Кайта келүү

 

Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын  

Кёзёмёл боюнча комитетинин  

2011-жылдын 12 июнундагы 12/2 

токтому менен бекитилген 

 

Белгилъъ бир мънёздёмёлёргё ылайык келъъчъ, кредиттер портфелин тъзъъ боюнча  

СУНУШ-КЁРСЁТМЁЛЁР 

1. Жалпы жоболор 

1. Ушул Сунуш-кёрсётмёлёр Кыргыз Республикасынын Жарандык Кодексине, "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жёнъндё" мыйзамына, "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жёнъндё" мыйзамына жана Кыргыз Республикасынын башка ченемдик укуктук актыларына ылайык иштелип чыккан. 

2. Талап коюу укугу Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы (мындан ары - Улуттук банк) же Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктары (мындан ары - банктар) кредиттерди беръъ учурунда кърёё катары кабыл алынышы мъмкън болгон, банктардын кредиттер портфелине камтылган кредиттеринин мънёздёмёлёрън аныктоо, ушул Сунуш-кёрсётмёлёрдън максаты болуп саналат. 

3. Ушул Сунуш-кёрсётмёлёрдън максаттарында тёмёнкъ тъшънъктёр колдонулат: 

Милдеттенмелерин талапка ылайыксыз аткаруу Улуттук банк/банктар жана банктардын ортосунда тъзългён келишимдердин мёёнёттёрън жана шарттарын бузууга жол беръъ

Кредиттер портфели талап коюу укугу Улуттук банк же банктар тарабынан кредиттерди беръъ учурунда кърёё катары кабыл алынышы мъмкън болгон, ушул Сунуш-кёрсётмёлёрдё белгиленген, белгилъъ бир мънёздёмёлёргё ылайык келген, банк тарабынан карыз алуучуга берилген кредиттер. 

Керектёё кредити бул, ишкердик ишти жъзёгё ашырууга жана карыз алуучунун пайда алуусуна байланышпаган, жеке жана ъй-бълёлък муктаждыктарын канаттандыруу максатында турак-жай сатып алууну эске албаганда, банктын кредиттик саясатына ылайык, кредиттик келишимдин негизинде, мёёнёттъълък, тёлёёгё жёндёмдъълък жана кайтарып беръъчълък шарттарында кызмат кёрсётъълёргё же иштерге тёлёё же узак мёёнёткё колдонулуучу товарларды (мисалы, транспорт, тиричилик техникасы, жабдуулар, эмеректер ж.б) сатып алуу ъчън банк тарабынан карыз алуучуга берилъъчъ акча каражаттары.  

«Резидент» деген тъшънък Кыргыз Республикасынын «Чет ёлкё валютасындагы операциялар жёнъндё» мыйзамынын тъшъндърмё аппаратынын нормаларына туура келет. 

4. Ушул Сунуш-кёрсётмёлёрдё колдонулган башка тъшънъктёр Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларына туура келет. 

 

 

2. Кредиттер портфелине камтылган кредиттердин мънёздёмёлёръ 

 

5. Кредит портфели экономиканын

- ёнёр жай; 

- айыл чарба, даярдоо жана кайра иштетъъ; 

- соода жана коммерциялык операциялар; 

- курулуш сыяктуу тармактары менен иш алып барган юридикалык жактарга, ошондой эле, жеке адамдарга (керектёё кредиттери) ушул Сунуш-кёрсётмёлёрдё белгиленген белгилъъ бир мънёздёмёлёргё ылайык сунушталган кредиттердин эсебинен тъзълъъгё тийиш. 

6. Кредиттер портфелине камтылуучу кредиттер, тёмёнкъ мънёздёмёлёргё дал келъълёръ тийиш: 

1) кредит максаттуу багытка ээ, башкача айтканда, ал кредитттик келишимде кёрсётългён максаттарга гана багытталган жана аларга карата гана колдонулат

2) кредиттин орду карыз алуучу тарабынан гана тъздён-тъз жабылат; 

3) карыз алуучу жеке адам же юридикалык жак Кыргыз Республикасынын резиденти болуп саналат жана банктын инсайдери же аффилирленген жагы болуп саналбайт; 

4) юридикалык жакка сунушталган кредитти тёлёё тёмёнкъчё жъзёгё ашырылат: 

- негизги сумма боюнча чейрек ичинде кеминде бир жолу, бирдей тёлёмдёр менен, 

- пайыздар боюнча ар айлык негизде; 

