ь Акыркы убактарда экономика чёйрёсънё, анын ичинде, алмашуу курсуна арналган жалпыга маалымдоо каражаттарынын айрым чыгарылыштарында алмашуу курсунун тегерегиндеги жагдайга тиешелъъ айрым кооптонуулар айтылып, пессимисттик сценарийлер келтирилъъдё. Коомчулукка туура жана толук маалыматтарды жеткиръъ максатында Улуттук банк тёмёнкълёрдъ билдирет. 

Улуттук банк валюта саясатын жъргъзъъдё Кыргыз Республикасы тарабынан кабыл алынган эркин алмашуу курсун карманат, бул курс алмашуу курсунун рынок механизмдери аркылуу, б.а. чет ёлкё валютасына болгон суроо-талап жана сунуштардын негизинде тъптёлёрън билдирет. Чет ёлкё валютасына суроо-талап жана сунуштар ар търдъъ факторлордон улам дайыма ёзгёръп тургандыктан, калк жана бизнес структуралары алмашуу курсунун кън сайын туруктуу ёзгёръп турушуна къбё болушууда. Ушуга байланыштуу табигый мыйзам ченемин белгилей кетъъ зарыл – алмашуу курстарынын кескин жана олуттуу търдё ёзгёръшъ коомчулукта ири резонансты туудурат, мында алмашуу курстарынын ёсъъ же тёмёндёё сыяктуу ёзгёръълёрънън багытына кёьъл бурулбайт. 

Ушуга байланыштуу Улуттук банк финансы рынокторундагы жагдайга дайыма кёз салып, ички финансы рыногунда колдо болгон рынок механизмдеринин жана куралдарынын жардамы менен туруктуу жагдайды камсыз кылуу максатында тиешелъъ аракеттерди кёрёт. 

2010-жылы ички валюта рыногунда, 2009-жылдагыдай эле, акча которуулардын кёлёмънън ёскёндъгънё карабастан, чет ёлкё валютасына болгон суроо-талаптын сунуштоодон олуттуу жогору болгондугуна байланыштуу кыргыз сомуна карата АКШ долларынын курсунун жогорулоо тенденциясы катталган (салыштыруу ъчън: 2010-жылдын 10 айы ичинде акча которуулардын кёлёмъ 884,2 млн. АКШ долларын тъзгён, 2009-жылдын ушул эле мезгилинде – 726,4 млн. АКШ доллары). Чет ёлкё валютасына болгон суроо-талап, мурунку кездердегидей эле газ ъчън, къйъъчъ-майлоочу майлар, ошондой эле башка импорттолуучу товарлар боюнча тёлёёлёрдъ жъзёгё ашыруунун зарылдыгынан улам тъптёлъп турган. Андан тышкары, сомдун алмашуу курсунун алсызданышына олуттуу кысым кёрсётъъ себептеринен болуп экспортерлор тарабынан къйъъчъ-майлоочу майларга киргизилген пошлиналар, коьшу мамлекеттер менен чек аранын жабык болушу, ишкер жигердъълъктън тёмёндёшъ жана республикадагы айкын эмес болгон саясий кырдаал эсептелген. Ёз кезегинде Улуттук банк алмашуу курсунун кескин олку-солку болушун жоюу максатында чет ёлкё валютасын сатып алуу жана сатуу боюнча валюталык интервенцияларды жъзёгё ашырган. 

2010-жылдын башынан тартып 2010-жылдын 3-декабрына чейин Улуттук банктын ички валюта рыногундагы таза сатуулары 225,00 млн. накталай эмес АКШ долларын тъзгён. Ушул эле мезгил ичинде АКШ долларынын сомго карата расмий курсу 2 сом 80 тыйынга, 39,4181 сомдон 43,9220 сомго дейре, б.а. 6,35% ёскён. 2009-жылдын тиешелъъ мезгилинде чет ёлкё валютасын таза сатуу 134,65 млн. АКШ долларын тъзгён, АКШ долларынын расмий курсу 4,50 сомго, 39,4181 сомдон 43,9220 сомго дейре, б.а. 11,42% ёскён. 

Учурда валюта рыногундагы жагдай салыштырмалуу туруктуулугу менен мънёздёлёт. Улуттук банк тарабынан улуттук валютанын АКШ долларына карата алмашуу курсунун кескин ёзгёръъгё дуушар болушу кътълбёйт. 2010-жылдын 1-ноябрынан тартып 3-декабрына чейин валюта рыногунда бир аз волатилдъълък байкалып, сомдун расмий курсу 46,7910-46,9055 маанилеринин чегинде болгон. 

Валюта рыногунда Улуттук банк тарабынан операциялардын жъргъзълъшъ эл аралык камдардын эсебинен камсыз болот, алардын кёлёмъ учурда чет ёлкё валютасынын бъгънкъ къндё тъптёлъъчъ жана келечекте мъмкън болуучу суроо-талаптар кёлёмън жаба турган ёлчёмдё. Улуттук банктын эл аралык камдарынын кёлёмъ 2010-жылдын 2-декабрына карата абалы боюнча 1 713,51 млн. АКШ долларын тъзгён. Эл аралык камдардын бул кёлёмъ Кыргыз Республикасынын утурумдук курс боюнча жъгъртъъдёгъ акча кёлёмънён дээрлик эки эсеге жогору жана Улуттук банкка жарандардын социалдык-экономикалык бакубаттуулугуна жана жалпы эле экономикага терс таасир бере турган алмашуу курсунун кескин олку-солку болушунун алдын алууга мъмкъндък берет. 

