ь 2008-жылдын 8-октябрында Улуттук банк Башкармасынын кезектеги отуруму ёткёрълъп, анын жъръшъндё "Кыргыз Республикасында тёлём системасынын 2009-2011-жылдарга карата ёнъгъъсънън негизги багыттары жёнъндё" маселе каралды (№37/3). 

ь 2008-жылдын 2-октябрынан 4-октябрына чейин Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын ёкълдёръ (Башкарма мъчёсъ С.К.Алыбаева, Банктык эмес мекемелердин ишине кёзёмёл башкармалыгынын начальниги К.Куленбеков жана Кёзёмёл методологиясы жана лицензиялоо башкармалыгынын Кёзёмёл методологиясы бёлъмънън адиси М.Жакишов) Краков шаарында (Польша) ёткён микрокаржылоо мыйзамдары жана аны жёнгё салуу маселелери боюнча 4-саясий форумга катышышты. Форум CGAPнын («Кедей-кембагалдарга жардам беръънън кеьеш беръъ тобу» – эларалык донорлор консорциуму) колдоосу менен «Чыгыш Европа жана КМШ ёлкёлёрън микрокаржылоо борбору» (Польша) тарабынан уюштурулган. 

Эки жылда бир жолу ёткёрълъп туруучу Краков саясий форуму дъйнёлък тенденцияны эске алуу менен Чыгыш Европа жана КМШ ёлкёлёръндёгъ тажрыйба алмашуу жана микрокаржылоонун келечектъълъгън талкуулоо жаатында платформа болуп кызмат ётёйт. Форумга катышуу ъчън мамлекеттик жана менчик структуралардын, кёзёмёл органдарынын, эларалык донорлордун ёкълдёръ, ошондой эле микрокаржылоо чёйрёсънън алдыькы адистери чогулушат. 4-саясий форумда микрокаржылоо институттарынын ишин укуктук жёнгё салуу, дъйнёлък финансы кризисинин таасири, тёлём терминалдарынын келечеги, микрокаржылоо кызмат кёрсётъълёрънён колдонуучуларды коргоо ж.б. сыяктуу темалар каралды. 

Форумда Кыргызстандагы банктык эмес финансы-кредит мекемелеринин абалы жана ёнъгъъ маселелери жёнъндё доклад менен К.Куленбеков сёз съйлёдъ. Эларалык эксперттер тарабынан банктык эмес финансы-кредит мекемелеринин (микрофинансы уюмдары, кредиттик союздар, ломбарддар) ишин жёнгё салуу, анын ичинде аларды каттоо маселелери боюнча Кыргызстандын мыйзамдык жана укуктук базасы жетишээрлик деьгээлде либералдуу болуу менен теьдештирилип тургандыгы белгиленген, бул банктык эмес кредит секторун ийгиликтъъ ёнъктъръъгё ёбёлгё тъзёт. Калктын кеьири катмарынын камтылышы жана банктык эмес финансы-кредит мекемелеринин финансылык тереьдешинин кёрсёткъчтёръ боюнча Кыргызстан Борбор Азия регионунда алдыькы орунда турат. 

Банктык эмес финансы-кредит мекемелеринин жаьылыктары 

Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы тёмёнкъ банктык эмес финансы-кредит мекемелерине жана алмашуу бюролоруна лицензияларды/къбёлъктёрдъ берген: 

1. ЖЧК "Пегас-кредит" МККсына (жеке адамдарга жана юридикалык жактарга чакан кредиттерди беръъгё 2008-жылдын 7-октябрында берилген №158-къбёлък). Юридикалык дареги: Ысыккёл областы, Каракол шаары, Токтогул атындагы кёчё, 247; 

2. ЖЧК "ПАЗ" МККсына (жеке адамдарга жана юридикалык жактарга чакан кредиттерди беръъгё 2008-жылдын 7-октябрында берилген №159-къбёлък). Юридикалык дареги: Ысыккёл областы, Каракол шаары, Кыдыр Аке атындагы кёчё, 105/1; 

3. ЖЧК "Белек-Инвест-Кредит" МККсына (жеке адамдарга жана юридикалык жактарга чакан кредиттерди беръъгё 2008-жылдын 8-октябрында берилген №160-къбёлък). Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Жибек Жолу кёчёсъ, 382а, 1-кв.; 

4. ЖЧК МКК "Кыргыз Траст Кэпитал" МККсына (жеке адамдарга жана юридикалык жактарга чакан кредиттерди беръъгё 2008-жылдын 8-октябрында берилген №161-къбёлък). Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Тоголок Молдо атындагы кёчё, 14 – Токтогул атындагы кёчё, 130, 6-кабат;  

5. ЖЧК "Tezkredit company" (Тезкредит компани") МККсына (жеке адамдарга жана юридикалык жактарга чакан кредиттерди беръъгё 2008-жылдын 9-октябрында берилген №162-къбёлък). Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Матросов атындагы кёчё, 1«а»; 

