ь 2010-жылдын 26-майында Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2010-жылдын 1-чейрегиндеги акча-кредит саясаты жёнъндё отчет каралган. 

Акча-кредит саясаты жёнъндё отчетту кароонун жъръшъндё 2010-жылдын 1-чейрегинде инфляциялык басымдын ёсъъсънън негизги фактору болуп электрэнергиясына, ысык сууга жана жылуулукка карата тарифтердин 2010-жылдын 1-январынан тартып жогорулагандыгы эсептелген. Отчеттук чейректин жыйынтыктары боюнча керектёё бааларынын ёсъш индекси 4,8 пайызды тъзгён, ал эми ёткён жылдын ушул мезгили ичинде инфляция деьгээли 0,4 пайызды тъзгён эле. Каралып жаткан мезгил ъчън инфляция жылдык туюнтулушунда 4,0 пайызды тъзгён, ал эми мурунку жылдын салыштырылып жаткан мезгилинде инфляция деьгээли 13,6 пайызды тъзгён эле. 

Инфляциялык тобокелдиктердин сакталып турушуна байланыштуу, Улуттук банк отчеттук мезгил ичинде ёз ноталарын чыгаруунун кёлёмън оптималдуу деьгээлде кармап турган. Улуттук банктын ноталарынын жъгъртъъдёгъ кёлёмъ болжол менен 1 млрд. сом деьгээлинде болгон жана март айынын акырына карата 986,1 млн. сомду тъзгён. Улуттук банктын эсептик чени чейрек ичинде 0,7 пайыздан 1,2 пайызга чейин ёзгёръп туруу менен март айынын акырына карата 0,9 пайызды тъзгён. 

Ошондой эле, 1-чейрек ичинде экономикада ёсъъ арымынын олуттуу болгондугу – 16,4 пайызга чейин жогорулагандыгы байкалгандыгына да кёьъл бурулган, бул, эь башкысы, ёткён жылдын салыштырылып жаткан мезгилиндеги "тёмёнкъ база" эффектиси менен шартталган. Тышкы сектордо дагы оь тенденциялар катталган, мында соода балансынын тартыштыгынын тёмёндёшъ жана тышкы конъюнктуранын ыьгайлуу болушунан улам жеке трансферттердин агып киришинин жогорулоосу орун алган. 

Улуттук банк персоналы тарабынан жъргъзългён бюджеттик-салык саясатына баа беръълёръ акча-кредит саясатынын сандык кёрсёткъчтёрънън четтёёсънън аныктоочу фактору болуп отчеттук мезгил ичинде мурун жактырылган программадагы мамлекеттик башкаруу секторунун операциялары саналганын тастыктап турат. 

Отчетто апрель айынын башында республикада болуп ёткён саясий окуялардын натыйжаларына дагы кёьъл бурулган, бул окуялар акча-кредит саясатын жъргъзъънън шарттарына жана мънёзънё олуттуу таасир кёрсёткён. Туруксуз жагдай банк тутумунан депозиттердин агылып чыгышын шарттаган, бул, ёз кезегинде, коммерциялык банктардын ликвиддъълъгънън тёмёндёшънё таасир берген. Банк тутумундагы ликвиддъълъктъ кармап туруу ъчън, Кредиттик жёнгё салуу комитети Улуттук банктын ноталарын чыгаруунун кёлёмън кыскартуу чечимин кабыл алган. Натыйжада, Улуттук банктын жъгъртъъдёгъ ноталар кёлёмъ 986,1 млн. сомдон 234,4 млн. сомго чейин тёмёндётългён. Май айында Улуттук банк Башкармасы тарабынан, 31-майдан тартып милдеттъъ камдар ёлчёмън 9,5 пайыздан 8,0 пайызга чейин тёмёндётъъ тууралуу чечими коммерциялык банктардын ликвиддъълъгън камсыз кылуу чараларынын бири катары кабыл алынган. 

Тариф саясатындагы акыркы ёзгёръълёрдён улам, ъстъбъздёгъ жылдагы инфляция деьгээли боюнча кътъълёргё тиешелъъ маселелер да каралды. Улуттук банктын кызматкерлери жъргъзгён баа беръълёрдън жыйынтыктары тариф саясатынын апрелдеги тёмёндётъъ боюнча кайра каралышы 2010-жылдагы инфляциялык басым кёрсётъънъ тёмёндётё албай тургандыгын кёрсёттъ, бул басым Россия тарабынан 2010-жылдын апрель айында мунайга жана мунайзаттарына экспорттук бажы пошлинасы киргизилгендигинен улам сакталып турат. 

Башкарма мъчёлёръ отчеттук чейректеги акча-кредит саясатынын жыйынтыктарына жана учурдагы акча-кредит саясатын жъргъзъънън шарттарын олуттуу ёзгёртъълёргё тиешелъъ ёз ара пикир алмашышты, отчеттук чейректеги негизги макроэкономикалык кёрсёткъчтёр динамикасын, анын ичинде, ушул жылы республикадагы экономикалык жагдайга болуп ёткён саясий окуялардын мъмкън болгон таасир этъъ натыйжаларын талкуулашты. Алсак, азыркы учурда экономикалык ёнъгъънън тёмёндёё коркунучу бар, ал эми ИДПнын ёсъшъ 2010-жылы, айрым баа беръълёрдън бирине ылайык, 2,0 пайызды тъзъшъ мъмкън. 

