ь Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы ъстъбъздёгъ жылдын 6-августунда "АзияУниверсалБанк" ААКында атайын администрлёё жол-жобосунун башталгандыгына байланыштуу тиешелъъ чечим кабыл алынышы ъчън сотко арыз берилгендиги тууралуу билдирет. Сот ишинин каралышы 19-августка белгиленген эле, бирок сот отуруму болбой калгандыгына байланыштуу, сот 27-августка жылдырылган. Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык бул банкка карата каалагандай аракеттер сот чечими кабыл алынгандан кийин гана жъргъзълёт. 

Мурда билдирилгендей, атайын администрлёё жол-жобосун жъргъзъънън алкагында "АУБ" ААКынын аманатчылардын жана башка кредиторлор алдындагы милдеттенмелерин тиешелъъ мыйзам тартибинде аткаруу максатында реструктуризациялоо пландаштырылууда. Реструктуризациялоо кредиторлордун кызыкчылыктарынын камсыз кылынышынын ар търдъъ жолдорун билдирет, анын ичинде алардын талаптарын атайын администрлёёнън алкагында тиешелъъ иш-чараларды жъргъзъъгё жараша канааттандыруу да каралган. 

Сот тарабынан банкроттук процессин козгоо жана "АзияУниверсалБанк" ААКын атайын администрлёё жол-жобосун баштоо чечими чыгарылганга чейин консервациялоо режими сакталып турат. 

Улуттук банк, бир нече жолу белгиленип кеткендей, аманатчылар-жеке адамдардын кёьълън алардын алдындагы милдеттенмелердин, "АзияУниверсалБанк" ААКына байланышы бар адамдардан тышкары, толугу менен аткарыла тургандыгына бургусу келет. 

ь 2010-жылдын 10-августунда Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2010-жылдын 1-жарым жылдыгы ъчън акча-кредит саясаты жёнъндё отчет каралган. 

Экинчи чейрек ичинде саясий окуялардын кесепеттеринин натыйжасында банк системасындагы ликвиддъълъктън олуттуу тёмёндёёсъ жъргён. Банк системасынын иштешинин ликвиддъълъгън жана туруктуулугун камсыз кылуу максатында Улуттук банк июнь айынын акырында жъгъртъъдёгъ Улуттук банк ноталарынын кёлёмън 200 млн. сомго чейин кыскарткан. Апрель айында башталып, майда 3,5 пайызга жеткен эсептик чендин ёсъшъ июнь айында токтолгон жана айдын акырына карата чен 2,7 пайызга чейин тёмёндёгён. Экинчи чейрек ичиндеги банк системасындагы ликвиддъълък деьгээлинин тёмёндёгёнънё карабастан, жалпысынан алганда, биринчи жарым жыл ичинде коммерциялык банктардын ъстёк камдарынын кън ичинде орточо алынган кёлёмъ жетишээрлик жогорку деьгээлде болгон. 

Биринчи жарым жыл ичинде керектёё бааларынын индекси 4,1 пайызды тъзгён (2010-жылдын июнь айы/2009-жылдын декабрь айы), инфляция жылдык туюнтулушунда 3,6 пайызды тъзгён (2010-жылдын июнь айы/2009-жылдын июнь айы). 

Биринчи жарым жыл ичинде сомдун АКШ долларына карата алсыздануу тенденциясы сакталган. Улуттук банк чет ёлкё валютасына суроо-талаптын жана сунуштун ортосундагы теьдешсиздикти текшилёё максатында банктар аралык валюта тооруктарында накталай эмес долларды сатуу боюнча операцияларды жъргъзгён. Бътъндёй алганда 2010-жылдын биринчи жарым жылында Улуттук банктын АКШ долларын таза сатуу кёлёмъ банктар аралык валюта тооруктарында 140,2 млн. АКШ долларын тъзгён, АКШ долларынын сомго карата расмий курсу 6,5 пайызга, 46,9746 сом/АКШ долларына чейин ёскён. 

Биринчи жарым жылдагы 5 пайыздык реалдуу экономикалык ёсъш, эь башкысы, ёнёр жай ёндъръълёрънън ёсъшъ жана алтын казып алуунун жигердъъ болушу, ошондой эле, ёткён жылдын “тёмёнкъ база” эффекти менен шартталган. “Кумтёр” алтын-кен казып алуу жайын иштетъъ боюнча ишканаларды эске албаганда, ИДПнын реалдуу ёсъшъ 1,5 пайызды тъзгён. Мамлекеттик бюджеттин тартыштыгы 1,3 млрд. сомду же ИДПга карата 1,6 пайызды тъзгён. Тышкы экономикалык сектордун алдын ала маалыматтары тышкы соода жъгъртъънън кёлёмънън 11,8 пайызга жогорулагандыгын кёрсёткён, мында экспорт 28,7 пайызга, ал эми импорт – 2,9 пайызга ёскён. Акча которуулардын агып келишинин кёбёйгёндъгъ катталган. 