6. Жеке ишкер Ефимов Леонид Леонидовичке (нак четёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2008-жылдын 10-октябрында берилген №3763-лицензия). Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Абдрахманов атындагы кёчё, 148-2. Алмашуу бюросу 2037 номеринде катталган; 

7. Жеке ишкер Таабалдиев Абдирашит Тажидиновичке (нак четёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2008-жылдын 10-октябрында берилген №3762-лицензия). Юридикалык дареги: Баткен областы, Баткен шаары, Ак-Ёргёё базары; 

8. Жеке ишкер Алиева Кенжегуль Солтонбековнага (нак четёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2008-жылдын 7-октябрында берилген №3761-лицензия). Юридикалык дареги: Чъй областы, Кайыьды шаар тибиндеги кыштагы, Октябрдын 60 жылдыгы кёчёсъ, 1а. Алмашуу бюросу 2036 номеринде катталган; 

9. "Игровой клуб "АВ и Компани" ЖЧКсына (нак четёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2008-жылдын 6-октябрында берилген №3760-лицензия). Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Киев кёчёсъ, 89. Алмашуу бюросу 2034 номеринде катталган; 

· Кошумча алмашуу бюросу 2035 номеринде катталган. Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Киев кёчёсъ, 49; 

10. Жеке ишкер Старжинская Оксана Юрьевнага (нак четёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2008-жылдын 6-октябрында берилген №3759-лицензия). Юридикалык дареги: Бишкек шаары, Байтик баатыр атындагы кёчё, 49-2. Алмашуу бюросу 2033 номеринде катталган. 

Тёмёнкъ банктык эмес финансы-кредит мекемелеринин лицензиялары  

жокко чыгарылган: 

1. 2008-жылдын 9-октябрынан тартып жеке ишкер Текеспаева Нурия Байышовнага нак четёлкё валюталары менен алмашуу операцияларын жъргъзъъ укугуна 2008-жылдын 8-июлунда берилген №3688-лицензия ёзън-ёзъ жоюу жёнъндё арыздын негизинде жокко чыгарылган. Юридикалык дареги: Чолпоната шаары, Совет кёчёсъ, №97, "Зодиак" казиносу; 

2. 2008-жылдын 6-октябрынан тартып «Абыл-Ата» кредиттик союзуна 2005-жылдын 21-апрелинде берилген №101-лицензия жалпы жыйындын 2008-жылдын 26-сентябрындагы ёзън-ёзъ жоюу жёнъндё протоколунун негизинде жокко чыгарылган. Юридикалык дареги: Ош областы, Ош шаары, Фрунзе кёчёсъ, 33 

Търкмёнстан: валюта алмаштыруу пункттары кайрадан иштей баштады 

2008-жылдын 1-январынан тартып Търкмёнстанда АКШ долларын манатка алмаштырууга боло турган жъздён ашуун алмашуу пункттары ачылды. 

Эскерте кетъъчъ нерсе, 1998-жылдан тартып бул ёлкёдё валютаны легалдуу търдё алмаштырууга мъмкън эмес эле: мурунку ёлкё башчысы Сапармурат Ниязовдун жарлыгы менен бардык алмашуу пункттары жабылган болчу. Азыркы президент Гурбангулы Бердымухаммедов кол койгон токтомго ылайык валютаны сатып алуу жана сатуу ъчън банктарга, мамлекеттик фондуларга жана менчик търънён кёз карандысыз бардык башка уюмдарга уруксат берилет.  

Буга чейин Търкмёнстанда валютаны алмаштыруунун расмий курсу бир АКШ долларына 5 200 манатты тъзъп турган. Ошондой болсо да, кёмъскё рынокто америка валютасы ъчън тёрт эсе жогору баа алууга мъмкъндък бар болчу. Г.Бердымухаммедовдун токтому менен расмий курс боюнча 1 америка доллары 6 250 манат тураары белгиленген. Америка валютасын сатууга боло турган максималдуу коммерциялык курс бир доллар ъчън 20 000 манатты тъзёт. 

Търкмёнстандын Борбордук банк Башкармасынын Тёрагасы Гелдимурат Абилов алмашуу пункттарынын ишинин жанданышы ёлкёдёгъ банк системасын реформалоонун алкагында жъзёгё ашырылып жаткандыгын билдирди. Бул иш чара четёлкё валютасына карата манаттын бирдиктъъ курсуна баскычтуу търдё ётъъгё мъмкъндък берет.  

Мындан тышкары, Г.Абилов 2009-жылдагы улуттук валютанын деноминацияланышына даярдоо жъръп жаткандыгына байланыштуу жъгъртъъгё майда алмашуу монетасы болгон тенгени (1 манат = 100 тенге) кайрадан чыгаруу чечими кабыл алынгандыгын да билдирди. Мындай монеталардын Търкмёнстандын байыркы тарыхый-архитектуралык эстеликтери, мамлекеттик герби, Кёз карандысыздык жана Бейтараптык монументтеринин сърёттёлъштёръ тъшърългён алты ългъсъ даярдалган.  

("Дъйнё ёлкёлёрънън банкноттору" маалыматтык бюллетени боюнча) 

Банктар аралык тёлёмдёр