Ошондой эле талкуунун жъръшъндё Башкармалык тарабынан ички суроо-талаптын олуттуу тёмёндёё коркунучу бар экендиги да айтылды, Башкармалык, ъстъбъздёгъ жылы, балким, жеке адамдардын жана юридикалык жактардын реалдуу кирешелеринин кыскарышы мъмкън экендигин, натыйжада финансы-кредит мекемелеринин абалына терс таасир тийгизээрин белгилеп кетти. Ушуга байланыштуу финансы-кредит мекемелерине, алардын кредиттик портфелинин абалынын начарлашына жол бербёё ъчън кредиттик саясатта пайыздык чендерди тёмёндётъъ жагына кароо сунушун беръънън зарылдыгы максатка ылайыктуу болуп саналат. Азыркы шарттарда банк тутумунун финансылык абалы акча-кредит саясатынын багытын аныктоочу негизги факторлордун бири болоорун банктын Башкармалыгы белгилеп кетти. 

Талкуулоонун жъръшъндё Кыргыз Республикасынын Ёкмётънън орто мёёнёткё каралган экономикалык программасынын мазмуну, мъмкън, ушул жылы шайлоодо жеьип чыга турган саясий партиянын программасын чагылдырат деген пикир да айтылды. Ошону менен бирге, экономикага колдоо кёрсётъъ боюнча чараларды тез кабыл алуу дагы зарыл болот. 

Ошону менен бирге 2010-жылга каралган мамлекеттик бюджеттин балансташтырылбагандыгына жана ички карызды тейлёёнън баасынын жогорулагандыгына байланыштуу бушаймандык айтылды, бул ъстъбъздёгъ жылы акча-кредит саясатын жъргъзъъгё олуттуу таасир этет. 

Ёткёрългён талкуунун жыйынтыктары боюнча Башкарма мъчёлёръ ъстъбъздёгъ жылдын 1-чейреги ъчън акча-кредит саясаты жёнъндё отчетту жактырышты. 

ь Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы, Кыргыз Республикасынын аракеттеги мыйзамдарына жана Улуттук банктын ченемдик актыларына ылайык, Улуттук банк Башкармалыгы тарабынан "АзияУниверсалБанк" ААКындагы Убактылуу жетекчиликти токтотуу жана 2010-жылдын 4-июнунун саат 18.00ънён тартып аманатчылардын жана кредиторлордун кызыкчылыгын коргоо максатында активдерди сактоону камсыз кылуу ъчън консервациялоо режимин киргизъъ жёнъндё чечим кабыл алынгандыгы тууралуу маалымдайт.  

"АзияУниверсалБанк" ААКынын Консерватору болуп Усубалиев Эрик Джандыралиевич бекитилген. Консерватордун милдетине банктын финансылык абалынын начарлоосунун алдын алуу боюнча чараларды кабыл алуу; активдердин жана банктын документтеринин сакталып турушун камсыз кылуу; банктын катышуучуларынын банктын финансылык абалын жакшыртууга реалдуу мъмкънчълъктёръ жана ниеттери болгон учурда банктын тёлёё жёндёмън калыбына келтиръъ боюнча тиешелъъ чараларды кабыл алуу кирет. Ошентип, банктын мындан аркы иштеши банктын Консерваторунун жетекчилиги астында улантылат жана Кыргыз Республикасынын аракеттеги мыйзамдарынын алкагында гана жъзёгё ашырылат. Пайда болгон бардык суроолор боюнча "АзияУниверсалБанк" ААКынын Консерваторуна 31-31-61 телефону аркылуу кайрылуу керек. 

ь Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы 2010-жылдын 31-майында Акча-кредиттик жёнгё салуу комитетинин чечими менен "Банктарды рефинансылоонун адистештирилген фонду" ЖЧКсынын кредиттёё максатындагы базалык чени 2010-жылдын июнь айы ъчън 7,0 пайыз деьгээлинде ёзгёртъъсъз калтырылгандыгын билдирет. 

ь Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы, Улуттук банктын Кёзёмёл боюнча комитетинин 2010-жылдын 1-июнундагы №15/8 токтому менен "Микрокредиттик компаниянын/микрокредиттик агенттиктин мезгил-мезгили менен берилъъчъ регулятивдик отчетун толтуруу боюнча методикалык кёрсётмёлёрдън" жана "Микрофинансылык компаниянын мезгил-мезгили менен берилъъчъ регулятивдик отчетун толтуруу боюнча методикалык кёрсётмёлёрдън" жаьы редакциясы кабыл алынгандыгын билдирет. 

Улуттук банктын бул аталган ченемдик актылары анын расмий сайтында жайгаштырылган. 