Банк секторунда суммардык активдердин, капитал, депозиттик база деьгээлдеринин тёмёндёшъ жъргён. Бирдиктъъ кредит портфели сомдук эквивалентинде кёбёйгён, ал эми чет ёлкё валютасында берилген кредиттер, номиналдык туюнтулушунда азайган. Банк секторуна колдоо кёрсётъъ максаттарында кредиттёё ъчън ресурстук базанын тёмёндёё шарттарында Улуттук банк милдеттъъ камдар ченемин 9,5 пайыздан 8,0 пайызга жана Банктарды рефинансылоонун адистештирилген фондунун (БРАФ) базалык чен ёлчёмън 8 пайыздан 7 пайызга чейин тёмёндёткён. Андан тышкары, БРАФтын кредиттик каражаттары боюнча 1 деьгээлиндеги пайыздык чен ёлчёмън аныктоо ъчън бирдиктъъ тъзётъъ коэффициенти белгиленген. Ошентип, БРАФ ресурстарынын наркы коммерциялык банктар ъчън 7 пайызды тъзгён, ал эми акыркы карыз алуучулар ъчън – 12 пайыздан (ипотекалык кредиттёё) 17 пайызга (микрокаржылоо) чейин болгон. 

Акча-кредит саясаты жёнъндё отчетту кароонун жъръшъндё Бишкек шаарында 2010-жылдын 27-июлунда ёткён “Кыргыз Республикасына чукул жардам: калыбына келтиръъ жана макулдук” аталышындагы эл аралык донорлор конференциясынын жыйынтыктары боюнча келишилген донорлор менен бюджетке колдоо кёрсётъъдё финансылык жардам жёнъндё макулдашуулар, ошондой эле ЭВФтин биздин ёлкёдёгъ миссиясынын иштеринин натыйжаларын талкууланган. 

Башкарма мъчёлёръ негизги макроэкономикалык кёрсёткъчтёр жана акча-кредит саясатынын жыйынтыктарынын божомолдоолоруна тиешелъъ пикир алмашышкан. Утурумдук баа беръълёр 2010-жылдын жыйынтыктары боюнча, эь башкысы, соода-сатык жана айыл чарбасы чёйрёлёръндёгъ тёмёндёёлёрдън эсебинен реалдуу ИДПнын 2,5-3,5 пайыз тегерегинде тёмёндёёсъ кътълъп жатканын кёрсёткён. Ошол эле учурда тъштъктёгъ июнь окуяларынын натыйжасында экономиканы калыбына келтиръънън созулуп кеткендигинин айынан реалдуу сектордогу жагдайдын начарлоо коркунучу да бар. Экономикалык жёнгё салуу министрлигинин баа беръълёръ боюнча реалдуу ИДПнын тёмёндёшъ ъстъбъздёгъ жылда 5,4 пайызды тъзъшъ мъмкън. Инфляция тобокелдиктеринин башкы факторлорунун бири катары нанга жана унга баанын ёсъшъ аталды, бул ёсъш Россиядагы жана Казакстандагы жагымсыз аба ырайынын айынан тъшъм алуудагы жоготууну кътъълёрдън аркасында башталган. Бул тобокелдикти тёмёндётъъ ъчън мамлекеттик башкаруу органдары тарабынан социалдык жактан маанилъъ азык-тълък товарлары рыногунда алып-сатарлык аракеттерге жол бербёё жаатында тиешелъъ чаралардын кабыл алынышы зарыл. 

Талкуунун жъръшъндё бул жылы, акчага болгон суроо-талап тышкы финансылык жардамдардын келип тъшъшънън жана парламенттик шайлоо алдындагы кампаниянын ёткёрълъшънън эсебинен колдоого алынып турат деген пикир да айтылды. Башкармалык тарабынан бюджеттин тартыштыгын каржылоо булактарына тиешелъъ да кооптонуулар айтылды. Ъстъбъздёгъ жылы эл аралык донорлордон финансылык жардамдын келип тъшъъсън кътъълёргё байланыштуу бюджеттин каражаттарын бир кылка текши коротуунун олуттуу актуалдуулугу келип чыгууда. Мындай шарттарда бюджеттик тартип чараларын къчётъънън, мамлекеттик чыгашаларды оптималдаштыруунун жана анын ачык-айкындыгын жогорулатуунун зарылдыгын Башкармалык баса белгиледи, анткени Ёкмёт тарабынан жъргъзълъп жаткан бюджеттик экспансия саясаты келерки жылдагы инфляциялык тобокелдиктердин башкы фактору болуп калышы ыктымал. 

