиясынын болжолдуу көрсөткүчтөрүнүн аткарылышына баа берүүгө мүмкүндүк берген финансылык жана операциялык иштин иш жүзүндөгү жыйынтыктарын камтуучу мазмундуу жана жана так отчетту өз убагында берүү;
- Директорлор кеңешине банктын ички контролдук системасынын шайкештигине, анын ичинде терроризмди каржылоого жана кылмыш жолу менен алынган кирешелерди легализациялоого (адалдоого) каршы аракеттер маселелери боюнча кылдаттык менен берилген баалоону, ошондой эле ички контролдук системасын өркүндөтүү жагындагы сунуш-көрсөтмөлөрдү (жылына кеминде бир жолу) берүү;
- Директорлор кеңешине тобокелдиктерди тескөө боюнча отчетторду жана сунуш-көрсөтмөлөрдү мезгили-мезгили менен берүү, алар тобокелдиктерди тескөөнүн үзгүлтүксүз процессинин эффективдүүлүгүн жана шайкештигин камсыз кылат;
- банктын экономикалык абалындагы кандай болбосун начарлоолор же мындай жагдайдын келип чыгышын шарттай турган кооптонуулар жөнүндө Директорлор кеңешине дароо маалымдоо;
- Директорлор кеңешине мыйзамдарды, Улуттук банктын ченемдик актыларын, Директорлор кеңеши тарабынан бекитилген ички саясаттарды бузуу жагында аныкталган бардык аракеттер тууралуу маалымдоо.
4.4. Башкарма мүчөлөрү Улуттук банк белгилеген минималдуу квалификациялык талаптарга жооп берүүгө тийиш(7).
4.5. Башкарма мүчөлөрү өз иш-аракеттерин жүзөгө ашырууда объективдүү болууга жана чың жана коопсуз банктык тажрыйбаны камсыз кылуу үчүн бардык күчтү жумшоо менен жеке кызыкчылыктарын жана банктын айрым акционерлеринин жана кызмат адамдарынын кызыкчылыктарын эмес, адегенде банктын кызыкчылыктарын жүзөгө ашыруу аракетинде болууга тийиш.
4.6. Башкаруу иши тажрыйбасында төмөндөгүлөргө жол берилүүгө мүмкүн эмес:
- чечимдердин кабыл алынышына Башкарманын тиешелүү ыйгарым укуктарга ээ болбогон мүчөлөрүнүн катышуусуна;
- Башкарма мүчөлөрү алардын компетенциясына кирген маселелер боюнча тиешелүү квалификацияга жана көндүмдөргө жана билимдерге ээ болбосо;
- Башкарма мүчөлөрү банктын орчундуу, банк үчүн алардын иши зор мааниге ээ болгон кызматкерлерин контролдой албай калган учурда (кирешелерди генерирлөө, жаңы банктык продуктыларды колдонууга киргизүү ж.б. көзкарашынан алганда).
5. Кесиптик этика жана кызыкчылыктар
боюнча конфликттердин алдын алуу
5.1. Банктын стратегиялык максаттарга жетүүсүнүн маанилүү факторлору болуп Директорлор кеңешинин жана Башкарманын кесиптик этика стандарттарын белгилөөгө багытталган иш-аракети саналат, алар корпоративдик башкаруунун төмөндөгүдөй аспекттеринин олуттуулугун аныктайт:
- банктын уюштуруу түзүмүнүн бардык деңгээлинде, анын ичинде терроризмди каржылоого жана кылмыш жолу менен алынган кирешелерди легализациялоого (адалдоого) каршы аракеттер маселелери боюнча дагы эффективдүү ички контролдук системасын камсыз кылуу;
- чың жана коопсуз банк тажрыйбасын жүргүзүү;
- банк кызыкчылыктарын банктын акционерлеринин, кызмат адамдарынын жана банк ишине таасир эте ала турган башка адамдардын жөнсүз жана мыйзамсыз аракеттеринен коргоо;
- Кыргыз Республикасынын мыйзам, Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларын жана банктын ички документтеринин талаптарын сактоо;
- кызыкчылыктар боюнча конфликттердин алдын алуу жана кызыкчылыктар боюнча конфликттер келип чыга турган жагдайларды жана иш чөйрөсүн аныктоо;
- банк ишинин жыйынтыктарын эске алуу менен эле эмес, банктын стратегиялык максаттарына жана кесиптик этика стандарттарынын сакталышына ылайык кызматкерлерге эмгек акыларды, сыйакыларды жана кызыктыруу акыларын белгилөө;
- банк кызматкерлерине жана кызмат адамдарына кредит берүүдө банктык коопсуздук жана ишенимдүүлүк талаптарын сактоо;
- кызматкерлерге жетекчиликтин мыйзамсыз, этикага жатпаган же шектүү аракеттери тууралуу кооптонууларын жана жетекчилик тарабынан мүмкүн болуучу терс аракеттерден коргонууну камсыз кылуу ниеттерин билдире алуу механизмдеринин болушу.
5.2. Банкты корпоративдик башкаруунун бардык деңгээлине оң таасир этүү максатында кесиптик этика стандарттары, Директорлор кеңешин жана Башкарманы кошо алганда, банктын бардык кызматкерлерине тааныштырылууга жана уюштуруу түзүмүнүн бардык деңгээлинде сакталууга тийиш.