ь Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы ёзънън расмий сайтынын Улуттук банктын ченемдик актылары/Талкуулоо ъчън долбоорлор бёлъгъндё коомдук талкуу ъчън "Кыргыз Республикасынын алмашуу бюролорунда терроризмди (экстремизмди) каржылоого жана кылмыш жолу менен алынган кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) каршы аракеттер максатында ички контролдукту уюштурууга карата минималдуу талаптар жёнъндё" жобонун долбоору (орус тилинде) жайгаштырылгандыгы тууралуу алмашуу бюролоруна билдирет. Кёзёмёл методологиясы жана лицензиялоо башкармалыгы бул долбоор боюнча сын-пикирлерди жана сунуштарды aatyshova@nbkr.kg электрондук дарегине жёнётъънъ ётънёт. 

Банктык эмес финансы-кредит мекемелердин жаьылыктары 

Улуттук банк тарабынан тёмёнкъ банктык эмес финансы-кредит мекемелерге лицензиялар (къбёлъктёр) берилген: 

1. ЖЧК "JABA жана N" МККсына жеке адамдарга жана юридикалык жактарга чакан кредиттерди беръъгё 2010-жылдын 31-майында берилген №292-къбёлък. Юридикалык дареги: Нарын областы, Нарын шаары, Ленин кёчёсъ, 113. 

2. ЖЧК "Аркеш" МККсына жеке адамдарга жана юридикалык жактарга чакан кредиттерди беръъгё 2010-жылдын 2-июнунда берилген №293-къбёлък. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Абдумомунов кёчёсъ, 116-ъй. 

3. ЖЧК "Насыят-Булак" МККсына жеке адамдарга жана юридикалык жактарга чакан кредиттерди беръъгё 2010-жылдын 2-июнунда берилген №294-къбёлък. Юридикалык дареги: Ош областы, Ноокат району, Ноокат шаары, Кызылкыя кёчёсъ, 1. 

4. Жеке ишкер Муталипов Дильшат Раимжоновичке нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2010-жылдын 31-майында берилген №4400-лицензия. Алмашуу бюросу 2531 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Абдрахманов кёчёсъ, 182. Кошумча алмашуу бюросу 2532 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Чъй проспекти, 98. 

5. Жеке ишкер Кудин Валерий Петровичке нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2010-жылдын 31-майында берилген №4401-лицензия. Алмашуу бюросу 2533 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Бейшеналиева кёчёсъ, 29-47. 

6. Жеке ишкер Каримов Токторбай Тургунбаевичке нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2010-жылдын 1-июнунда берилген №4402-лицензия. Юридикалык дареги: Ош областы, Ёзгён шаары, борбордук базар (багыты: къръч катары). 

7. Жеке ишкер Абдулхамедов Нематжон Мухаммаджановичке нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2010-жылдын 1-июнунда берилген №4403-лицензия. Юридикалык дареги: Ош областы, Ёзгён шаары, борбордук базар (багыты: "Ойдин" кафеси). 

8. Жеке ишкер Абдулхамедов Мухторжон Мухаммаджановичке нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2010-жылдын 1-июнунда берилген №4404-лицензия. Юридикалык дареги: Ош областы, Ёзгён шаары, борбордук базар (багыты: къръч базары, базаркомдун конторасы). 

9. Жеке ишкер Абдулхамидов Абдусалам Ташпулатовичке нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2010-жылдын 1-июнунда берилген №4405-лицензия. Юридикалык дареги: Ош областы, Ёзгён шаары, борбордук базар. 

10. Жеке ишкер Мирюсупов Миролим Мирсобировичке нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2010-жылдын 1-июнунда берилген №4406-лицензия. Юридикалык дареги: Ош областы, Ёзгён шаары, борбордук базар, багыты: "Кара-Шоро" рестораны. 

11. "АСКААЛЫ" ЖЧКсына нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2010-жылдын 4-июнунда берилген №4407-лицензия. Юридикалык дареги: Жалал-Абад областы, Жалал-Абад шаары, Ленин кёчёсъ, 10-квартал (багыты: мурунку пахта заводу). 

12. Жеке ишкер Якубов Юнус Юсуповичке нак чет ёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2010-жылдын 4-июнунда берилген №4408-лицензия. Юридикалык дареги: Жалал-Абад областы, Жалал-Абад шаары, борбордук базар, багыты: "Мариям" ательеси. 

23010-жылдын 1-июнунан тартып "Эма" кредиттик союзуна 2003-жылдын 18-июлунда берилген №436-лицензия кредиттик союз тарабынан Кыргыз Республикасынын мыйзамдарын, Улуттук банктын ченемдик актыларын жана талаптарын дайыма сактабай келгендиги ъчън кайра чакырылып алынган. Юридикалык дареги: Бишкек шары, Ахунбаев кёчёсъ, 121-ъй. 

Банктар аралык тёлёмдёр 

Элкарт системасынын кёрсёткъчтёръ* 

* «Банктар аралык процессинг борбору» ЖАКынын маалыматтары боюнча, борборго 22 коммерциялык банктын бардыгы туташтырылган, алардын ичинен 18 коммерциялык банк тике катышуучу болуп саналышат.