5) жеке адамга сунушталган кредитти тёлёё тёмёнкъчё ишке ашырылат: 

- негизги сумма боюнча айына кеминде бир жолу, 

- пайыздар боюнча ар айлык негизде; 

6) Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларынын талаптарына, ошондой эле банктын ички саясатына жана ички жол-жоболоруна ылайык, банк тарабынан карыз алуучунун тёлёёгё жёндёмдъълъгъ бааланган жана карыз алуучунун алгылыктуу кредиттик таржымалы кредиттик бюро тарабынан сунушталган маалымат менен тастыкталган; 

7) кредит, Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2004-жылдын 21-июлундагы №18/3 токтому менен бекитилген, Активдерди классификациялоо жана потенциалдуу жоготуулардын жана чыгым тартуулардын ордун жабууга камга тиешелъъ чегеръълёр жёнъндё жобого (мындан ары - Жобо) ылайык, канааттандыруучу кредиттердин (активдердин) мънёздёмёлёрънё дал келет; 

8) карыз алуучунун кредит боюнча маалыматы Улуттук банк Башкармасынын 2010-жылдын 30-июнундагы №52/4 токтому менен бекитилген, Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынан лицензиялануучу коммерциялык банктарда жана башка финансы-кредит мекемелеринде кредиттик тобокелдикти тескёё боюнча минималдуу талаптар жёнъндё жобонун талаптарына ылайык банк тарабынан таризделет жана ал банкта сакталат. Карыз алуучу менен банктын ортосунда тъзългён кредиттик келишим, башкаларды эске албаганда, тёмёнкълёрдъ камтууга тийиш:  

- карыз алуучуга сунушталган кредит талап коюу укугу кредит беръъ учурунда Улуттук банк же банктар тарабынан кърёё катары кабыл алынуучу, кредиттер портфелине камтылышы мъмкън деген шартты; 

- талап коюу укугу, Улуттук банкка же банктарга талап коюу укугу ёткёрълъп жаткан учурда карыз алуучунун колундагы кёлёмдё жана ошол эле шарттарда ёткёрълъп жаткандыгы жёнъндё карыз алуучуга кат жъзъндё билдиръъ боюнча банктын милдеттенмесин; 

9) кредит, ушул Сунуш-кёрсётмёлёрдън 7-пунктунун 2) пунктчасында, 8-9-пункттарында кёрсётългён талаптардын сакталышын эске алуу менен 23-пункта каралган жана 24.,25-пунктардын шарттарына жооп берген кърёё менен камсыз болгон. 

7. Ёнёр жай ишканаларына сунушталган, кредиттер портфелине камтылган кредиттер тёмёнкъ мънёздёмёлёргё дал келъълёръ тийиш: 

1) кредит, пайдалуу кендерди казуу жана сатып ёткёръъгё байланыштуу ишти жъзёгё ашырган карыз алуучуга берилбейт

2) ушул Сунуш-кёрсётмёлёрдън 6-пунктунун 1)-8) пунктчаларында кёрсётългён талаптар сакталат, ал эми ушул Сунуш-кёрсётмёлёрдън 6-пунктунун 9) пунктчасынын талаптары автотранспортту, жъгъртъъдёгъ товарларды жана кредиттин эсебинен сатылып алынган товарларды эске алуусуз сакталат. 

8. Айыл-чарбасы, даярдоо жана кайра иштетъъ менен алектенген ишканаларга, ошондой эле сооданы ёнъктъръъгё жана коммерциялык операцияларга сунушталган, кредиттер портфелине камтылган кредиттер, ушул Сунуш-кёрсётмёлёрдън 6-пунктунун 1) -8) пунктарынын талаптарына ылайык келъъгё тийиш, ал эми ушул Сунуш-кёрсётмёлёрдън 6-пунктунун 9) пунктчасынын талаптары автотранспортту жана кредиттин эсебинен сатылып алынган товарды эске алуусуз сакталууга тийиш. 

9. Курулуш ишканаларына сунушталган, кредиттер портфелине камтылган кредиттер ушул Сунуш-кёрсётмёлёрдън 6-пунктунун 1)-8) пунктчаларында кёрсётългён талаптарга дал келъълёръ тийиш, ал эми ушул Сунуш-кёрсётмёлёрдън 6-пунктунун 9) пунктчасынын талаптары автотранспортту, жъгъртъъдёгъ товарларды жана кредиттин эсебинен сатылып алынган товарларды эске алуусуз сакталат. 

