Кыргыз Республикасынын  

Улуттук банк Башкармасынын  

2001-жылдын 5-декабрындагы  

№46/3 токтому менен бекитилген. 

Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарында баалуу металлдарды 

кабыл алуу, сактоо жана беръъ боюнча нускоо 

I. Жалпы жоболор 

Бул нускоо Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарында баалуу металлдарды кабыл алуу, сактоо жана беръъ боюнча боюнча минималдуу талаптарды белгилейт, ошондой эле банктарга ушундай иш аракеттерди жъзёгё ашырууда тобокелдиктерди минималдаштырууга кёмёк кёрсётъъгё багытталган. 

Баалуу металлдар менен иштёёдё негизги эрежелер тёмёнкълёр: 

- ар тараптан кёзёмёлдёё принцибин сактоо; 

- баалуулуктарды кош контролдук алдында сактоо; 

- баалуу металлдарды кътъъсъз текшеръъ; 

- къндън акырында баалуу металлдардын калдыктарын эсепке алуунун маалыматы менен салыштырып текшеръъ; 

1.3. Баалуу металлдарды ёзънчё же нак акча каражаттары турган жайда сактоого болот. Эгерде баалуу металлдар нак акчалардан бёлёк жайда сакталса, анда бул жайдын жабдылышына жана мънёздёлъшънё карата талаптар кассалык сактоо жайынын параметринен кем болбоого тийиш. 

1.4. Эгерде баалуу металлдар нак акчалар менен бир жайда сакталса, булар башка баалуулуктардан бёлёк сейфтерде болууга тийиш. 

1.5. Баалуу металлдар сакталган жай (сактоо жайында) режимдъъ болууга жана ал боюнча жайгаштыруулар чектелъъ болууга тийиш. Бул бёлмёгё киръъ мъмкънчълъгъ берилген адамдардын тизмеси, банктын буйругу боюнча тъзълёт. 

1.6. Банктын жетекчиси, кассалык операцияларын жъзёгё ашыруу жана уюштуруу ъчън жоопкерчиликтъъ жетекчи, бухгалтердик эсепти жъзёгё ашыруу жана уюштуруу ъчън жоопкерчиликтъъ жетекчи, материалдык-жоопкерчиликтъъ адамдар болуп эсептелинип, баалуу металлдардын сакталышына жоопкерчиликтъъ болушат. Банк жетекчисинин жоопкерчилиги жана ыйгарым укугу башка жоопкерчиликтъъ кызматтагы адамга берилиши мъмкън.  

1.7. Баалуу металлдардын кыймылы кассалык операцияларын, бухгалтердик эсепти, баалуу металлдар менен санкциялоочу операцияларды жъзёгё ашырган жана коопсуздугу ъчън жоопкерчиликтъъ (мындан ары банктын коопсуздук кызматы) ъчтён кем эмес кёз карандысыз бёлъмдёрдън жардамы менен жъргъзълъшъ зарыл.  

I. Баалуу кагаздарды кабыл алуу 

2.1. Баалуу металлдар менен ёз алдынча же банктын коопсуздук кызматы аркылуу операцияларды санкциялоочу бёлъмдёр баалуу металлдарды жеткиръънън маршрутун жана убактысын кън мурун даярдайт. Мында, баалуулуктарды инкассалыкциялоого ыйгарым укуктуу Инкассалыкция башкармалыгы же башка органдар тартылышы мъмкън. 

2.2. Баалуу металлдарды кабыл алуу баалуу металлдар менен операцияларды санкциялоочу бёлъмдън же башка ыйгарым укуктуу органдардын жетекчисинин буйруусуна, ошондой эле коштомо документтерге ылайык жъзёгё ашырылат жана баалуу металлдар менен операцияларды санкциялоочу бёлъмдън кызматкерлеринин катышуусунда ётёт.  