5.3. Банкта кызыкчылыктар боюнча конфликттердин алдын алуу жана банктын инсайдерлери жана аффилирленген жактары менен операцияларды жөнгө салуу боюнча мыйзам жана Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларынын талаптарын сактоону камсыз кылуу механизмдери иштелип чыгууга тийиш.
5.4. Корпоративдик башкаруу кадр саясаты жагында төмөндөгүлөргө тиешелүү;
- ички документтердин болушун жана сакталышын болжолдойт:
- кызматкерлерди (банктын жетекчилигин кошо алганда) жумушка кабыл алуу жана бошотууга;
- кадрдык жылышуу жана карьералык өсүшкө;
- Директорлор кеңешин жана Башкарманы кошо алганда, эмгек акы, сыйакылар, кызыктыруу акылары, социалдык төлөмдөрдү жана жеңилдиктерди берүүгө;
- кызматкерлерди (Директорлор кеңешин жана Башкарманы кошо алганда) окутууга;
- квалификациялуу жана компетенттүү персоналды (жетекчиликти кошо алганда) сактап калуу үчүн чаралар системасына;
- банктын кызматкерлеринин (Директорлор кеңешин жана Башкарманы кошо алганда) өз милдеттерин шайкеш аткарбагандыктары, банк кабыл алган кесиптик этика стандарттарын бузгандыгы үчүн чараларды көрүүгө.
6. Банкты башкаруунун ачык-айкындуулугу
6.1. Банкты башкаруунун ачык-айкындуулугу банктын акционерлерине, аманатчыларына жана башка кредиторлоруна башкаруу органынын иш-аракетине мониторингди жүзөгө ашырууга мүмкүндүк берет, ошондой эле банктын эффективдүү корпоративдик башкарууну жүзөгө ашыруу катары аброюн колдойт. Бул жаңы кардарларды, инвесторлорду жана иш боюнча өнөктөштөрдү тартууга шарт түзөт.
6.2. Банктын иш-аракети жөнүндө маалыматты ачып көрсөтүү боюнча Кыргыз Республикасынын мыйзамы тарабынан белгиленген талаптарга кошумча, корпоративдик башкаруу төмөндөгү маалыматтын ачып көрсөтүлүшүн болжолдойт:
- банктын башкаруу органынын түзүмү (курамы, квалификациясы жана тажрыйбасы, ыйгарым укуктары, милдети, жетекчиликке алуучу чөйрөсү, иш регламенти жана комитеттерге мүчөлүгү, ж.б.);
- банк менчигинин түзүмү (банктын олуттуу акционерлери, банктын акционердик капиталындагы четөлкө инвесторлорунун үлүшү, ж.б.);
- банктын уюштуруу түзүмү, бар болсо, банктык топтун түзүмү;
- банктын аффилирленген жактары жана инсайдерлери менен операциялардын түрлөрү, шарттары жана көлөмү;
- кесиптик этика стандарттары;
- банктын кызыкчылыктар боюнча конфликттерге карата саясаты.
6.3. Банкты корпоративдик башкарууну мүнөздөгөн, анын ичинде бул жобонун 6.2 пунктунда келтирилген маалымат банктын веб-сайтында жайгаштырылган жана анын жылсайынкы жана мезгилдүү отчетторунда жарыяланган.
(1) Банктык көзөмөл боюнча Базель комитетинин "Банктык уюмдарда корпоративдик башкарууну бекемдөө" документи www.bis.org электрондук дареги боюнча Банктын эларалык эсептешүүлөр сайтында (Швейцария) англис тилинде жайгаштырылган, Экономикалык кызматташуу жана өнүктүрүү уюмунун (ОЭСР) Корпоратавдик башкаруу принциптерин да караңыз, дареги www.oecd.org.
(2) Тобокелдик профили-банк тобокелдигинин жыйналган, анализденген жана системага келтирилген маалыматка негизделген көрсөткүчтөрүнүн айкалышы, ал түптөлгөн биринчи кезектеги багыттарды эске алуу менен банктын иш-аракетинин багыттары боюнча тобокелдиктерге дуушар болуусун мүнөздөйт.
(3) Улуттук банктын Көзөмөл боюнча комитетинин 2004-жылдын 28-октябрындагы N 24/1 токтому менен бекитилген "Улуттук банктан лицензия алышкан банктарда жана финансы-кредит мекемелеринде ички контролдук жана ички аудит системасын уюштуруу боюнча усулдук сунуш-көрсөтмөлөр.
(4) Улуттук банк Башкармасынын 2003-жылдын 20-ноябрындагы N 32/7 токтому менен бекитилген,; Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2003-жылдын 29-декабрында 126-03 номеринде каттоодон өткөрүлгөн "Аудит боюнча комитетке карата негизги талаптарга" ылайык.
Улуттук банк Башкармасынын 2005-жылдын 27-апрелиндеги N 12/7 токтому менен бекитилген, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2005-жылдын 3-июнунда 69-05 номеринде каттоодон өткөрүлгөн "Улуттук банктан лицензия алышкан коммерциялык банктарда жана башка финансы-кредит мекемелеринде кредиттик тобокелдиктерди тескөө боюнча минималдуу талаптар жөнүндө" жобого ылайык.
(5) Улуттук банк Башкармасынын 2006-жылдын 2-мартындагы N 5/7 токтому менен бекитилген, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2006-жылдын 7-апрелинде 43-06 номеринде каттоодон өткөрүлгөн "Банктардын ишин лицензиялоо жөнүндө" жобого ылайык.
(6) 3-сносканы караңыз.
(7) 3-сносканы караңыз.