10. Жеке адамдарга берилъъчъ, кредиттер портфелине камтылуучу кредиттер (керектёё кредиттери), тёмёнкъ мънёздёмёлёргё дал келъълёръ тийиш: 

1) ушул Сунуш-кёрсётмёлёрдън 6-пунктунда кёрсётългён талаптар сакталат; 

2) керектёё кредитинин эсебинен сатылып алынган товарларга, иштерге же кызмат кёрсётъълёргё кредиттик келишимдин аракеттенъъ мёёнётънё гарантиялык мёёнёт белгиленген же камсыздандыруучу менен карыз алуучунун ортосунда тъзългён камсыздандыруу келишими бар. 

11. Улуттук банкка же банктарга сунушталуучу кредиттер портфели ага карата укукка кандайдыр бир чектёёлёрдён эркин (милдеттенме жъктёлбёгён) болууга, банктын башка милдеттенмесин камсыздоого кърёёгё коюлбаган болууга тийиш. Банк бул талаптардын аткарылышы ъчън жоопкерчиликтъъ болот. 

12. Улуттук банкка же банктарга сунушталуучу кредиттер портфели, банк тарабынан карыз алуучуга Улуттук банк же банктар тарабынан банкка берилген кредит боюнча мёёнёттён кеминде бир айга ашык мёёнёткё берилген кредиттерди камтууга тийиш. 

13. Банк тарабынан сунушталуучу, кредиттер портфелине камтылган кредиттердин суммасы, Улуттук банктан же банктардан алынган кредиттин ёлчёмънён кеминде 20% ашууга тийиш. 

14. Автотранспортту, жъгъртъъдёгъ товарларды жана кредиттин эсебинен сатылып алынган товарларды кърёёгё коюу менен сунушталган кредиттин суммасы жалпы кредитер портфелинин 30% ашыкты тъзбёёгё тийиш. 

15. Улуттук банктын (Банктык кёзёмёл башкармалыгынын) же банктардын ыйгарым укуктуу кызматкерлери кредиттер портфелине камтылган кредиттердин ушул Сунуш-кёрсётмёлёрдън 6-10 пунктарында каралган мънёздёмёлёргё ылайык келъъсънё текшеръълёрдъ (иргеем же бир-бирден) жъргъзъъгё укуктуу. 

16. Банк, тиешелъъ ички контролдук системасын камсыз кылуу максатында, тёмёнкълёргё баа беръъ ъчън кредиттер портфелине камтылуучу кредиттерге чейрек сайын мониторинг жъргъзёт:  

1) белгиленген мънёздёмёлргё ылайык келъъсънё; 

2) Жобого ылайык, нормалдуу жана канаттандыраарлык кредиттердин (активдердин) мънёздёмёлёрънё ылайык келъъсънё

3) карыз алуучунун финансылык абалына жана тёлёёгё жёндёмдъълъгънё; 

4) кредит тёлёё графигин эске алуу менен ёз убагында кредиттин ордунун жабылышына; 

5) карыз алуучу тарабынан кредиттик келишимдин жана кърёё жёнъндёгъ келишимдин шарттарынын аткарылышына; 

6) кърёё предметинин абалына; 

7) кредиттер портфелине камтылуучу кредиттердин сапатынын динамикасы тууралуу отчеттун банк жетекчилигине ёз убагында берилишине. 

17. Банк, белгиленген тартипте, кредиттер портфелине камтылган кредиттерди классификациялоону жана тиешелъъ РППУну тъзъъ боюнча эсептешъънъ ай сайын жъргъзёт, кредиттер портфелине камтылган кредиттерди классификациялоо боюнча отчетту даярдайт.  

18. Эгерде, кредиттер портфели боюнча талап коюу укугу Улуттук банк тарабынан кърёё катары кабыл алынса, анда банк, кредиттер портфели боюнча отчетту ушул Сунуш-кёрсётмёгё карата кошо тиркелген 1-тиркемеге жана кредиттер боюнча алмашылууга тийиш болгон маалыматка, ошондой эле 2-тиркемеге ылайык, кагаз жъзъндё жана электрондук форматта отчеттук айдан кийинки айдын 5-кънънён кечиктирбестен Улуттук банкка (Акча-кредиттик операциялар башкармалыгына) ай сайын берип турат. 

19. Банк тарабынан кредиттердин тиешелъълъгънё жараша 6-10 пунктарда кёрсётългён мънёздёмёлёргё, ошондой эле ушул Сунуш-кёрсётмёлёрдън 24-25 пунктарындагы шарттарга дал келбёёсъ аныкталган шартта, мындай кредит кредиттер портфелине камтылбайт.  