2.3. Баалуу кагаздарды кабыл алуу учурунда кассалык операцияларын жъргъзгён бёлъмдёрдън кызматкерлери аларды тышкы кароодон ёткёръшёт, салмактап тартып кёръшёт жана кабыл алынып жаткан баалуулуктардын мънёздёмёсънё коштомо документтердин дал келишин жана алардын бар экендигин текшеришет. Стандарттык куймалар ъчън мънёздёмё жана сертификат, ал эми чен куймалары ъчън- мънёздёмё, паспорт, сертификат коштомо документтерден болуп саналат.  

2.4. Баалуу металлдарды салмактап тартып кёргёндён кийин, алар менен операцияларды санкциялоочу бёлъмдън, кассалык операциялар бёлъмънън кызматкерлеринин жана баалуу металлдарды тапшырган жактын ёкълдёрънън катышуусунда коштомо документтер текшерилип, кабыл алуу актысы таризделет.  

2.5. Актыда баалуу металлдардын саны, лигатурдук жана таза массасы, пробасы, коштомо каттын номери, мънёздёмёлёёнън номерлери ж.б. кёрсётълёт. Кабыл алуу актысы 4 нускада тъзълёт, бир нускасы баалуу металлдарды тапшырган жактын ёкълдёрънё берилет, ал эми ъч нускасы банкта калат (кассалык операциялар бёлъмъ; бухгалтердик эсеп бёлъмъ; баалуу металлдар менен операцияларды санкциялоочу бёлъмдё). Актынын бардык нускалары герб тъшърългён мёёр менен бекитилет. Кабыл алуу актынын негизинде бухгалтердик эсеп бёлъмъ тарабынан баалуу металлдар банктын балансына киргизилет. 

2.6. Кабыл алынган куймалар кассалык операциялар бёлъмънън кызматкерлери тарабынан атайын ящиктерге таьычакталат, кассалык операциялардын бёлъмънън жетекчилери жана жоопкерчиликтъъ аткаруучулар тарабынан пломбаланат, ошондой эле аларга ярлыктар бекитилет. Ярлыкта таьычакталган кънъ жана таьычакталган металлдардын керектъъ реквизиттери белгиленет, ага кассалык операциялар бёлъмънън жетекчилеринин жана жоопкерчиликтъъ аткаруучулардын колдору коюлат. Мында биринчи болуп баалуулуктардын салынышы, саны, салмагы жана туура таьычакталгандыгы ъчън жоопкерчилик аларга жъктёлёт. Таьычакталган баалуулуктар ъч материалдык жоопкерчиликтъъ адамдарга сактоо ъчън ёткёрълъп берилет. Эгерде андан ары сактоо процессинде ящиктер (сейфтер) ачылса, бул тууралуу ярлыктарда тиешелъъ жазуу жъргъзълёт. Мында мындай жазуулар ящиктерди ачкан адамдардын кол тамгасы менен къбёлёндърълъп, аларды ачуунун себеби жана убактысы кёрсётълёт.  

2.7. Баалуу металлдардын жъгън ачуу учурунда бардык адамдардын катышуусунда табылган каталарга жана документтердеги маалыматтардын куймалардын оттискалары менен дал келбеши шартында рекламациялык акт тъзълёт жана ал жък кабыл алынбайт. Баалуу металлдар менен операцияларды санкциялоочу бёлъмдёр айырмаларды жёнгё салуу же жъктъ кайра артка жёнётъъ боюнча чараларды колдонушат.  

2.8. Кассалык бёлъмдън жетекчиси тарабынан сактоо жайларына тъшкён ар бир куймалар келип тъшкён кънъ анын баалуулугун эсепке алуу карточкасы таризделет. Баалуулукту эсепке алуу карточкасы ёзънё тёмёнкълёрдъ камтыйт:металлдын търън, куйманын келип тъшкён кънън жана номерин, таьычактын номерин, куйманын лигатуралык жана химиялык таза салмагын, сертификаттын номерин жана баалуу металлдын келип тъшъшънё тиешелъъ маалыматтарды.  