Жъргъзългён талкуунун натыйжаларынын негизинде Башкарма мъчёлёръ ъстъбъздёгъ жылдын биринчи жарым жылы ъчън акча-кредит саясатын жактырышкан. 

Банктык эмес финансы-кредит мекемелердин жаьылыктары 

Улуттук банк тарабынан тёмёнкъ банктык эмес финансы-кредит мекемелерге лицензиялар (къбёлъктёр) берилген: 

1. КФ "Нурток" МКАсына жеке адамдарга жана юридикалык жактарга чакан кредиттерди беръъгё 2010-жылдын 18-августунда берилген №194-къбёлък. Юридикалык дареги: Чъй областы, Жайыл району, Эриктуу айылы, Центральная кёчёсъ, номерсиз. 

2. ЖЧК "Кредит центр" МККсына жеке адамдарга жана юридикалык жактарга чакан кредиттерди беръъгё 2010-жылдын 20-августунда берилген №308-къбёлък. Юридикалык дареги: Чъй областы, Жайыл району, Кара-Балта шаары, Жайыл Баатыр кёчёсъ, 65. 

3. ЖЧК "Алтын-Нур" МККсына жеке адамдарга жана юридикалык жактарга чакан кредиттерди беръъгё 2010-жылдын 18-августунда берилген №307-къбёлък. Юридикалык дареги: Чъй областы, Ысык-Ата району, Кант шаары, Шолохов кёчёсъ, 30. 

4. Жеке ишкер Корчагин Василий Павловичке нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2010-жылдын 18-августунда берилген №4470-лицензия. Алмашуу бюросу 2594 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Абдрахманов кёчёсъ, 148-1. 

5. КЖК "Кайрат" ломбардына нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2010-жылдын 17-августунда берилген №4469-лицензия. Алмашуу бюролорунун каттоо номерлери жана жайгашкан даректери:  

· № 2581 – Бишкек шаары, Абдрахманов кёчёсъ, 204; 

· № 2582 – Бишкек шаары, Ибраимов кёчёсъ, 146 а; 

· № 2583 – Бишкек шаары, Ибраимов кёчёсъ, 70; 

· № 2584 – Бишкек шаары, Чуй проспектиси, 52; 

· № 2585 – Бишкек шаары, Тоголок Молдо кёчёсъ, 40; 

· № 2586 – Бишкек шаары, Чуй проспектиси, 174; 

· № 2587 – Бишкек шаары, Элебаев кёчёсъ, 60; 

· № 2588 – Бишкек шаары, Медеров кёчёсъ, 36; 

· № 2589 – Бишкек шаары, Ахунбаев кёчёсъ, 173; 

· № 2590 – Бишкек шаары, Байтик Баатыр кёчёсъ, 6/2; 

· № 2591 – Бишкек шаары, Суеркулов кёчёсъ, 3/1№ 

· № 2592 – Бишкек шаары, Жукеев-Пудовкин кёчёсъ, 2/1; 

· № 2593 – Бишкек шаары, Б.Юнусалиев кёчёсъ, 7/1 

6. Жеке ишкер Манатбеков Аваз Кадыровичке нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2010-жылдын 17-августунда берилген №4468-лицензия. Юридикалык дареги: Ысык-Кёл областы, Каракол шаары, К.Маркс кёчёсъ, номерсиз ("Ак-Тилек" базары). 

2010-жылдын 12-августунан тартып "Каренси" кредиттик союзуна 2003-жылдын 29-апрелинде берилген №432-къбёлък 2010-жылдын 12-августундагы Улуттук банктын Кёзёмёл боюнча комитетинин токтомунун негизинде кайра чакырылып алынган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Горький кёчёсъ, 120. 

Банктар аралык тёлёмдёр 

Элкарт системасынын кёрсёткъчтёръ* 

* «Банктар аралык процессинг борбору» ЖАКынын маалыматтары боюнча, борборго Кыргыз Республикасында иштеп жаткан 22 коммерциялык банктын бардыгы туташтырылган.