20. Ушул Сунуш-кёрсётмёлёрдън 6-10-пункттарында тиешелъълъгънё жараша кёрсётългён мънёздёмёлёргё дал келъъсънё кёз карандысыз, Жобого ылайык, нормалдуу кредиттер (активдердин) категориясына кирген кредиттер, кредиттер портфелине камтылышы мъмкън.  

21. Эгерде, Улуттук банк/банктар жана банктын ортосунда тъзългён кредиттик келишимдин же кърёё жёнъндёгъ келишимдин аракеттенъъ мезгили ичинде кредиттер портфелинин сапаты кредиттин мънёздёмёлёрънън начарлоосунан же Жобого ылайык, анын нормалдуу жана канааттандырарлык кредиттер (активдердин) категориясына дал келбёёсънён улам начарласа, анда мындай кредит ушул Сунуш-кёрсётмёлёрдън тиешелъълъгънё жараша 6-10-пункттарында кёрсётългён кредиттердин мънёздёмёлёрънё дал келген, 24, 25- пунктардагы шарттарга жооп берген тиешелъъ кредитке алмаштырылууга тийиш. Бул кредиттин ёлчёмъ алмаштырылуучу кредиттин ёлчёмънё дал келъъгё же андан артууга тийиш, бул тууралуу Улуттук банкка же банктарга тиешелъъ кат жёнётълъшъ зарыл.  

22. Банк тарабынан кредиттер портфели менен камсыздалган милдеттенмелер аткарылбаган же талапка жооп бербегендей аткарылган шартта, Улуттук банк же банктар тарабынан кредиттер портфели боюнча талап коюу укугу Кыргыз Республикасынын мыйзам актыларында каралган шартта жана тартипте ыйгара турууга жол берилет.  

 

3. Кърёё предметине карата талаптар 

 

23. Кредиттер портфелине камтылган кредит тёмёнкълёрдъ кърёёгё коюу менен сунушталат: 

1) карыз алуучунун кредит берилген банкта жайгаштырылган депозитин; 

2) мамлекеттик баалуу кагаздарды, кёбънчё, Кыргыз Республикасынын Финансы министрлигинин мамлекеттик казына векселдерин жана Кыргыз Республикасынын Финансы министрлиги тарабынан чыгарылган, Кыргыз Республикасынын мамлекеттик казына облигацияларын (мындан ары - МБК), 

3) кыймылсыз мълктъ (пайдалануудагы квартираны, ъйдъ, ёнёр жай объектисин, офисти, ошондой эле жер участокторун); 

4) автотранспортту; 

5) жъгъртъъдёгъ товарларды; 

6) кредиттин эсебинен сатылып алынган товарды. 

24. Кърёёнън наркы кредиттин суммасынын (негизги карыздын) кеминде 120% жабууга тийиш. 

25. Кредит тёмёнкъ талаптардын сакталышын эске алуу менен сунушталат: 

1) менчик укугунда карыз алуучуга тиешелъъ болгон кыймылсыз мълктъ же автотранспортту кърёёгё коюуга карыз алуучунун аялынын/къйёёсънън мамлекеттик нотариус тарабынан тастыкталган кат жъзъндёгъ макулдугу болсо; 

2) тиешелъъ кърёё предмети Кыргыз Республикасынын аймагында жайгашса жана катталса, ал Кыргыз Республикасынын мыйзам актыларынын талаптарына ылайык таризделген документтер менен тастыкталган болууга тийиш; 

3) кыймылсыз мълк же автотранспорт търъндё сунушталган кърёё предмети, карыз алуучуга менчик укугунда тиешелъъ болот жана ъчънчъ жак тарабынан сунушталбайт, бул Кыргыз Республикасынын мыйзам актыларынын талаптарына ылайык тариздетилген документтер менен тастыкталган; 

4) кърёё предмети Кыргыз Республикасынын кыймылсыз мълктъ мамлекеттик каттоо боюнча ыйгарым укук чегерилген мамлекеттик органда же Кыргыз Республикасынын кыймылдуу мълктъ мамлекеттик каттоо боюнча ыйгарым укук чегерилген мамлекеттик органда катталса

5) кыймылсыз мълк же автотранспорт търъндё сунушталган кърёё предмети кредиттик келишимдин бътъндёй аракеттенъъ мёёнётънё камсыздалган жана камсыздандыруунун ёлчёмъ кредит боюнча карыздын (негизги карыз, кредит боюнча пайыз, башка тёлёмдёр) ёлчёмънё дал келет же андан артат. 