2.9. Баалуулукту эсепке алуу карточкасына куйманын сертификаты тиркелет жана алар банктын кассалык бёлъмънън жетекчисинде сакталат. Эсепке алуу карточка системадан тышкары эсепке алууда эске алынат.  

2.10. Келип тъшкён баалуу металлдар дагы баалуу металлдарды эсепке алуунун атайын журналында (китебинде) катталат. 

III. Баалуу металлдарды сактоо  

3.1. Баалуу металлдарды накталай каражаттардан бёлёк жайда сактоо. 

3.1.1. Накталай каражаттардан бёлёк жайда сакталган баалуу металлдар сейфтерде, ящиктерде, контейнерлерде же жыгач текчелерге жайгашышы мъмкън. Бардык учурларда тизилген баалуу металлдарда чийилген тактар пайда болбошу ъчън чаралар кёрълёт.  

3.1.2. Сейфтер жана шкафтар бир ачкыч менен жабылып, бир мёёр басылат. Бул учурда ачкыч жана мёёр кассалык операциялар бёлъмънън жетекчисинде сакталат.  

3.1.3. Эгерде сейфтер жана шкафтар бирден ашыгыраак ачкычка бекилсе анда, биринчи ачкычтар жана мёёр кассалык операциялар бёлъмънън жетекчисинде, ал эми калган ачкычтар башка материалдык жоопкерчиликтъъ адамдарда сакталат. 

3.1.4. Баалуу металлдарды сактоо жайын ачуу жана жабуу ъч материалдык жоопкерчиликтъъ адамдарды тартуу менен жъргъзълёт. Сактоо жайлары экиден кем эмес ачкыч менен жабылып, экиден кем эмес мёёр басылууга тийиш жана алар материалдык жоопкерчиликтъъ адамдарда болот. 

3.1.5. Баалуу металлдар сакталган сейфтердин жана жайлардын ачкычтарын жана мёёрлёрън сактоо эрежелери кассалык сактоо жайынын мёёрън жана ачкычтарын сактоо эрежелерине окшош болот. 

3.2. Баалуу металлдарды накталай каражаттар менен бир жайда сактоо. 

3.2.1. Накталай акчалар менен бир жайда сакталган баалуу металлдар ёзънчё сейфтерде жана шкафтарда жайгаштырылууга тийиш. Куймаларды сейфтерге же шкафтарга тизъъдён мурун, алар алдын ала ящиктерге же контейнерлерге таьычакталган болушу мъмкън. Бардык учурларда тизилген баалуу металлдарда чийлген тактар болбошу ъчън чаралар кёрълёт.  

3.2.2. Сейфтер жана шкафтар экиден кем эмес ачкыч менен жабылып, экиден кем эмес мёёр басылууга тийиш. Мёёрлёр жана ачкычтар материалдык жоопкерчиликтъъ адамдарда сакталып, акча каражаттарын сактоо учурундагыдай эле, алардын ортосунда бёлъштърълёт. 

IV. Баалуу металлдарды беръъ 

4.1. Кассалык операциялардын бёлъмдёръ баалуу металлдар менен операцияларды санкциялоочу бёлъмдёрдън же башка ыйгарым укуктуу органдардын буйрууларынын негизинде гана баалуу металлдарды беръънъ жъзёгё ашырат.  

4.2. Баалуу металлдарды беръъгё карата буйрууларда тёмёнкълёр кёрсётълёт: беръънън негиздери (кардардын тапшырмасы, келишимдер, контракттар ж.б.), алуучунун аты, ошондой эле тиешелъъ бирдиктеги баалуулуктардын аталышы, салмагы.  

4.3. Баалуу металлдар алардын жеке сертификаты менен бирге берилет. Берилип жаткан баалуу металлдарга кассалык операциялардын жетекчилери тарабынан ъч нускадагы мънёздёмё тъзълёт, алар беръъ актысына тиркелет. 