ь Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы 2010-жылдын 2-декабрында Акча-кредиттик жёнгё салуу комитетинин тарабынан "Банктарды рефинансылоонун адистештирилген фонду" ЖЧКсынын кредиттёё максатындагы базалык ченин 7,0 пайыз деьгээлинде сактоо чечими кабыл алынгандыгын билдирет. Чечим 2010-жылдын 2-декабрынан тартып къчънё кирген. 

ь Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы коллекциялык монеталарды даярдоо максатында зээрканалар арасында эл аралык ачык тендер ёткёрёт. Тендер ъч лоттон турат:  

№1-лот – "proof" сапатындагы "Эгемен Кыргызстан" къмъш монетасы – 2000 даана; 

№2-лот – бирдей дизайндагы "Жеьиш чокусу" монеталары: 

§ "proof" сапатындагы къмъш монеталар – 3 000 даана; 

§ "brilliant uncirculated" сапатындагы жез-никель эритмесинен жасалган монеталар – 5000 даана; 

№3-лот – "brilliant uncirculated" сапатындагы жез-никель эритмесинен жасалган "Хан-Тенгри чокусу" монеталары – 5000 даана. 

Тендердик документтер талапкерлердин суроосу боюнча 2010-жылдын 31- декабрына чейин жёнётълёт. Тендердик сунуштар 2011-жылдын 21-январы саат 17.00гё чейин кабыл алынат. Тендердик документтерди алууга байланыштуу жана башка суроо-талаптарды tender@nbkr.kg электрондук дарегине же +996(312) 66-91-53 номериндеги факсимилдик байланыш аркылуу жиберсе болот. 

Банктык эмес финансы-кредит мекемелердин жаьылыктары 

Улуттук банк тарабынан тёмёнкъ банктык эмес финансы-кредит мекемелерге лицензиялар (къбёлъктёр) берилген: 

1. ЖЧК "Мой Кредит" МККсына жеке адамдарга жана юридикалык жактарга чакан кредиттерди беръъгё 2010-жылдын 30-ноябрында берилген №322-къбёлък. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Тынчтык проспектиси, 40-207. 

2. ЖЧК "Актилек" МККсына жеке адамдарга жана юридикалык жактарга чакан кредиттерди беръъгё 2010-жылдын 30-ноябрында берилген №323-къбёлък. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Ак-Тилек жаьы конушу, Акшоокум кёчёсъ, 13.  

3. ЖЧК "АРИЕТ КРЕДИТ" МККсына жеке адамдарга жана юридикалык жактарга чакан кредиттерди беръъгё 2010-жылдын 2-декабрында берилген №324-къбёлък. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Эгинчиев кёчёсъ, 7. 

4. Жеке ишкер Бекмурзаев Эшназарга нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2010-жылдын 22-ноябрында берилген №4524-лицензия. Алмашуу бюросу 2634 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Москва кёчёсъ, 164-12, ("КУШ" дъкёнъ). 

5. Жеке ишкер Сатыбалдиев Юлдаш Майметовичке нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2010-жылдын 30-ноябрында берилген №4523-лицензия. Алмашуу бюросу 2635 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Чъй областы, Чалдовар айылы, Ленин кёчёсъ, 528. 

Тёмёнкъ банктык эмес финансы-кредит мекемелеринин лицензиялары/къбёлъктёръ  

кайра чакырылып алынган, жокко чыгарылган: 

1. 2010-жылдын 1-декабрынан тартып "Нурисал" кредиттик союзуна 2000-жылдын 8-майында берилген №178-кс лицензиясы катышуучулардын 2010-жылдын 26-ноябрындагы жалпы жыйынынын "Ёзън-ёзъ жоюу жёнъндё" протоколунун негизинде жокко чыгарылган. Юридикалык дареги: Ысык-Кёл областы, Каракол шаары, Абдрахманов кёчёсъ, 137/3. 

2. 2010-жылдын 29-ноябрынан тартып "Жеке ишкер Жутанов Залкарбек Маметназарович" алмашуу бюросуна 2009-жылдын 24-декабрында берилген №4223-лицензия алмашуу бюросунун иши токтотулгандыгы жёнъндё берилген арызга ылайык жокко чыгарылган. Юридикалык дареги: Ош областы, Ош шаары, Базар кёчёсъ, номерсиз, "Мир" универмагы. 

3. 2010-жылдын 29-ноябрынан тартып "Жеке ишкер Насретдинов Сардор Абдурашитович" алмашуу бюросуна 2009-жылдын 3-декабрында берилген №4208-лицензия алмашуу бюросунун иши токтотулгандыгы жёнъндё берилген арызга ылайык жокко чыгарылган. Юридикалык дареги: Ош областы, Ош шаары, Карасуу кёчёсъ, 9. №1-алмашуу бюросу, (Ош шаарынын борбордук базары). 

4. 2010-жылдын 2-декабрынан тартып "Жеке ишкер Киргизов Уткир Турдыбаевич" алмашуу бюросуна 2010-жылдын 19-январында берилген №4238-лицензия алмашуу бюросунун иши токтотулгандыгы жёнъндё берилген арызга ылайык жокко чыгарылган. Юридикалык дареги: Ош областы, Ош шаары, Базар кёчёсъ, номерсиз, ("Мир" универмагы, 2-кабат). 

5. 2010-жылдын 2-декабрынан тартып "Жеке ишкер Шербаев Умутжан Хусенбаевич" алмашуу бюросуна 2009-жылдын 21-декабрында берилген №4220-лицензия алмашуу бюросунун иши токтотулгандыгы жёнъндё берилген арызга ылайык жокко чыгарылган. Юридикалык дареги: Ош областы, Карасуу шаары, Туратали базары, 0-катар, 6-пункт. 

Банктар аралык тёлёмдёр 

Элкарт улуттук тёлём системасынын кёрсёткъчтёръ*