26. Менчик укугунда карыз алуучуга тиешелъъ болгон депозиттин, МБКнын, кыймылсыз мълктън же автотранспорттун, кредиттин эсебинен сатылып алынган товардын, жъгъртъъдёгъ товардын камсыздоосу алдында кредитти сунуштоо учурунда Кыргыз Республикасынын мыйзам актыларынын жана Улуттук банктын тиешелъъ ченемдик укуктук актыларынын талаптары сакталат. 

 

 

 

Белгилъъ бир мънёздёмёлёргё ылайык келген, 

кредиттер портфелин тъзъъ боюнча Сунуш-кёрсётмёлёргё карата 

1-тиркеме 

 

I. КРЕДИТТЕР ПОРТФЕЛИ БОЮНЧА ОТЧЕТ  

20___-жылдын «____»________ карата абал боюнча 

 

Статьянын аталышы 

Берилген кредиттин негизги суммасы (миь сом) 

Кредиттин баланстык наркы 

(миь сом) 

Кредитти классификациялоо  

(миь сом) 

Начарлаган кредитти алмаштыруу ъчън тъзългён кредиттер портфели 

норм. 

канаат 

байкоо. 

субстан. 

шектъъ 

жоготуу 

(миь сом) 

Кредиттик портфелдин жалпы суммасы, анын ичинде

  

 

  

 

 

 

 

 

  

а) ёнёр жайга кредиттер 

 

  

 

 

 

 

 

  

  

б) айыл чарбага, даярдоого жана кайра иштетъъгё кредиттер 

 

  

 

 

 

 

 

  

  

в) соодага жана коммерциялык операцияларга кредиттер 

 

  

 

 

 

 

 

  

  

г) курулушка кредиттер 

 

  

 

 

 

 

 

  

  

д) жеке адамдарга кредиттер 

 

  

 

 

 

 

 

  

  

 

Башкарманын тёрагасы 

колтамгасы 

Аты-жёнъ 

Башкы бухгалтер 

колтамгасы 

Аты-жёнъ 

Кредиттик башкармалыктын начальниги 

колтамгасы 

Аты-жёнъ 

 

 

 

Белгилъъ бир мънёздёмёлёргё ылайык келген, 

кредиттер портфелин тъзъъ боюнча Сунуш-кёрсётмёлёргё карата 

2-тиркеме 

 

 

II. АЛМАШТЫРУУГА ТИЙИШ БОЛГОН КРЕДИТТЕР БОЮНЧА МААЛЫМАТ 

20___-жылдын «____»_______ карата абал боюнча 

 

Статьянын аталышы 

Берилген кредиттин негизги суммасы (миь сом) 

Кредиттин баланстык наркы 

(миь сом) 

Кредитти классификациялоо  

(миь сом) 

Кредиттин келишимге ылайык мёёнётъ 

Кредиттин ордун жабууга чейинки мёёнёт 

норм. 

канатт. 

байкоо 

субстанд 

шектъъ 

жоготуу 

 

 

Кредит портфелинин жалпы суммасы, анын ичинде

  

 

  

 

 

 

 

 

  

  

а) ёнёр жайга кредиттер 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кредиттик келишим (Аты-жёнъ/юридикалык жактын аталышы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

б) айыл-чарбасына, даярдоого жана кайра иштетъъгё кредиттер 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кредиттик келишим (Аты-жёнъ/юридикалык жактын аталышы) 

 

  

 

 

 

 

 

  

  

  

в) соодага жана коммерциялык операцияларга кредиттер 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кредиттик келишим (Аты-жёнъ/юридикалык жактын аталышы) 

 

  

 

 

 

 

 

  

  

  

г) курулушка кредиттер 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кредиттик келишим (Аты-жёнъ/юридикалык жактын аталышы) 

 

  

 

 

 

 

 

  

  

  

д) жеке адамдарга кредиттер 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кредиттик келишим (Аты-жёнъ) 

 

  

 

 

 

 

 

  

  

  

 

 

Башкарманын тёрагасы 

 

колтамгасы 

 

Аты-жёнъ 

Башкы бухгалтер 

колтамгасы 

Аты-жёнъ 

Кредиттик башкармалыктын начальниги 

колтамгасы 

Аты-жёнъ