4.4. Мънёздёмёлёргё материалдык жоопкерчиликтъъ адамдардын колу коюлат, ал эми мънёздёмёнън туура толтурулгандыгы бухгалтердик эсеп бёлъмънън жетекчиси тарабынан тастыкталат. 

4.5. Мънёздёмёлёрдё баалуу металлдардын саны, лигатуралык салмагы, таза салмагы, куймалардын пробасы жана банкка тъшкён баалуу металлдардын мънёздёмёлёрънън номери кёрсётълёт. 

4.6. Баалуу металлдарды беръъдён мурда кассалык бёлъмдън жетекчиси жана кызматкери, инкассатордук кызматтын ёкълъ куймалардын реквизиттерин мънёздёмёдё кёрсётългён маалыматтар менен салыштырышат, салмактап тартышат, эсептёёсън, таьычакталышын жъзёгё ашырышат.  

4.7. Мында, баалуу металлдар менен операцияларды санкциялоочу бёлъмдън жетекчисинин жазуу търъндёгъ уруксаты менен анын карамагындагы адам жана алуучунун ёкълъ баалуулуктардын комплектациялоого, даярдоого жана беръъгё катышууга уруксат берилет. 

4.8. Беръъгё даяр болгон баалуу металлдар жыгач ящиктерде же металл контейнерлерде таьычакталган. Баалуу металлдардын бузулушун алдын алуу ъчън ар бир ящиктеги куймалардын ортосуна катуу кагаздарды коюу менен таарынды же башка материалдар себеленет. Ящиктер металл ленталары менен жээктелип, сымдар менен капталат. Андан ары банктын жетекчиси, кассалык бёлъмдън жетекчиси жана инкассаторлук кызматтын ёкълъ (же алуучунун ёкълъ) ящиктерге же контейнерлерге пломба коюушат. 

4.9. Ар бир таьычакталган ящике же контейнерге ярлык тиркелет, анда, алуучунун дареги, баалуу металлдардын лигатуралык салмагы, орундун наркы жана жъктън салмагы брутто кёрсётълёт. Ярлыктарга кассалык бёлъмдън жетекчисинин, жооптуу аткаруучунун жана алуу жактын ёкълънън колу коюлат. 

4.10. Таьычакталган баалуулуктарга 4 нускадан турган беръъ актысы тъзълёт: биринчиси бухгалтердик эсеп бёлъмънё, экинчиси баалуулуктардын ёзъндё калат, ъчънчъсъ алуучуга жёнётълёт, ал эми тёртънчъсъ баалуу металлдар менен операцияларды санкциялоочу бёлъмгё берилет. Актыга жоопкерчиликтъъ аткаруучунун, кассалык бёлъмдън жетекчисинин жана инкасстордук кызмат ёкълънън (же алуучунун ёкълънън) колдору коюлат, банктын жетекчиси къбёлёндъргёндён кийин, мёёр менен бекитилет.  

4.11. Беръъ актысында баалуу металлдардын саны, лигатуралык, химиялык таза куймасынын салмагы, мънёздёмёнън номери, мёёрдън оттискасы, тапшырманын (келишимдин) номери жана кънъ, алуучунун же инкассатор кызматынын аталышы.  

4.12. Баалуу металлдардын банктын балансынан чыгарылгандыгы, ал эми сертификаттар системадан тышкары эсепке алуудан чыгарылгандыгы, беръъ актысынын негизинде таризделет.  

4.13. Кассалык бёлъмдън жетекчиси баалуулуктардын эсепке алуу карточкасында тиешелъъ жазууларды жъргъзъъ менен аларды жабат. Акыркы 12 ай ъчън карточкалар кассалык бёлъмдън жетекчисинде сакталып, андан кийин архивге ёткёрълёт.  

4.14. Сактоо жайынан берилген баалуулуктар, алардын чыгарылган кънъ кассалык бёлъмдън жетекчиси тарабынан атайын журналда (китепте) катталат.